جشنواره جهاني فيلم فجر
با اعتباري تازه برگزار مي‌شود
بهار سرلك
جشنواره جهاني فيلم فجر از سال گذشته و به همت سيدرضا ميركريمي و دست اندركاران اين رويداد به جشنواره‌اي مستقل از جشنواره فيلم فجر بدل شد. جشنواره‌اي كه تا سال 1394 در دل جشنواره فيلم فجر برگزار مي‌شد و به معرفي و بررسي آثار بين‌المللي مي‌پرداخت پس از ارديبهشت ماه سال 1395 مسيري مستقل از جشنواره فيلم فجر را پيمود و جايگاهي متفاوت از آن خود كرد. گرچه در دوره‌هاي پيشين، جشنواره جهاني فجر با ميزباني از سينماگران بنام و صاحب سبكي همچون كوستا گاوراس، فرانچسكو رزي، تئو آنجلوپولوس، ماريو مونيچلي، نوري بيلگه جيلان، داريوش خنجي و... و با نمايش آثار به روز دنيا سعي در ارتقاي اين رويداد سينمايي داشت اما از سال گذشته اعتبار و جايگاهي متفاوت به دست آورده است. بخش‌هاي اصلي جشنواره جهاني فيلم فجر سينماي سعادت (مسابقه بين‌الملل)، جلوه‌گاه شرق (پانوراماي سينماي كشورهاي آسيايي و اسلامي) و جام جهان‌نما (جشنواره جشنواره‌ها) است و از نمايش فيلم‌هاي كلاسيك، مستند زير ذره‌بين و نمايش‌هاي ويژه، سينماي بالتيك، سينماي كره و... بخش‌هاي جنبي اين جشنواره هستند. همچنين بخش‌هايي چون دارالفنون (اردوي استعداديابي)، نشست‌هاي دانشگاهي و كارگاه‌هاي آموزشي نيز از جمله رويدادهاي جشنواره سي‌وپنجم هستند. امير اسفندياري، معاون بخش بين‌الملل سيوپنجمين جشنواره جهاني فيلم فجر ماه گذشته خبر از رايزني‌ها و ملاقات‌هايي براي دعوت از مجموعه‌اي سينماگر متنوع و سرشناس و نمايش فيلم‌هاي درخشان داد. سال گذشته مهمان ويژه اين جشنواره الكساندر سوكوروف، مستندساز سرشناس روسي بود كه مراسم «شبي با سوكوروف» با مشاركت سفارت فرانسه و جشنواره جهاني فجر در موزه ملي برگزار شد. اندرو لاو، سينماگر هنگ‌كنگي مستركلاسي براي علاقه‌مندان برگزار كرد. برگزاري موفق بخش دارالفنون در دوره گذشته جشنواره و برپايي ۳۰ وركشاپ با حضور چهره‌هاي تراز اول سينماي ايران همچون اصغر فرهادي، مجيد مجيدي، فاطمه معتمدآريا، محمود كلاري، رضا كيانيان، فريدون جيراني، همايون اسعديان، محمدعلي سجادي و… به همراه بهره‌گيري از چند سينماگر خارجي همچون الكساندر سوكوروف و… به عنوان مدرس از امتيازات سال گذشته اين جشنواره محسوب مي‌شود. بخش نمايش‌هاي ويژه جشنواره جهاني فيلم فجر نيز به نمايش آثار بزرگان سينماي جهان خواهد پرداخت. در اين بخش ۱۲ فيلم خارجي از ترنس ماليك، آندره وايدا، كن لوچ، ورنرهرتزوگ، ريتي پان، كريستين مونجيو، برادران داردن، دانيس تانوويچ، فرانسوا اوزون، سيون سونو، آنيژكا هولاند و آكي كوريسماكي و سه فيلم نيز از سه فيلمساز بزرگ ايراني در كنار اين ۱۲ فيلم خارجي روي پرده خواهد رفت. در مجموع در اين دوره 140 اثر سينمايي از ۵۸ كشور در جشنواره جهاني به نمايش در خواهند آمد كه از اين ميان ايران با ۳۵ فيلم و فرانسه با ۱۷ فيلم داراي بيشترين تعداد فيلم در اين رويداد هستند. اسپانيا، روسيه، آلمان، ژاپن، كره جنوبي و تركيه با ۶ فيلم، امريكا، چين، لتوني و لهستان با ۴فيلم، جمهوري چك با ۳ فيلم، مصر، استوني، آرژانتين، بلغارستان، ميانمار، هنگ كنگ، هند، ايتاليا، قزاقستان، لتوني، مكزيك، روماني، سوئد، سوييس و بريتانيا با ۲ فيلم در جشنواره حاضرند. كشورهاي استراليا، هلند، بلژيك، افغانستان، بنگلادش، بوسني و هرزگوين، گرجستان، كرواسي، برزيل، كلمبيا، كامبوج، اكوادور، مولداوي، اندونزي، عراق، كانادا، اردن، فنلاند، مالزي، مغولستان، نيجريه، نروژ، پاكستان، پرو، فيليپين، دانمارك، عربستان سعودي، سنگاپور، اوكراين و امارات با يك فيلم كه برخي از آنها محصول مشترك ميان دو يا چند كشور است در اين جشنواره حضور دارند. به گفته عليرضا شجاع‌نوري، سخنگوي جشنواره جهاني فجر، بيش از 5000 فيلم بلند و كوتاه براي حضور در جشنواره فجر اقدام كردند. اين تعداد غير از آثاري است كه با جست‌وجوي مشاوران و دست‌اندركاران جشنواره در سراسر دنيا به اين رويداد دعوت شده‌اند.
مرور سينماي كره‌جنوبي و بالتيك
اين دوره از جشنواره جهاني فجر با هفت فيلم به معرفي سينماي كره مي‌پردازد. در اين بخش، ۷ فيلم از كشور كره جنوبي به نمايش درخواهد آمد كه يكي از اين آثار در بخش پانوراماي سينماي آسيا و كشورهاي اسلامي نيز حضور دارد. كمال تبريزي از مشاوران انتخاب فيلم جشنواره جهاني دليل انتخاب سينماي اين كشور را تغيير و تنوعي كه در سينماي كره‌جنوبي در حال شكل‌گيري است، مي‌داند. او مي‌گويد: «سال گذشته در جشنواره بوسان هنگام ديدن فيلم‌هايي از ممالك شرق دور، سينماي كره جنوبي دوباره توجه من و ساير مديران جشنواره جهاني را به خود جلب كرد و پيش‌تر هم در جشنواره كن همين توجه جلب شده بود. به تدريج مطمئن شديم تغيير و تنوع حساب شده‌اي در سينماي امروز كره‌جنوبي در حال شكل گرفتن است. همين باعث شد با موافقت دبير جشنواره جهاني، بخش سينماي كره در جشنواره طراحي شود. » تبريزي سينماي كره را مجموعه‌اي از فيلم‌هايي متنوع و با ژانرهاي مختلف كه ساختارهايي جذاب، متنوع و مردم‌پسند دارند كه همانند آنها در آسيا پيدا نمي‌شود، مي‌داند. او مي‌گويد: «در عين حال بعضي از اين فيلمها به نوع علاقه و تمايل جشنواره‌هاي معتبر جهاني نيز توجه دارند. براي مثال فيلم THE NET ساخته فيلمساز نام‌آشناي اين كشور، كيم كي‌دوك و THE TABLE ساخته كيم جونگ كوان از اين دسته‌اند.»
جشنواره جهاني فيلم فجر در بخشي ديگر به مرور سينماي بالتيك مي‌پردازد و هفت فيلم از سه كشور ليتواني، لتوني و استوني به نمايش درخواهد آمد. كاميار محسنين از مشاوران انتخاب فيلم جشنواره فجر دليل اين انتخاب را حضور فيلم‌هايي از حوزه بالتيك در دوره گذشته اين جشنواره مي‌داند. نوپايي و خوش‌تكنيك بودن اين آثار توجه كارشناسان را به خود جلب كرد. او مي‌گويد: «علاوه بر اين، با نظر دبير جشنواره جهاني چند سالي است فيلم‌هاي اين حوزه را با حضور در جشنواره شب‌هاي سياه تالين زيرنظر داريم و فيلم‌هاي خوب و البته متفاوتي ديديم و احساس كرديم مي‌شود سينماي اين‌منطقه كه كمتر هم شناخته شده، در جشنواره خودمان معرفي كنيم. زبان سينمايي متفاوت و نگاه تازه آنان به تاريخ، از جمله ويژگي‌هاي اين فيلمها بود كه نظر ما را جلب كرد و يكي از بخش‌هاي جنبي جشنواره به مرور سينماي بالتيك اختصاص يافت. جالب اينكه پس از تصميم ما حداقل سه جشنواره معتبر دنيا از جمله لوكارنو هم در تصميمي مشابه بخش مرور سينماي بالتيك خواهند داشت.» سال گذشته اين جشنواره به مرور سينماي فرانسه پرداخت و فيلم «آنتوان چخوف» ساخته رنه فره در اين بخش به نمايش درآمد.
بزرگداشتي براي كيارستمي
در اين دوره از جشنواره بزرگداشتي براي عباس كيارستمي ، كارگردان مطرح ايراني برگزار خواهد شد. پوستر جشنواره جهاني فيلم فجر دوره سي‌وپنجم تركيبي از سه عكس از اين هنرمند است كه حميدرضا بيدقي طراحي آن را بر عهده داشته است. سال گذشته نيز پوستر جشنواره جهاني فجر كه با طراحي همين هنرمند با مونتاژ عكس‌هايي از عباس كيارستمي انجام شد در بازار جشنواره فيلم برلين رونمايي شد.
بخش مسابقه بين‌الملل
امسال در بخش مسابقه بين‌الملل جشنواره جهاني، ۱۲ فيلم از كشورهاي چين، تركيه، كلمبيا، آرژانتين، لتوني، لهستان، بلغارستان، روسيه، مكزيك، اندونزي، فرانسه و اسپانيا، به همراه ۳ فيلم ايراني به رقابت خواهند پرداخت. امسال در سيوپنجمين جشنواره جهاني فيلم فجر، تعدادي از فيلم‌هاي بخش مسابقه نخستين اكران آسيايي خود را در اين جشنواره تجربه خواهند كرد. در اين ميان چند فيلم نيز نخستين اكران بين‌المللي خود را در جشنواره جهاني خواهند داشت و براي نخستين بار خارج از كشور خود و در جشنواره جهاني فيلم فجر رونمايي خواهند شد. سال گذشته جمعا 9 فيلم اكران نخست جهاني خود را در اين جشنواره پشت سر گذاشتند. 2 داور خارجي و ۲ داور ايراني بخش مسابقه بين‌الملل سي‌و پنجمين جشنواره جهاني فيلم فجر را قضاوت مي‌كنند. همچنين در اين بخش يك سيمرغ زرين بهترين فيلم و پنج سيمرغ سيمين در رشته‌هاي كارگرداني، فيلمنامه، بازيگر مرد، بازيگر زن و جايزه ويژه دستاورد هنري در يكي از زمينه‌هاي فيلمبرداري، تدوين، موسيقي، طراحي لباس يا طراحي صحنه اهدا مي‌شود.
پانوراماي آسيا و كشورهاي اسلامي
امسال در بخش جلوه‌گاه شرق جشنواره جهاني، ۱۲ فيلم از كشورهاي چين، ژاپن، تركيه، هند، قزاقستان، گرجستان، بنگلادش، سنگاپور، قرقيزستان، كره جنوبي، افغانستان و اردن به همراه ۳ فيلم ايراني حضورخواهند داشت. در سيوپنجمين جشنواره جهاني فيلم فجر، تعدادي از فيلم‌هاي بخش آسيا و كشورهاي اسلامي نخستين اكران آسيايي خود را در اين جشنواره تجربه خواهند كرد. سال گذشته ۱۰ فيلم در اين دوره از جشنواره جهاني نخستين اكران خاورميانه خود را تجربه كردند. ۴ داور خارجي و يك داور ايراني از ميان فيلم‌هاي آسيايي بخش جلوه گاه شرق و بخش مسابقه بين‌الملل، سه تنديس سيمرغ سيمين به بهترين فيلم بلند، بهترين فيلم كوتاه و بهترين كارگردان آسيايي اهدا خواهند كرد.
رويدادهاي سينمايي
۱۸ فيلم كوتاه در بخش فيلم‌هاي كوتاه نمايش‌هاي بازار انتخاب شده‌اند كه طي ايام جشنواره براي ميهمانان خارجي، مديران جشنواره‌ها و خريداران به نمايش درمي‌آيند. در اين دوره از بازار فيلم، براي حضور ۴۷ غرفه ايراني و خارجي برنامه‌ريزي شده است. محلي هم به نام بانك ويدئويي تصويري براي بازبيني آثار جشنواره و آثار شركت‌ها، پيش‌بيني شده است. در بخش نمايش‌هاي بازار نيز ۳۳ فيلم از سينماي ايران كه قصد حضور در بخش بين‌الملل را دارند براي ميهمانان خارجي با زيرنويس نمايش داده مي‌شوند. تاكنون بيش از ۲۰ خريدار از نزديك به ۳۰ كشور براي حضور در تهران اعلام آمادگي كرده‌اند. در بخش بازار ۲ وركشاپ نيز برگزار خواهد شد. همچنين ۶۸ فيلمساز جوان از ۳۲ كشور جهان در كنار ۵۲ جوان ايراني در بخش دارالفنون سيوپنجمين جشنواره جهاني فيلم فجر حضور خواهند داشت. درجشنواره پيش رو نيز چندين سينماگر مطرح ايراني و خارجي در كارگاه‌هاي دارالفنون تدريس خواهند كرد. از سوي ديگر با توجه به مهجور بودن ژانر وحشت در ايران، دست‌اندركاران جشنواره بر فيلم‌هاي اين ژانر تمركز كرده‌اند، از اين رو هرشب ساعت 30/23 يك فيلم از ژانر وحشت تحت عنوان «سايه‌هاي ترس» در سينماهاي جشنواره به نمايش درخواهد آمد. ۵ فيلم در ژانر وحشت از كشورهاي كره جنوبي، ژاپن، روسيه، لهستان و مكزيك به نمايش درخواهند آمد و در كنار آنها از يك فيلم ايراني در اين ژانر نيز رونمايي خواهد شد.
استقبال مردم و افزايش سينماها
به دليل استقبال فراوان براي عضويت در باشگاه جشنواره جهاني فيلم فجر، پنج سالن شامل سينماهاي فلسطين با ۳ سالن و فرهنگ با ۲ سالن، مجموعا با ۱۵۰۰ صندلي به جشنواره جهاني فيلم فجر اضافه شدند. اين در حالي است كه كاخ جشنواره همانند سال گذشته، پرديس چارسو با ۵ سالن نمايش، خواهد بود. تعداد اعضاي باشگاه جشنواره جهاني كه در سايت ثبت نام كرده‌اند، تاكنون از مرز ۲۰ هزار نفر گذشته است. اعضاي باشگاه علاوه بر اولويت زماني رزرو بليت، از ۶۰ درصد تخفيف نيز برخوردار خواهند شد ولي ساير علاقه‌مندان بايد رزرو بليت را روزانه و با قيمت كامل انجام دهند.