برنامه دولت براي تهران چيست؟
محمد كاظمي
حالا نزديك به دو هفته از زلزله سنگين غرب كشور مي‌گذرد و پس از امدادهاي اوليه اكنون ضرورت اسكان موقت زلزله‌زدگان براي نجات از سرماي هوا كاملا احساس مي‌شود. اميد است مسوولان مربوطه براي اين مقطع هم چاره‌جويي كرده باشند و با سرعت امكاناتي از قبيل كانكس را به آن سامان ارسال كرده باشند. در همين راستا مي‌توان به ساخت فوري سوله‌هاي متعدد در مناطق زلزله‌زده پرداخت تا امكان اسكان دسته‌جمعي آسيب‌ديدگان هم فراهم آيد و هيچ‌كس در برابر سرماي رو به تزايد هوا بي‌دفاع و آسيب‌پذير نباشد اما در كنار پيامدها و عوارض زلزله غرب كشور يك خطر جدي ديگر وجود دارد كه معمولا گريبانگير كشور مي‌شود و براي آن، دفاعي جز تذكر دادن وجود ندارد؛ تجربه نشان داده است كه ما ايرانيان هنگام بروز هر حادثه‌اي يا وقوع هر رويدادي ابتدا روي آن به خوبي متمركز مي‌شويم ولي به سرعتي غيرقابل تصور عبور مي‌كنيم و نه تنها مردم، كه دستگاه‌هاي مسوول هم همه‌چيز را فراموش مي‌كنند تا دوباره حادثه از راه برسد! جالب‌تر اينكه همين معنا را هم مي‌دانيم و معمولا به خود و ديگران تذكر مي‌دهيم ولي باز هم قدرت فراموشي مافوق حادثه‌ها و رويدادها و بلاهاست!
اگر زمين اراده‌اي داشت كه اهالي ايران را از خطر خود آگاه كند نه با زبان كه با عمل و نواختن سيلي‌هاي دردناك به صورت‌مان وظيفه خود را به انجام رسانده است ولي عجيب و بهت‌آور اينكه گويا قرار نيست ما از خواب خوش خويش بيدار شويم و كار را پيش از وقوع چاره كنيم. ديگر ديرباوران و جدا‌شدگان از دنياي خبر هم به خوبي فهميده‌اند كه اغلب نقاط كشور ما شديدا زلزله خيز است و براي اين خطر خيزي بايد مقدمات بسيار فراهم كنيم. جالب و عجيب و نگران آسا و ناباورانه اين است كه افزون بر اغلب شهرها و شهرستان‌ها و روستاها، شهر بزرگ تهران يعني پايتخت كشور هم در محاصره كامل گسل‌هاي فعال است و همه كارشناسان بصورت اجماعي و متفق برامكان وقوع زلزله‌اي بزرگ در اين ناحيه صراحت داشته و دارند ولي باز هم مي‌توان به صراحت عنوان كرد كه تقريبا دست روي دست گذاشته‌ايم و كار چنداني انجام نداده و نمي‌دهيم!
قطعا زلزله تهران از هر زاويه كه بنگريم شوخي بر‌دار نيست. كافي است تصور كنيم كه جمعيتي بين 7تا 10 ميليون نفر حاضر و مسافر در تهران در بهترين شرايط آمادگي و حتي در صورت عدم وقوع خرابي‌هاي گسترده هنگامي كه مضطرب شوند و سراسيمه حركت كنند چه حجم انبوهي از مسائل غيرقابل پيش‌بيني را به وجود خواهند آورد؟ اگر در يك حالت خوشبينانه اركان شهر از ساختمان‌هاي مديريتي گرفته تا آتش نشاني‌ها و بيمارستان‌ها و پادگان‌ها و مراكز آب و برق و تلفن و گاز آسيب نبينند آيا همه آنها امكان خدمت‌رساني به ميليون‌ها شهروند را دارا هستند؟ آيا در اين صورت يك بحران بزرگ و جداگانه به وجود نخواهد آمد؟فاجعه فرو ريختن پلاسكو پيش چشم همه ما است. هنگامي كه اين ساختمان متلاشي شد با اينكه همه امكانات شهر با اجتماع همه مديران مربوطه با هر ميزان از نيرو كه لازم بود گردهم آمدند فقط 9 روز طول كشيد تا آوار‌برداري شود! تصور شود كه اگر فقط 100 ساختمان در اين حد و اندازه در يك زمان فروريزند چه فاجعه‌اي فراهم خواهد شد؟ بگذريم، تهران با همه مشكلات انبوه و بافت‌هاي فرسوده و ترافيك عظيم و معابر غيراستاندارد و از همه مهم‌تر با تراكم جمعيتي بسيار بالا در خطر جدي قرار دارد، چنانچه در اين مهم كمي توجه و دقت شود آماده‌سازي اين شهر براي زلزله احتمالي، يك اولويت ملي در صدر همه اولويت‌هاي ديگر است، به نظر مي‌رسد دولت بايد پيرامون اين خطر يك برنامه دقيق علمي و كاربردي ارايه دهد. موضوع از چنان اهميت و گستردگي و ملي بودن برخوردار است كه احاله آن به شهرداري تهران قابل قبول نيست. برنامه همه‌جانبه‌اي كه طي آن مسائل و مشكلات موجود ديده شوند و راهكارهاي مشخص و زمانبندي شده‌اي براي هريك از آنها مدون شود. تنها در اين صورت است كه عدم تغيير پايتخت توجيه‌شدني است. اگر دولت براي جمعيت تهران، براي ترافيك، بافت‌هاي فرسوده و مقاوم‌سازي ساختمان‌هاي تهران فكر كرده و برنامه دارد، بهتر است آن را اعلام كند و اگر در اين ارتباط برنامه‌اي ندارد بايد به اين سوال پاسخ دهد كه آيا تنها امكان موجود، تغيير پايتخت است؟متاسفانه با همه خطري كه هست و مشكلاتي كه همه روزه در شهر تهران با آن روبه‌رو هستيم (مشكلاتي كه در صورت بروز حادثه به بحران‌هاي بزرگ تبديل مي‌شوند) هنوز هيچ مقام بلند پايه دولتي يا حكومتي راهكار يا راهبرد مشخصي را اعلام نكرده است تا همه تكليف خود را بدانند. در واقع در حال حاضر ما در مقابل خطرهاي احتمالي دست روي دست گذاشته و تنها به اميد عدم وقوع نشسته‌ايم!نماينده مجلس