رونمايي«دايره‌المعارف نمايش عروسكي سراسر جهان» در تهران
پيوند فرهنگ‌ها راهگشاي توسعه اجتماعي
بابك احمدي
18 خرداد سال گذشته بود كه حميدرضا اردلان، رييس يونيماى (UNIMA) ايران در بيست و دومين كنگره جهانى يونيما دو كرسي مهم به دست آورد؛ اتفاقي كه در بيست و دومين كنگره يونيما (اتحاديه بين‌المللي نمايشگران عروسكي) با حضور نمايندگان بيش از ۱۰۰ كشور عضو از ۵ قاره در تلوزاي اسپانيا رخ داد و اردلان پس از برگزاري انتخابات به عضويت كميته اجرايي (The Executive Committee) و رياست كميته حفاظت از ميراث (Heritage Conservation) اين اتحاديه در آمد. يونيماي جهاني يكي از قديمي‌ترين اتحاديه‌هاي سازمان بين‌المللي تئاتر در جهان و يك نهاد غيرانتفاعي است كه وابسته به سازمان علمي، فرهنگي و تربيتي ملل متحد (UNESCO) فعاليت مي‌كند. مبارك يونيما (مركز ملي اتحاديه بين‌المللي نمايشگران عروسكي در ايران) حدود سه دهه سابقه فعاليت دارد كه عضويت ايران در كميته اجرايى و رياست كميته حفاظت از ميراث اين اتحاديه جهاني مي‌تواند دستاوردهاى فراوانى براى فرهنگ و هنر ايران به ويژه تئاتر عروسكى كشور به همراه داشته باشد. چنانچه با پيگيري‌هاي مجدانه بهروز غريب‌پور در اين زمينه، امروز جهان با عروسك مبارك ايراني آشنايي كامل پيدا كرده و چهره‌اي شناخته شده است.
اما رونمايي از «دايره‌المعارف نمايش عروسكي سراسر دنيا» توسط ژاك ترودو، پژوهشگر كانادايي و عضو كميسيون ميراث جهاني يونيما آن هم در سمينار پژوهشي هجدهمين جشنواره آييني سنتي اتفاق جالبي است كه بايد به نتايج و آثارش توجه ويژه داشت. نخست به اين دليل كه ترودو كتاب مهم خود را در تهران رونمايي كرده و دوم اينكه «جشنواره آييني سنتي» به عنوان بسترساز چنين اتفاقي انتخاب شده است. سومين نكته اينكه حضور ترودو در تهران ادامه ارتباط موثر ايران با اعضاي فعلي و سابق يونيماي جهاني را نشان مي‌دهد. به اين ترتيب بارقه‌هايي از ميل و تلاش مسوولان جشنواره آييني براي برقراري ارتباط موثرتر با هنرمندان و پژوهشگران بين‌المللي نيز زنده مي‌شود و اين اميد به وجود مي‌آيد كه در دوره‌هاي آينده - با وجود دو سال زمان- شاهد برنامه‌ريزي بهتر و دقيق‌تر براي افزايش كيفيت اين رويداد خواهيم بود.
چنانچه جلال ستاري، محقق، اسطوره‌شناس و انديشمند ايراني نيز با انتشار پيامي كوتاه به مراسم اهداي نشاني به نام خودش در جشنواره آييني سنتي به نكته‌اي مهم اشاره كرد. «جهان عرصه تنوع فرهنگ‌هاست و تلاش براي پيوند ميان فرهنگ‌ها راهگشاي توسعه اجتماعي است. كوشش شما را مي‌ستايم و براي همه آرزوي موفقيت دارم.» تلاش براي برقراري پيوند ميان فرهنگ‌ها يكي از عناصر شكل‌دهنده توسعه اجتماعي به شمار مي‌رود و بر همين اساس است كه رسانه‌ها و كارشناسان بارها تاكيد كرده‌اند جشنواره نمايش‌هاي آييني و سنتي در درجه نخست بايد ويترين تمام نماي آيين‌هاي نمايشي اقوام و فرهنگ‌هاي متنوع ايراني (برنامه كوتاه‌مدت) و سپس بازتاب‌دهنده داشته‌هاي فرهنگي كشورهاي همجوار داراي اشتراكات فرهنگي با ما از جمله افغانستان، تاجيكستان، ارمنستان، آذربايجان، پاكستان، هندوستان و غيره باشد. ايجاد پيوند با كشورهاي آسياي شرقي مي‌تواند همچون برنامه ميان‌مدت تلقي شود و سپس برقراري ارتباط با كشورهاي اروپايي مانند چك، لهستان، آلمان، پرتغال، ايتاليا كه سابقه طولاني آيين‌هاي نمايشي دارند به عنوان گام شوم و برنامه بلندمدت تلقي شود و برگزاري جشنواره‌هاي عروسكي و آييني سنتي بستري مناسب براي تحقق اين هدف به نظر مي‌رسد.