جواد شمقدري: زمان مديريت من هشت فيلم توقيف شد
آمارهاي نه چندان دقيق مدير اسبق سازمان سينمايي
الهام نداف
«فكر مي‌كنم تعداد فيلم‌هاي توقيفي در دولت دهم زياد نبود و فقط هشت فيلم توقيف شد البته تاكيد مي‌كنم آنچه در دوران كاري من بايد محاسبه شود براساس پروانه‌هاي نمايش فيلم‌ها است كه تقاضا شده بودند. » اين تازه‌ترين اظهارات جواد شمقدري رييس اسبق سازمان سينمايي است. مديري كه به رفع توقيف پنج فيلم و تشكيل كميته بازبيني آثار توقيفي در دولت دوازدهم واكنش نشان داد.
او در گفت‌وگو با ايسنا، مواضع و نتايج مديريت خود را مرور كرد. آمار ارايه شده توسط او البته چندان دقيق نيست. حتما سينماگران و اهالي رسانه به خاطر دارند زمان حضور شمقدري در معاونت سينمايي وزارت ارشاد، با 28 فيلم اكران نشده، «توقيف» معناي ديگري پيدا كرد. آن روزها فيلم‌هايي چون «گزارش يك جشن» ابراهيم حاتمي‌كيا براي هميشه در وزارت ارشاد بايگاني شدند و تا امروز هيچ دولت و مديري نتوانسته طلسم اين بايگاني را بشكند.
«زمهرير» علي رويين‌تن، «خيابان‌هاي آرام» و «دونده زمين» كمال تبريزي، «خانه پدري» كيانوش عياري، «فرزند صبح» بهروز افخمي، «هفت و پنج دقيقه» محمدمهدي عسگرپور، «صد سال به اين سال‌ها» سامان مقدم، «زادبوم» ابوالحسن داوودي، «خواب تلخ» محسن اميريوسفي، و... تنها بخشي از فيلم‌هايي هستند كه در دولت دهم سرنوشت نامعلومي پيدا كردند. برخي از اين آثار شانس دريافت مجوز و اكران در دولت يازدهم و دوازدهم را پيدا كردند و برخي ديگر هم بعد از گذشت سال‌ها همچنان بلاتكليفند.
اما كليدي‌ترين بخش صحبت‌هاي شمقدري آنجايي است كه صدور مجوزهاي سينمايي را معطوف به شرايط مي‌داند. او براي اثبات اين مدعا از رفع توقيف «به رنگ ارغوان» در دوران مديريتش مثال زد؛ فيلمي كه توقيف آن بيشتر به يك بازي سياسي شبيه بود چرا كه اكران آن بعد از گذشت پنج سال بدون اصلاحات به يكي از بزرگ‌ترين دستاوردهاي دولت وقت تبديل شد: «از نماينده‌هاي مجلس دعوت كرديم «به رنگ ارغوان» را ديدند و تاييد كردند و همين براي ما پشت گرمي شد. ما اين كار را به عنوان يك اقدام مشورتي انجام داديم و نه امري قانوني، ولي معتقدم مي‌تواند حتي قانون هم باشد. »
با استناد به صحبت‌هاي شمقدري، سينماگران هيچ‌وقت نمي‌توانند به قانوني بودن مميزي‌ها و ثبات آنها اعتماد كنند: «تمام آنچه در اين سال‌ها گذشته، يك تجربه است چون يك زماني مسوولان احساس خطر كردند درحالي كه اين احساس، اشتباه بود. پس اين تجربه است كه بدانيم گاهي تصميم‌هايي كه پشت درهاي بسته مي‌گيريم درست نيست و بايد گاهي جسارت و شهامتي باشد تا تجربه‌هاي جديد اتفاق بيفتد مگر در مواردي كه خطوط قرمز شفاف است، ضمن اينكه اميدوارم كمي هم تلاش شود تا آب از سرچشمه گل‌آلود نشود چرا كه اخيرا تيزر فيلمي را ديدم كه فقط عرق شرم برچهره انسان مي‌نشاند. »
او در نهايت تصميم براي رفع توقيف فيلم‌ها در روزهاي اخير را به عملياتي انتحاري تشبيه كرد: «اين اقدام بيشتر به انتحار شبيه است تا درك مسووليت فرهنگي و شهامت عقلاني. »
حالا بيش از چهار سال از آخرين روزهاي مديريت جواد شمقدري در سازمان سينمايي مي‌گذرد. مديري كه به محض استقرار در وزارت ارشاد در نشست خبري با اهالي رسانه تاكيد كرد: «هر فيلمسازي مي‌تواند ديدگاه خود را مطرح كند و هر فيلمي كه در هر مقطعي نمايش داده مي‌شود، واكنش‌هايي را به دنبال دارد. مديريت قبلي (دولت اصلاحات) احساس مي‌كرد توقيف فيلم‌ها براي آنها امنيت ايجاد مي‌كند اما ما شيوه را عوض كرديم و گفتيم امنيت مردم و سينماي ايران اولاتر است. يكي از شيوه‌هاي آزاد شدن فيلم‌هاي توقيفي اين است كه براي آنها رده‌بندي سني درنظر بگيريم و با اين رده‌بندي سني مشكل بسياري از فيلم‌ها حل شده است. » او در ادامه همان روزها عنوان كرد آنهايي كه از رفع توقيف فيلم‌هايي چون «به رنگ ارغوان» و «كتاب قانون» تعجب كردند، دچار بيماري فرهنگي هستند. در چنين شرايطي يادآوري پايين كشيده شدن فيلم‌هايي چون «زندگي خصوصي» و «گشت ارشاد»، باز شدن پرونده تحريم فيلم‌هاي سينمايي توسط حوزه هنري و بسته شدن خانه سينما در دولت نهم و دهم، خالي از لطف نيست؛ مشكلاتي كه حل آن زمان و انرژي زيادي از اهالي سينما و مديران فرهنگي دولت يازدهم برد.