اندرحواشي اظهارات ترامپ
علي شكوهي
درباره موضع رسمي اعلام شده از سوي امريكا عليه جمهوري اسلامي قطعا خوانندگان گرامي مطالب متنوعي را خوانده‌اند و خواهند خواند. بنده هم ضروري ديدم يكي دو نكته حاشيه‌اي را مورد توجه قرار دهم.
فرق ترامپ و اوباما
برخي به حق معتقدند كه نبايد درباره ماهيت دولت امريكا تنها از منظر آمد و رفت روساي جمهوري به قضاوت نشست و مثلا مدعي شد كه امريكا الان ماهيت استكباري دارد اما در دوره اوباما نداشته است. از نظر اين افراد -كه بنده هم در اين دسته قرار دارم – عوامل متعددي موجب ساختن هويت استكباري اين كشور شده‌اند و نتيجه آن وضعيتي است كه شاهديم، يعني كشوري كه منافع خود را در سراسر دنيا و در درون مرزهاي كشورهاي ديگر و حتي نوع نظام سياسي حاكم در اين كشورها تعريف مي‌كند و مي‌خواهد سيطره و اقتدار خود را بر همه دنيا تحميل و نظمي تك‌قطبي را ايجاد كند. هر رييس‌جمهوري كه در اين كشور روي كار بيايد همين هدف را پي مي‌گيرد و اختلاف آنان عمدتا در روش‌ها و ابزارهايي است كه براي تامين منافع و حفظ اقتدار و سلطه امريكا در پيش مي‌گيرند. اكنون امريكا تنها كشوري است كه هم انگيزه مداخله در اوضاع كشورهاي ديگر را دارد و هم توان آن را و هم در عمل اينگونه عمل مي‌كند. بقيه كشورها يا انگيزه‌اش را ندارند يا توانش را و در هر صورت بيشتر به تعامل با ديگران مي‌انديشند تا سلطه.
در عين حال ميان روساي جمهوري امريكا در نسبت‌شان با ايران و نتيجه‌اي كه مواضع آنان براي ما دارد، تفاوت‌هايي بايد قايل شد و اتفاقا نمونه اوباما و ترامپ در اين زمينه خيلي گويا است. اوباما هم به فكر حفظ و تعميم اقتدار امريكا بود و اين ماجرا را از طريق گسترش تحريم‌هاي نفتي و بانكي و اقتصادي عليه ايران مديريت مي‌كرد. در نهايت هم وارد مذاكرات منجر به برجام شد و يك معامله «برد-برد» را براي دو طرف ايجاد كرد. اوباما و دولتش سعي در تحميل شرايطي بر ايران داشتند اما فقط درباره موضوعات هسته‌اي خواستار عقب‌نشيني نسبي ايران بودند و موضوعات ديگر مانند حقوق بشر يا مبارزه با تروريسم يا مساله موشكي را وارد مذاكرات نكردند و همين امر عاملي بود كه ما هم وارد مذاكره شويم و دستاوردهايي را براي كشور رقم بزنيم. اكنون ترامپ به همين دستاوردهاي ايران نگاه مي‌كند و مي‌بيند كه ايران برنده جدي اين مذاكرات بوده است و به همين دليل اين توافق را بدترين توافقي مي‌داند كه امريكا در آن وارد شده است.
ترامپ ديوانه نيست اما مي‌خواهد دنيا او را ديوانه فرض كند تا از او بترسند و پيشاپيش تسليم نظرات او شوند. او در تلاش است تمامي دستاوردهاي ايران در مذاكرات هسته‌اي را از ما بگيرد ولي به نظر مي‌رسد تدبير مذاكره‌كنندگان ايراني در اينكه اين توافق را چندجانبه پيش بردند و سازمان ملل را هم وارد ماجرا كردند، دست ترامپ را بسته است و بعيد است امريكاي ترامپ هم بتواند به قيمت انزواي سياسي اين كشور در ماجراي برجام، اين توافق را ناديده بگيرد. يكي از موانع داخلي ترامپ، همان حزب اوباما است كه خواستار اجراي برجام است.
روحاني و سپاه
از وقتي كه مطرح شد ترامپ قصد قرار دادن نام سپاه در فهرست گروه‌هاي تروريستي را دارد، همه وارد ميدان شدند تا اين اتفاق نيفتد زيرا قرار دادن بخشي از نيروهاي مسلح يك كشور در فهرست گروه‌هاي تروريستي به اين معناست كه ايران هم بلافاصله نيروهاي نظامي امريكا را در سراسر جهان به عنوان تروريست معرفي كند و اين به معناي قرار گرفتن دو كشور در آستانه جنگ است.
دكتر حسن روحاني در اين مرحله در چند سخنراني و نطق خود از سپاه دفاع جانانه كرد و اين نيروي مسلح را محبوب مردم ايران و حتي كشورهاي ديگري دانست كه سپاه آنان را از تجزيه شدن يا سلطه تروريست‌ها نجات داده است.
به دنبال اين اظهارات واكنش‌هايي را در برخي محافل شاهد بوديم. نخستين واكنش را كساني نشان دادند كه منتقد دولت هستند و نقدهاي دكتر روحاني از عملكرد سپاه را به ياد دارند. آنها نوشتند كه روحاني چرا طرح «زوج و فرد» را اجرا مي‌كند، يعني هم از سپاه انتقاد كرده و هم اين سخنان را در دفاع از اين نهاد مطرح مي‌كند. سيدياسر جبراييلي، تحليلگر خبرگزاري فارس از اين هم فراتر رفت و نوشت: «برجسته كردن سپاه در آستانه تصميم ترامپ درباره برجام، ولو تحت عنوان حمايت از سپاه، نمي‌تواند يك اقدام صادقانه باشد... به جد معتقدم اين نمايش حمايت از سپاه يك پروژه فريب است. بايد مراقب بود».
در مقابل در بسياري از گروه‌هاي تلگرامي كساني سعي كردند اين حمايت‌ها را زير سوال ببرند. آنها انواع عبارات را به كار گرفتند تا از روحاني به خاطر اين مواضع انتقاد كنند. واقعيت اين است كه اختلافات داخلي نيروهاي سياسي كشور ربطي به بيگانگان ندارد و آنان حق ندارند در امور داخلي ما دخالت كنند و دايه دلسوزتر از مادر بشوند. ما نيت ترامپ را مي‌شناسيم و ادعاي دفاع از مردم ايران در مقابل حكومت را يك بازي تبليغاتي و سياسي مي‌دانيم. آنان دشمن مردم و كشورند و كسي نبايد براي رسيدن به آرمان‌ها و حقوق خود به بيگانه متوسل بشود.
دكتر روحاني از منظر داخلي به عملكرد سپاه منتقد است اما اين به بيگانگان مربوط نيست. او بايد از تمامي نهادهاي رسمي كشور از جمله سپاه پاسداران كه ضامن امنيت و تماميت ارضي كشور است، دفاع كند و دليل آن هم روشن است. ابهام‌آفريني در اين زمينه هيچ‌وجهي ندارد.