امريكا براي حضور دايمي در عراق و سوريه برنامه‌ريزي مي‌كند
پيش به سوي جنگ؟
ميثم سليماني
نقشه سياسي- نظامي ايالات متحده براي سوريه در حال مشخص‌تر شدن است. حدود 3 هفته پيش بود كه رجب طيب اردوغان رييس‌جمهوري تركيه در جمع اعضاي پارلمان اين كشور عنوان كرد كه امريكا عليه تركيه، ايران و روسيه خواب‌هايي ديده است؛ موضوعي كه شايد بتوان با روشن‌تر شدن استراتژي نظامي امريكا در عراق و سوريه مفهوم آن را دريافت كرد. به تازگي نشريه نيويورك تايمز به نقل از مقام‌هاي وزارت امورخارجه و مقام‌هاي پنتاگون در دولت ترامپ گزارش داد كه رييس‌جمهور قصد دارد ارتش امريكا را در سوريه و عراق به شكلي نا‌محدود و بدون مجوز كنگره حفظ كند. اين تصميم به احتمال زياد به مبارزه وسيع‌تر و درگيري‌هاي نظامي بيشتر ايالات متحده در سوريه و عراق منتهي خواهد شد. حتي اين احتمال وجود دارد كه چنين تصميمي شامل مبارزه در افغانستان، يمن و سومالي نيز بشود.
آخرين مجوز جامع كنگره امريكا براي استفاده از نيروهاي نظامي به سال 2001 باز‌مي‌گردد. دوره‌اي كه مجلس نمايندگان به رييس‌جمهور وقت جورج بوش اين اختيار را داد تا از همه نيروهاي لازم و مناسب براي مقابله با كشورها، سازمان‌ها يا افرادي كه در برنامه‌ريزي يا كمك به حملات تروريستي 11سپتامبر 2001 دست داشته‌اند، استفاده كند. اين قانون به طور مخفف به نام AUMF معروف شد و در سال 2003 جورج بوش با استناد به همين قانون اجازه استفاده از نيروي نظامي در عراق را دريافت كرد.
پس از بوش، دولت اوباما از مجوز AUMF براي توجيه حملات هوايي عليه داعش و ساير گروه‌هاي تروريستي استفاده كرد با اين توجيه كه داعش در سال‌هاي 2004 تا 2014 وابسته به القاعده در عراق بوده است. پروفسور جينز ديويد اويلن، دانشيار دانشگاه كورنل معتقد بود كه اين استدلال ضعيف بوده است چرا كه هرچند داعش يك بار رابطه‌اي با القاعده و اسامه بن‌لادن داشته اما اين رابطه قوي نبوده و اين يك رابطه جدي را توجيه نمي‌كند. بسياري از محققان حقوقي ديگر هم همين نظر را دارند.
جنيفر داسكال، استاد دانشگاه و وكيل سابق دادستاني امريكا در سال 2016 به NPR گفته است: قرار است كنگره زماني اعلام جنگ كند كه رييس‌جمهور در حال جنگ است. اين يك اتفاق خطرناك است چرا كه چنين اقدامي مي‌تواند به روساي آينده اجازه بدهد كه استفاده از ارتش را در اختيار خود بگيرند. با اين حال برخي از اعضاي كنگره، مانند سناتور جمهوري‌خواه جف فليك و سناتور دموكرات تيم كين، طي سال‌هاي اخير عنوان كردند كه عملا AUMF هيچ گونه فايده‌اي ندارد و ناديده گرفته شده است. اخيرا كين نيز نسبت به نقش ارتش امريكا در سوريه ابراز نگراني كرده بود. چرا كه معتقد بود در مناطقي كه تروريست‌هاي داعش پاكسازي شدند نيروهاي امريكايي بايد كماكان حضور داشته باشند. او در نامه‌اي به ركس تيلرسون وزيرخارجه و جيمز متيس وزير دفاع امريكا نوشت: من نگران آن هستم كه ايالات متحده بدون هيچ قانون داخلي يا بين‌المللي براي عمليات در سوريه دچار مشكل شود. ما براي مبارزه با داعش وارد سوريه شديم اما اكنون از اين نيرو براي فشار بر دولت سوريه استفاده مي‌شود و اين عمليات بيشتر ايران و نيروهاي نيابتي آن را هدف قرار داده كه اين موضوع نمي‌تواند تحت قانون AUMF مصوب سال 2001 قرار گيرد.
ماري كي واترز، دستيار وزير خارجه در امور حقوقي در پاسخ به اين نامه نوشت: ايالات متحده به دنبال مبارزه با دولت سوريه، ايران يا گروه‌هاي حمايت شده از سوي ايران در عراق يا سوريه نيست. ولي با اين وجود ايالات متحده به استفاده از نيروهاي مورد نياز و مناسب براي دفاع از كشور در چارچوب ائتلاف بين‌المللي براي عمليات شكست دادن داعش و القاعده ادامه خواهد داد. اما در حال حاضر طبق شواهد موجود، دونالد ترامپ و تيم امنيت ملي او تصميم گرفته‌اند كه به شكلي نا‌محدود در عراق و سوريه حضور داشته باشند و اين در حالي است كه عملا نيروهاي داعش در عراق و سوريه پاكسازي شده‌اند. گفته مي‌شود كه ركس تيلرسون از ماه گذشته ميلادي در سخنراني خود از اين برنامه پرده‌برداري كرده بود. او در سخنراني خود گفت: «ما نيروهاي خود در سوريه را در راستاي كنترل كردن ايران و همچنين جلوگيري از دولت سوريه براي اينكه نتوانند مناطق تحت اختيار نيروهاي مورد حمايت امريكا را در اختيار بگيرند، حفظ كرده‌ايم.» هرچند تيلرسون در سخنان خود بر ضرورت برداشتن بقاياي داعش در سوريه تاكيد كرد. در حال حاضر دولتمردان امريكايي مدعي هستند كه اگر نيروهاي خود را از اين مناطق خارج كنند خلأ به وجود آمده مي‌تواند منجر به احياي دوباره نيروهاي تروريستي شود. ديويد تراچنبرگ، معاون وزير دفاع امريكا مي‌گويد: ما پيش از اين نيز اين تجربه را داشته‌ايم كه با خروج نيروهاي امريكايي در زمان نادرست، فرصت بهره‌برداري را به گروه‌هاي تروريستي داديم. محمد جواد ظريف وزير امورخارجه ايران نگاه ديگري به اين مساله دارد. وي روز گذشته در اين باره گفت: امريكايي‌ها براي هدف‌هاي كوتاه نظرانه خود كه برخي از آن هدف‌ها هم اقتصادي و در واقع براي اشغال سرزمين‌هاي نفت‌خيز سوريه است از نيروهاي محلي استفاده مي‌كنند و به يك تنش درازمدت در منطقه ما دامن مي‌زنند.
طبق برخي برآوردها بيش از 2هزار سرباز امريكايي در سوريه حضور دارند و اين در حالي است كه تمام سرزمين‌هايي كه در اختيار داعش بوده است باز پس گرفته شده است. با اين حال تراچنبرگ در پاسخ به تيم كين مي‌گويد: عدم رضايت دولت سوريه و قوانين بين‌المللي مبنايي نمي‌شود كه ما از عراق و ايالات متحده در برابر تروريست‌ها محافظت نكنيم. سربازان امريكايي مي‌توانند در شرايطي كه دولت سوريه يا نيروهاي ايراني قصد حمله به نيروهاي امريكايي يا نيروهاي سوري كه در مبارزه با داعش در سوريه با ما همكاري مي‌كند را داشته باشند، به آنها حمله كنند. لازم به ذكر است كه نيروهاي ايالات متحده چندين بار به اسم دفاع از نيروهاي مورد حمايت از سوي ايالات متحده، حملاتي را عليه نيروهاي حامي بشار اسد رييس‌جمهور سوريه انجام دادند.
جك گلدسميت، استاد دانشكده حقوق دانشگاه هاروارد در گفت‌وگو با دالاس‌مورنينگ‌نيوز گفت: «توجيه قانوني دولت بسيار ضعيف است. دولت تفسير از اقتدار جنگي خود را بيش از حد گسترش داده است.»
وي از دولت ترامپ خواست تا مجوز جديد براي هرگونه ماموريت دراز مدت در سوريه و عراق دريافت كند، به خصوص براي اينكه بتواند به نيروهاي حامي اسد در مناطقي كه داعش حضور ندارد نيز نياز به مجوز دارد. او حتي حمله موشكي به پايگاه الشعيرات را نيز محكوم كرد و گفت براي چنين اقدامي نيز نياز به مجوز كنگره وجود دارد. با اين حال به نظر مي‌رسد كه دونالد ترامپ خود را در نقش پادشاهي مي‌بيند كه مي‌تواند به شكل يك‌‌جانبه و با يك دستور، فرمان جنگ صادر كند.