روياي ناتمام استاد دهلوي براي غريب‌پور
وحيد آگاه
1- هفته گذشته «اپراي عروسكي خيام» به بهانه جشنواره تئاتر فجر در تالار فردوسي اجرا شد و شمه‌اي ديگر از توانمندي هنر نمايشي- موسيقايي ايراني را نمايش داد. اثر استاد غريب‌پور از لحاظ هنري و كيفيت، بي‌نهايت حيرت‌انگيز و شگرف است، اما اين كار از زاويه مميزي موسيقي در ايران هم اثري قابل توجه است.
2- مميزي آثار موسيقايي در ايران نيز سه بعد دارد: 1- خوانندگان و نوازندگان. 2- كلام موسيقي شامل اشعار و ترانه‌ها. 3- موسيقي محض اثر.
مميزي خوانندگان تحت تاثير دو عامل است: جنسيت خواننده و ممنوع‌الكار نبودن او كه در اينجا مراد ما، جنسيت است. چنان‌كه به دليل رعايت موازين شرعي، صداي زنان صرفا براي مستمعان زن يا به صورت همخواني با مردان و به شكل زير يعني به طوري كه صداي زن، غالب نبوده و ذيل و ضعيف‌تر از صداي مرد باشد، مجاز است. موضوعي مشترك ميان اجراهاي صحنه‌اي و آلبوم‌هاي موسيقي؛ لذا تك خواني زن براي مستمعين مرد يا مختلط مرد و زن، ممنوع است.
3- جنسيت صدا در آثار فاخر و معرف الگوي اصيل اسلامي- ايراني هم تبصره و استثنايي نداشت و همين‌جا محل حسرت مدام و بغض مرحوم استاد حسين دهلوي شده بود؛ مردي كه موسيقي در ايران، بسيار به او بدهكار است و عمرش را پاي موسيقي فاخر گذاشت. اما در طول سال‌هاي متمادي، با عدم درايت مسوولان وزارت فرهنگ و عدم استفاده آنها از متخصصان ديني و ظرفيت‌هاي فقه پويا، فرصت‌هاي بسياري از فعالان عرصه موسيقي گرفته شد ازجمله اپراي ماني و ماناي استاد دهلوي كه چون در صحنه‌اي از آن، دختركي با خواندن آواز از احساسات دروني‌اش ميگويد و تكخواني دختر بچه ممنوع است؛ حدود سه دهه اجازه اجرا نيافت و استاد با حسرت اين اجراي فوق‌العاده و انساني، از ميان ما رفت و اين روياي او، رنگ واقعيت نگرفت. اما گذر زمانه و تدبير و حمايت از آثار ارزشمند و افتخار آفريني چون اپراهاي عروسكي استاد غريب‌پور من جمله خيام او، اين مهم را ممكن ساخته و مي‌توان گفت روياي ناتمام استاد دهلوي براي غريب‌پور، ديگر رويا نيست و فهرست اسامي آواگران اين اثر، روياي مجسم دهلوي را مي‌نماياند. گيرم كه راوي، عروسك باشد.
با اپراهاي عروسكي غريب‌پور، دروازه‌هاي جهاني هنر نمايشي به روي ما گشوده شده و با تدبير، در حراست از روياهاي هنرمندان شريف‌مان بكوشيم.