صداي تجزيه‌طلبي از جنوب يمن
جعفر قنادباشي
در طول چند روز گذشته در عدن شاهد آن هستيم كه دو گروه تحت حمايت امارات و عربستان رودرروي يكديگر قرار گرفتند و اختلافات نيز سرباز كرده است. منطقه عدن كه در بخش جنوبي يمن واقع شده است، از مدت‌ها پيش عربستان سعودي سعي كرد تا منصور هادي، رييس‌جمهور مستعفي يمن را در اين منطقه مستقر كند. عدن يك شهر بندري است و در گذشته نيز به عنوان پايتخت يمن جنوبي سابق شناخته مي‌شد. هادي در طول دوسال گذشته توانسته دولت خودخوانده حداقلي خود را در كاخ رياست‌جمهوري عدن برپا كند و عربستان نيز اين دولت را به رسميت شناخت. اما نكته جالب توجه اين بود كه آقاي منصور هادي به طور معمول در عدن حضور نداشت، چرا كه حتي در جنوب يمن نيز از محبوبيت چنداني برخوردار نيست. اما علاوه بر طرفداران دولت مستعفي گروه‌هايي در جنوب يمن حضور دارند كه ريشه در گذشته دارند؛ دوره‌اي كه يمن به دو بخش شمالي و جنوبي تقسيم مي‌شد.
اين گروه‌ها خط مشي متفاوتي دارند و به‌شدت مخالف منصور هادي بودند، چرا كه هادي از نيروهاي جنوبي بود كه وارد دستگاه علي عبدالله صالح، رييس‌جمهور سابق يمن شد. علي عبدالله صالح وي را به عنوان معاون اول خود انتخاب كرده بود تا بتواند بر جنوب تسلط پيدا كند. جنوبي‌ها اما هادي را قبول نداشتند؛ به دليل اينكه با صالح همكاري مي‌كرد وي را سازشكار مي‌دانستند. از طرف ديگر همواره جنوبي‌ها خط‌مشي جدايي‌طلبانه را دنبال كردند، اما هادي خواستار آن بود كه با كمك عربستان مجدد به صنعا بازگردد و بر كل يمن حكومت كند و خود را رييس‌جمهور يمن مي‌دانست.
موضوع مهم ديگر به جدال‌هاي كلي بازمي‌گردد كه ميان گروه‌هاي يمني وجود دارد. در يمن جنوبي نيز همه احزاب يك اتحاد پايدار تشكيل نداده بودند كه بادوام باشد. از همين رو گروه‌هاي جدايي‌طلب يمني در اين مدت خود را بيشتر به امارات نزديك كردند. ضمن اينكه امارات و عربستان در ائتلافي مشترك قرار دارند كه از سال 2015 عليه يمن شكل گرفت. با اين وجود عربستان سعودي در طرف مقابل امارات يعني از منصور هادي حمايت مي‌كرد. البته اين به معني رويارويي عربستان و امارات نيست، بلكه اين به معناي درگيري طرفداران اين دو كشور است.
بايد روي اين نكته تاكيد كرد، لزوما اختلافات دروني در يمن تبديل به اختلافات و درگيري ميان امارات و عربستان نخواهد شد، زيرا عربستان و امارات در عرصه‌هاي مختلفي كنار يكديگر قرار دارند. در شوراي همكاري دو كشور علاوه در بحث يمن اكنون در برابر ايران و قطر قرار دارند.
بنابراين بايد تاكيد كرد كه هرچند عربستان و امارات با يكديگر اختلاف‌نظر دارند اما اين اختلاف در درون گروه‌هاي يمني نمود پيدا كرده و در حدي نيست كه بيش از اين گسترش پيدا كند و نمي‌توانند به دليل منافع مشتركي كه در مناطق مختلف دارند رودرروي يكديگر قرار بگيرند. از طرفي شكل كلي نبرد يمن، جنگ ميان عربستان سعودي با ارتش و نيروهاي مردمي انصارالله است.
دولت خودخوانده‌اي كه در يمن تشكيل شد، با كمك عربستان سعودي بود كه نه‌تنها هيچ مقبوليتي در صنعا نداشت بلكه در عدن نيز چندان آن را به رسميت نمي‌شناختند. نشانه آن هم عدم استقرار منصور هادي در يمن بود و بيشتر در عربستان و كشورهاي ديگر به سر مي‌برد و حضور ايشان در عدن بسيار محدود است. مردم نيز منصور هادي و دولتش را به عنوان بخشي از يك دولت فعال و مستقر به رسميت نمي‌شناسند و بود و نبود آن تاثير زيادي در يمن ندارد. هرچند برخي كرسي‌هاي بين‌المللي يمن در اختيار دولت مستعفي اين كشور است ولي در مجموع شاهد آن هستيم با دولت مستعفي يمن جز عربستان هيچ گروه سياسي و نظامي قدرتمند داخلي ديگر آنها را همراهي نمي‌كند و تاثير زيادي بر سياست اين كشور ندارد و تنها به نام دولت است چرا كه منصور هادي به عنوان رييس دولت خودخوانده عملا يك شخص فراري است. در حال حاضر نيز شرايط نشان مي‌دهد كه عربستان سعودي نيز تمايلي به بازگرداندن هادي به قدرت ندارد چرا كه آنها مي‌دانند ديگر هيچ‌كس طرفدار وي نيست و كسي از آن پشتيباني نمي‌كند. از طرفي بايد تاكيد كرد كه يمن يك كشور 27ميليوني است كه مردم براي خود زندگي مي‌كنند، جنگ مي‌كنند و حتي شرايط سخت را پشت سر مي‌گذارند اما عملا آقاي منصور هادي هيچ بخش و گروهي را در يمن نمايندگي نمي‌كند كه بود و نبود آن در يمن تفاوتي ايجاد كند. عربستان هم اميدي به بازگشت هادي ندارد، زيرا وقتي كه در عدن به عنوان يك جنوبي هيچ پشتيباني ندارد چگونه مي‌تواند بر كل يمن حكومت كند. از همين رو آنچه اكنون در عدن در حال رخ دادن است موضوعي جدي نيست بلكه حتي به نفع كل مردم يمن است كه يك دولت بي‌اعتبار را سرنگون مي‌كنند. از طرفي ديگر بدنه اصلي مردمي در حال اداره بخش عمده‌اي از كشور در صنعا هستند و در برابر عربستان از مردم يمن دفاع
مي‌كنند.
اما در حال حاضر بايد گفت كه قابليت‌هاي مربوط به جدايي‌طلبي در يمن به دليل اينكه سال‌ها از يكديگر جدا بودند، وجود دارد. اكنون هم اين موضوع با كمك امارات در حال انجام است و دولت‌هاي خارجي خواستار تشكيل يك دولت مردم‌سالار فراگير نيستند، از همين رو بحث جدايي محتمل‌تر از هر گزينه ديگري است. اكنون دولت مركزي درگير جنگ با عربستان است و جايگاه خود را پيدا نكرده است از همين رو گرايش‌هاي تجزيه‌طلبانه ظرفيت بسيار بالايي دارد به خصوص به دليل اينكه يمن مشرف است بر تنگه باب‌المندب، دولت‌هاي خارجي علاقه‌مند هستند يك حكومت ضعيف در يمن حضور داشته باشد. عربستان هم به اين موضوع راضي است و از آنجايي كه خود را در اين جنگ شكست خورده مي‌داند، مي‌خواهد يمن تجزيه شود و نمي‌خواهد يك دولت قدرتمند در يمن
تشكيل شود.
كارشناس خاورميانه