مذاكرات سه جانبه اسراييل يونان و قبرس
محمود فاضلي
كارشناس مسائل بينالملل
رهبران يونان، قبرس و رژيم صهيونيستي در شهر تسالونيكي يونان تحت تدابير شديد امنيتي با يكديگر ديدار و پيرامون همكاري در زمينه انرژي، محيط زيست، فناوري ديجيتال، اقتصاد، علوم، تحقيقات، ارتباطات و فناوري فضايي گفتوگو كردند. در سالهاي اخير ديدار سران به تناوب در نيكوزيا، تل آويو و آتن برگزار شده است. انتظار ميرود در اين ديدار سه جانبه بحث در مورد امنيت منطقهاي و مسائل مربوط به سياست بينالمللي، تحولات در خاورميانه، همچون بحران در قطر، وضعيت سوريه، تروريسم، فلسطين و قبرس گفتوگو شد. انرژي و خط لوله گاز يكي از موضوعات كليدي اين نشست بوده اما تاكنون از امضاي قراردادي ميان طرفين خبري انتشار نيافته است. در اين نشست وزراي خارجه، انرژي، اقتصاد، ارتباطات و اطلاعات، آموزش و پرورش، معاون و دبيركل روابط بينالمللي اقتصادي وزارت خارجه يونان حضور داشتند.
چيپراس، نخستوزير يونان پس از اجلاس سهجانبه اعلام داشت يونان، اسراييل و قبرس داراي ظرفيتهاي فراواني براي توسعه همهجانبه روابط و به خصوص در زمينه انرژي هستند. توسعه روابط يونان و اسراييل راهبردي و مهم است. در زمينه انرژي درصدد ايجاد خط انتقال گاز و نفت EAST MED بين اسراييل، قبرس، يونان و اروپا هستيم تا يونان به عنوان محور اصلي گذرگاه انتقال انرژي به اروپا تبديل شود.
به اعتقاد او با بهرهبرداري از منابع نفت و گاز در سواحل قبرس و همكاري طرفين، در واقع درصدد تبديل شدن سه طرف به تامينكنندگان انرژي كشورهاي اروپايي هستيم و توافقنامه نهايي خط انتقال تا پايان سال 2017 به امضا خواهد رسيد. طرفين در زمينه گردشگري، تحقيقات و فناوري، بهرهگيري از تجربيات اسراييل در شيرين كردن آب دريا براي تامين آب آشاميدني جزاير يونان، افزايش سرمايهگذاري اسراييليها در يونان و به خصوص در بخش خريد مسكن كه هماكنون تعدادي از يهوديان براي داشتن اقامت موقت يونان به عنوان يك كشور عضو اتحاديه اروپا، اقدام به خريد مسكن ميكنند، توسعه تجارت بين دو كشور، توسعه همكاريها در مورد بهكارگيري شبكههاي مجازي و ديگر فناوريهاي مدرن بحث و گفتوگو شد.
نتانياهو، نخستوزير رژيم اسراييل نيز با اشاره به روابط يونان با اسراييل تاكيد كرد: «درحال حاضر سطح مبادلات تجاري ميان يونان و اين رژيم 300 ميليون يورو است و در نظر داريم تا پايان سال جاري سطح مبادلات تجاري را به يك ميليارد يورو برسانيم.» نخست وزيران يونان و اسراييل درباره روند اوضاع سياسي در سوريه و روند مذاكرات سران دو بخش قبرس، همكاريهاي فرهنگي، تاريخي گفتوگو كردند.
در جريان سفر نخستوزير رژيم اسراييل به اين شهر، موزه كشتار يهوديان يوناني توسط نيروهاي نازي در اين شهر افتتاح و آغاز بهكار كرد. گروهي از تحليلگران معتقدند اين ديدار در واقع براي افتتاح موزه كشتار يهوديان يوناني در شهر تسالونيكي توسط نازيها در خلال جنگ دوم جهاني بوده است. سفر نخست وزير اسراييل البته با مخالفتهايي در داخل يونان همراه بود. تعدادي از شهروندان با وجود اينكه دولت بيش از 2500 نيروي پليس و امنيتي را بهكار گرفته بود، بصورت گستردهاي با تجمع در خيابانهاي مركزي اين شهر دست به تظاهرات عليه سفر نخست وزير اسراييل زده و خواستار خروج وي از اين كشور شدند. معترضين، نخستوزير اسراييل را عنصر ناخواسته در يونان دانسته و از دولت خواستند كه دست از توسعه روابط اقتصادي و تجاري با رژيم اسراييل بردارد.
يونان تنها كشور عضو اتحاديه اروپاست كه تا سال 1992 ميلادي اسراييل را به عنوان يك كشور مستقل به رسميت نشناخت و اين رژيم همانند فلسطينيان داراي «دفتر نمايندگي» در آتن بود. در اواسط سال 1992 با سفر نخست وزير وقت يونان به تل آويو، وي اسراييل را به عنوان يك كشور مستقل به رسميت شناخت و سفارت اين رژيم در اين كشور رسما آغاز بهكار كرد. از همان سال البته آتن تلاش دارد موضع ميانهاي را در جريان بحران اسراييل و فلسطيني اتخاذ كند اما به دلايل مختلف در اين امر موفق نبوده است.
پس از بحران ميان اسراييل و تركيه در جريان حمله كماندوهاي اسراييلي به كشتي مرمره كه در 21 ماه مه 2010 توسط كماندوهاي اسراييل به ناوگان دريايي حمل كمكهاي بشردوستانه تحت عنوان ناوگان آزادي به غزه كه شامل شش كشتي حامل 663 فعال حامي فلسطينيها از 37 كشور كه در ميان آنها تعدادي اتباع يونان نيز حضور داشتند و در پي آن درگيري لفظي اردوغان، رييسجمهوري تركيه با «شيمون پرز» نخستوزير وقت اسراييل در نشست داووس، دور جديد تنش در روابط آنكارا و تلآويو، يونان روابط خود را با اسراييل گسترش داد و طرفين همكاريهاي اقتصادي و برگزاري رزمايش مشترك نظامي و فني خود را توسعه دادند.
اگرچه حزب حاكم يونان و نخست وزير آن پيش از به قدرت رسيدن در اين كشور به اتخاذ برنامهها و مواضع شديدا ضداسراييلي مشهور بود و از منتقدان سياستهاي توسعهطلبانه اسراييل در سرزمينهاي اشغالي بود و حتي در جريان حمله اسراييل به كشتي آزادي غزه با بهكارگيري كلماتي همچون «كشتار فعالان سياسي و اجتماعي كاروان آزادي غزه» آن را بهشدت محكوم كرد و قول داد پس از به قدرت رسيدن همكاريهاي نظامي يونان را با اسراييل لغو كند اما پس از به قدرت رسيدن در 2015 در چرخشي آشكار، دولتش سياست كاملا متضادي را نسبت به اهداف و مواضع اعلامي در پيش گرفت. حضور در رزمايش نظامي مشترك يونان، امريكا و اسراييل و همچنين سفرهاي سياسي و اقتصادي ميان طرفين افزايش يافت. به گفته وزير خارجه يونان در سفر به اسرييل «اسراييل دوست خوب و مهمي براي يونان است. روابط اسراييل و يونان براي استقرار ثبات در اين منطقه بسيار حايز اهميت است».