گروه ديپلماسي| كاخ رياست‌جمهوري هندوستان، شليك 21 گلوله توپ و استقبال رسمي نارندرا مودي شانزدهمين نخست‌وزير هند از حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران. دهلي، دومين ايستگاه سفر فرهنگي، سياسي و اقتصادي حسن روحاني به هند بود. درحالي كه رييس‌جمهور و نخست‌وزير هند در مراسم استقبال از مهمان ايراني حاضر شده بودند، حسن روحاني ابراز اميدواري كرد كه دو كشور بتوانند به نقطه‌اي از روابط عالي برسند كه اجداد دو كشور داشتند. پس از انجام مراسم استقبال رسمي، كاخ حيدرآباد در هند ميزبان مذاكرات و رايزني‌هاي سياسي و اقتصادي هيات‌هاي ايراني و هند بود. در مدت زمان حضور چندساعته روحاني در دهلي، ايران و هندوستان براي تعميق سطح مناسبات مشترك، 15 سند و تفاهمنامه همكاري امضا كردند. همزمان با اهداي نسخه خطي ترجمه فارسي كتاب «مهابهارات» از جانب نخست‌وزير هند به رييس‌جمهور ايران، روحاني نيز متقابلا مجموعه كامل و انيميشني از كليله و دمنه به زبان انگليسي را به مودي هديه كرد. سفر سه‌روزه حسن روحاني به حيدرآباد و دهلي با توجه به استقبال گسترده جمعيت مسلمان در نخستين مقصد و ميزباني قابل توجه نخست‌وزير و رييس‌جمهور هند در دهلي مي‌تواند در صورت تداوم رفت و آمدها ميان پايتخت‌ها به گشايش جدي و عملي در فضاي رابطه دو جانبه منتهي شود.
روابط ايران و هند به ضرر هيچ كشوري نيست
حوزه‌هاي مختلف كشاورزي، فناوري‌هاي نوين، امور بانكي وحمل و نقل و همچنين مسائل بين‌المللي و منطقه‌اي در زمره مهم‌ترين سوژه‌هاي بحث روحاني در دهلي بودند. رايزني‌هايي كه روحاني اميدوار است به برداشتن گام‌هاي اساسي و مهم در توسعه روابط دو كشور منتهي شود. روحاني در ديدار با نارندرا مودي، از تمايل تهران براي توسعه رابطه با دهلي خبر داد و گفت: روابط ايران و هند به ضرر هيچ كشوري نيست و ظرفيت‌هاي گسترده‌اي براي توسعه و تعميق روابط ايران و هندوستان وجود دارد كه بايد از تمامي اين ظرفيت‌ها در راستاي منافع و آينده‌اي بهتر براي دو ملت و منطقه، بيش از پيش بهره گرفت.
در تلاش براي تبديل شدن به شركاي راهبردي
رييس‌جمهور، حوزه‌هاي مرتبط با انرژي و حمل و نقل را دو ظرفيت مهم براي همكاري راهبردي ايران و هندوستان خواند و گفت: بندر چابهار به عنوان پل ارتباطي هند به افغانستان و آسياي مركزي و اروپاي شرقي، مي‌تواند روابط تاريخي دو‌كشور و منطقه را مستحكم‌تر سازد. روابط ترانزيتي دو‌كشور ظرفيت‌هاي چندجانبه و منطقه‌اي با مجموعه كشورهاي منطقه ايجاد خواهد كرد و ما آماده قراردادهاي سه‌جانبه و چندجانبه‌ايم تا اين مسير ترانزيتي از چابهار، به مسير استراتژيك براي استحكام روابط منطقه‌اي تبديل شود.
روحاني با بيان اينكه ايران مي‌تواند انرژي مورد نياز هندوستان را در قالب قراردادهاي راهبردي بلندمدت تامين كند، گفت: اين قراردادهاي بلندمدت در حوزه‌هاي انرژي و حمل و نقل، دو كشور را به شركاي راهبردي و مطمئن مبدل خواهد ساخت.
رييس‌جمهور در ادامه با اشاره به علاقه‌مندي شركت‌هاي هندي براي توسعه فعاليت‌هاي‌شان در ايران گفت: اين شركت‌ها مي‌توانند در حوزه‌هاي انرژي، تاسيسات شيرين‌سازي آب، كشاورزي و ايجاد شهرك‌هاي فناوري و انرژي خورشيدي فعال شوند.
ضرورت مبارزه مشترك با ترويج خشونت
مبارزه با تروريسم، مي‌تواند وجه مشترك همكاري‌هاي ايران در همسايگي شرقي‌اش با هند باشد. تنوع گروه‌هاي تروريستي در منطقه شرق آسيا به خصوص افغانستان موجب نگراني عمده در هند شده و اين همان دغدغه مشتركي است كه حسن روحاني نيز در ديدار با نخست‌وزير هند روي آن دست گذاشت: بايد با ريشه‌هاي تروريسم كه عمدتا فكري و فرهنگي و ناشي از ترويج انديشه‌هاي افراطي و مروج خشونت است، مبارزه كرد و ما آماده همكاري فرهنگي در اين زمينه با كشورهاي دوست ازجمله هندوستان هستيم.
هند آماده همكاري‌هاي درازمدت با ايران
نارندرا دامورداس مودي، نخست‌وزير هند در ديدار با حسن روحاني در كاخ حيدرآباد از تصميم جدي دهلي براي توسعه همه‌جانبه رابطه با تهران سخن گفت و تاكيد كرد كه بايد از ظرفيت‌هاي گسترده‌اي كه در روند توسعه اين مناسبات وجود دارد، بهره‌برداري كرد. مودي در اين باره گفت: با برداشته شدن بسياري از موانع بر سر راه توسعه همكاري اقتصادي ايران و هندوستان، عمده سرمايه‌گذاري‌هاي دوجانبه به نتيجه رسيده و به روند توسعه مناسبات تهران دهلي‌نو شتاب داده است.
وي با بيان اينكه هندوستان آماده همكاري‌هاي درازمدت با ايران در همه زمينه‌هاي مورد علاقه دو كشور است، تصريح كرد: شركت‌هاي هندي آماده‌اند سرمايه‌گذاري‌هاي خود را در حوزه‌هاي همكاري‌هاي مشترك از جمله نفت و گاز توسعه دهند.
نخست‌وزير هندوستان همچنين به اهميت و جايگاه ويژه بندر چابهار براي توسعه همكاري‌هاي منطقه‌اي اشاره و با تاكيد بر اينكه «چابهار مي‌تواند بازي مناسبات تجاري در منطقه و جهان را عوض كند»، گفت: ما هم‌اكنون صدور محصولات خود از جمله گندم را از طريق بندر چابهار به افغانستان آغاز كرده‌ايم. پيشنهاد مي‌دهيم كه در آينده نزديك سميناري متشكل از نمايندگاني از كشورهاي منطقه از جمله روسيه و كشورهاي اوراسيا در چابهار برگزار شود.
مودي در ادامه تروريسم و گسترش آن را موجب نگراني همه كشورهاي منطقه و ازجمله هندوستان برشمرد و گفت كه كشورش آماده همكاري با ايران در مبارزه با تروريسم است.
گفت‌وگو براي تسهيل روابط اقتصادي
تهران، دهلي‌نو و كابل عزم خود را براي افزايش همكاري‌هاي سه‌جانبه جزم كرده‌اند و به نظر مي‌رسد كه مقام‌هاي ارشد ايران و هند، رفت و آمدهاي منظم ميان دهلي و تهران را كارآمدترين راه براي شتاب بخشيدن به روند توسعه رابطه دوجانبه مي‌دانند. حسن روحاني روز گذشته در مراسم تبادل اسناد همكاري بين ايران و هندوستان با اشاره به اينكه ايران و هند در دو زمينه بسيار مهم ترانزيت و انرژي روابط بسيار مهم و راهبردي با يكديگر دارند، گفت: در زمينه بندر چابهار و روابط ريلي و صنايع وابسته به آن گفت‌وگوها و تفاهمات بسيار خوبي با يكديگر داشته‌ايم و اميدواريم به زودي شاهد توسعه هر چه بيشتر همكاري‌هاي دو كشور در اين حوزه‌ها باشيم. ما شاهد توسعه و تجهيز بيشتر بندر چابهار و تسريع در احداث خط‌آهن چابهار به زاهدان با سرمايه‌گذاري هند هستيم و براي توسعه بيشتر روابط در حوزه انرژي از جمله نفت، گاز و پتروشيمي نيز آمادگي كامل وجود دارد. در جلسات امروز (روز شنبه) در زمينه تسهيل روابط اقتصادي نيز گفت‌وگوهاي بسيار خوبي با همديگر داشتيم و در زمينه تعرفه تجارت ترجيحي، روابط بهتر بانكي، ويزا و تسهيل در رفت و آمد تجار و مردم دو كشور، گفت‌وگوها و تصميمات مناسبي اتخاذ شد كه مي‌تواند آثار و بركات خوبي براي دو ملت داشته باشد.
ديدگاه واحد تهران- دهلي‌نو درباره برجام
رييس‌جمهور در ادامه به گفت‌وگوهاي دو كشور در خصوص مسائل منطقه‌اي اشاره كرد و گفت: در مذاكرات امروز در مسائل بسيار مهم دوجانبه منطقه‌اي و بين‌المللي، حتي در يك مورد هم با يكديگر اختلاف نظر نداشتيم. همچنين دو طرف در زمينه اهميت توسعه روابط سه‌جانبه نيز با هم اشتراك نظر كامل داشتيم و اين به آن معناست كه شرايط اصلي براي توسعه روابط دوجانبه بين تهران و دهلي‌نو كاملا مهيا است. در مذاكرات امروز در خصوص تعهد به توافقات بين‌المللي و استحكام برجام نظر و ديدگاه واحدي داشتيم و در حوزه برقراري و توسعه روابط چندجانبه در منطقه با هم اشتراك نظر داريم و هر دو معتقديم افغانستان بايد كشوري امن و بانشاط باشد و معتقديم مسائل مختلف منطقه به‌ويژه در سوريه، عراق و يمن بايد از طريق سياسي حل و فصل شود. ايران و هند براي مقابله با تروريسم و افراطي‌‌گري اشتراك نظر دارند و مصمم هستيم از طريق فرهنگي و تبادل اطلاعات و تجربيات با تروريسم و افراط‌گري مقابله كنيم.
چابهار، دروازه طلايي براي هند
«نارندرا مودي» نخست‌وزير هند نيز در اين ديدار در سخناني سفر دكتر روحاني به هندوستان را فرصت طلايي براي تحكيم روزافزون مناسبات و همكاري‌هاي تهران و دهلي‌نو دانست و گفت: هندوستان به دنبال توسعه روابط همه‌جانبه با ايران به ويژه در زمينه اقتصادي و توسعه خطوط ريلي است و امروز با تلاش ستودني ايران در زمينه توسعه خطوط ريلي، هندوستان از طريق چابهار به عنوان دروازه طلايي مي‌تواند به افغانستان و آسياي مركزي متصل شود و ما مصمم هستيم به توسعه چابهار كمك كنيم.
مودي همچنين همكاري‌هاي دو كشور در خصوص مسائل منطقه‌اي را مورد تاكيد قرار داد و گفت: معتقديم همكاري‌هاي ايران و هند در زمينه برقراري امنيت و ثبات در منطقه به نفع منطقه خواهد بود و امروز مردم دو كشور حامي ثبات و امنيت در منطقه و جهان هستند و بر اين اساس مي‌توانيم همكاري‌هاي مشتركي براي مبارزه با تروريسم و مواد مخدر داشته باشيم.
دست در دست هم براي صلح در افغانستان
همكاري ايران و هند براي برقراري ثبات و صلح در افغانستان كه در سخنان روحاني و مودي مورد تاييد قرار گرفت در رسانه‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي انعكاس پيدا كرد. آسوشيتدپرس در اين باره نوشت: ايران و هند بر كميت و كيفيت همكاري‌هاي دوجانبه براي مبارزه با تروريسم و قاچاق مواد مخدر در افغانستان افزودند. نارندرا مودي، نخست‌وزير هند در سخنان خود تاكيد كرد كه دو كشور براي حفظ صلح و ثبات در افغانستان با هم همكاري خواهند كرد. اين در حالي است كه ايران و هند تلاش مي‌كنند وضعيت امنيت انرژي و اتصال‌هاي منطقه‌اي ميان سه كشور را نيز ارتقا بخشند. حسن روحاني نيز در سخنان خود در دهلي‌نو با اشاره به اينكه ايران آماده كار مشترك با هند در زمينه‌هاي نفت و گاز است خواهان سرمايه‌گذاري‌هاي بيشتر هند در ايران شد. روحاني نيز در سخنان خود مانند مودي به مساله لزوم همكاري ايران و هند براي برقراري ثبات و صلح در افغانستان اشاره كرد و تاكيد داشت كه دو كشور حتي مي‌توانند براي بهبود وضعيت امنيتي در عراق، سوريه و يمن نيز با هم همكاري كنند. اين اشاره روحاني در حالي صورت مي‌گيرد كه تهران در هر سه اين پرونده‌ها، نقشي تعيين‌كننده چه امروز و چه فردا دارد. آسوشيتدپرس در ادامه مي‌نويسد كه سفر روحاني به هند در روزهايي صورت گرفت كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده تهديد به پاره كردن برجام كرده است و شرايط ابهامي كه وي بر فراز توافق هسته‌اي با ايران نگاه داشته، هند و ساير كشورهايي را كه حجم بالاي ارتباط‌هاي اقتصادي با واشنگتن دارند براي ورود تمام عيار به تهران ترسانده است. با وجود تمامي نگراني‌هايي كه در دهلي‌نو درباره سياست برجامي امريكا وجود دارد، نارندرا مودي در ديدار با روحاني بر حمايت كامل هند از برجام و لزوم اجراي كاربردي توافق هسته‌اي با ايران از سوي همه اعضاي حاضر در برجام تاكيد كرد. وي تاكيد كرد كه برجام مورد تاييد شوراي امنيت ملي قرار گرفته و براي نظام منع اشاعه بسيار مهم و حياتي است. مودي همچنين توافق هسته‌اي با ايران را در راستاي تقويت صلح، ثبات و امنيت بين‌المللي خواند. برخي رسانه‌هاي هندي نيز به نقل از حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران اعلام كردند كه وي بر تداوم پايبندي ايران به توافق هسته‌اي تاكيد كرده است.
همزمان رسانه‌هاي هندي از سفر رييس‌جمهور ايران به هند استقبال كردند و پوشش خوبي از بسته تفاهمنامه‌هاي امضا‌شده ميان تهران و دهلي در جريان اين سفر ارايه كردند. تجارت، سرمايه‌گذاري و پيوندهاي منطقه‌اي ميان هند و ايران با امضاي بيش از 10 تفاهمنامه همكاري ميان دو كشور وارد فاز جديدي شد. بسته جديد از تفاهمنامه‌هاي متعدد و متنوع ميان ايران و هند پس از مذاكرات فشرده ميان نارندرا مودي و حسن روحاني به امضاي طرفين رسيد. برخي رسانه‌هاي هندي نيز به سفر روحاني به هند به عنوان نخستين سفر رييس‌جمهور ايران به دهلي پس از 10 سال اشاره كردند. آخرين بار محمود احمدي‌نژاد در سال 2008 به هند سفر كرده بود. سخنگوي امور خارجي هند به محض آنكه مودي و روحاني پشت درهاي بسته رايزني‌هاي خود را آغاز كردند در توييتر خود نوشت: دو‌طرف بحث‌هاي سازنده‌اي در حوزه‌هاي تجاري، سرمايه‌گذاري، دفاعي، امنيتي و منطقه‌اي داشتند.
سفر روحاني به حيدرآباد و دهلي در حالي صورت گرفت كه نارندرا مودي اخيرا سفري به غرب آسيا و منطقه خليج فارس داشته و بسياري از تحليلگران اين سفر را به شكل‌گيري اتحاد جديد ميان هند و اسراييل و عربستان سعودي و امارات تعبير كردند. از آنجا كه رابطه ميان ايران و هند در اين سال‌ها عمدتا اقتصادي بوده تحت تاثير تحريم‌هاي هسته‌اي قرار گرفته و به همين دليل با فراز‌و‌فرودهايي همراه شده است. با اين وجود هند با حصول توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 اميدوار به فاصله گرفتن از فضاي پيشين احتياط در رابطه با تهران است. رسانه‌هاي هندي توجه ويژه‌اي به موافقتنامه اجتناب از اخذ ماليات مضاعف داشتند كه گفته مي‌شود مي‌تواند ورود سرمايه به ايران را آسان‌تر از قبل كند. در حوزه انرژي نيز تاكيد دو‌طرف براي عبور از فضاي مشتري و خريدار سنتي و نزديك شدن به شراكت‌هاي استراتژيك بلندمدت مورد توجه رسانه‌هاي هندي قرار گرفت.
برش
نارندرا مودي، نخست‌وزير هند: گفت‌وگوهاي پرباري با حسن روحاني رييس جمهور ايران داشتيم ما بحث‌هاي مفصلي درباره شيوه‌هاي تعميق همكاري ميان هند و ايران داشتيم توافق‌هاي مهمي ميان دو كشور به امضا رسيد كه به نفع ملت‌هاي ما خواهد بود. من و رييس‌جمهور ايران از تمبر هايي رونمايي كرديم كه نمايانگر تاريخچه گرم و صميمي و آينده اميدبخش ايران و هند بود.
گاندي عدالت را براي همه با هر عقيده‌اي مي‌خواست
حسن روحاني، رييس‌جمهور در جريان سفر به هندوستان ضمن نثار تاج گل و اداي احترام، دفتر يادبود يادمان ماهاتماگاندي را امضا كرد. وي در دفتر يادبود يادمان گاندي نوشت: هر انساني كه به آينده سعادتبخش بشريت فكر مي‌كند، به طور قطع و يقين از مرگ انسان‌هايي خاص در طول تاريخ همچون مهاتما گاندي متاثر مي‌شود لكن آنچه انسان‌هاي آزاد را همواره اميدوار مي‌كند، حيات‌بخش بودن افكار و انديشه‌هاي انساني، آزاديخواهانه و عدالت‌طلبانه اين‌گونه انسان‌هاست. مهاتما گاندي در مقطعي از تاريخ كشور بزرگ هند رهبري ملتش را براي بيرون راندن نيروهاي استعمارگر از كشورش عهده‌دار شد. يكي از ويژگي‌هاي رهبريت وي نشر و ترويج اتحاد، محبت و دوستي، عدم خشونت، عدالتخواهي و قانونمندي در ميان مردم با هر عقيده و مسلك بود كه باعث شكفته شدن ميوه استقلال كشورش شد. بديهي است تعالي سعادت بشريت در آينده نيز در گروي قانونمندي و استقرار عدالت است، نه براساس آنچه قدرت‌هاي خودكامه مايلند به جهانيان ديكته كنند.