تلفيق شعر و طنز

 وقتي دماغ پينوكيو توي سوراخ گوش من بود
 فاضل تركمن
 انتشارات مرواريد
 چاپ 1393

طنز، از هر نوع آن، چه در ادبيات و چه در سينما، شكلي ديگرگونه را مي‌آفريند، ماهيت امور را تغيير مي‌دهد، امور تراژيك را به كميك تبديل مي‌كند و در يك كلام سعي مي‌كند به جان هر پديده‌اي نزديك شود، رسالت طنز شايد جز اين نباشد، در هر شكل و قسمي كه هست. ما ايرانيان در شعر طنز سابقه‌اي طولاني داريم و برخي شاعران بزرگ ما در عهد ماضي طنزسرا بوده‌اند، براي مثال عبيد زاكاني و تا مشروطه ايرج ميرزا. پس از آن هم در عصر مدرن شاعران طناز كم نداشته‌ايم، گرچه كميت و كيفيت مان در عرصه داستان لنگ مي‌زند و داستان نويس طناز به تعداد انگشتان دو دست هم نداشته‌ايم و نداريم اما تا دل‌تان بخواهد شاعر داشته‌ايم كه شعر طنز گفته‌اند، عمران صلاحي كه شاخصي در اين زمينه براي خودش محسوب مي‌شود و متر و معيار است.
در اين دهه نيز شاعر طنزسرا كم نداريم، اما بهانه اين معرفي «فاضل تركمن» است، شاعر طنزسرايي كه از قضا از شاگردان و نزديكان عمران صلاحي هم بوده است. تركمن تاكنون چند مجموعه شعر و داستان طنز منتشر كرده است و آخرين كتاب او «وقتي دماغ پينوكيو توي سوراخ گوش من بود» نام دارد كه اين مجموعه شعر ماه گذشته توسط انتشارات مرواريد راهي پيشخوان كتابفروشي‌ها شده است. اگر خسته‌ايد و از متن افسرده و دلگير اين روزهاي ادبيات زده شده‌ايد، پيشنهاد بدي نيست كه سراغ مجموعه شعر تركمن برويد، در اين مجموعه علاوه بر ابداعات جديد در صنايع شعر كهن با محتواي طنزآميزي كه گاه با ترانه‌ها و شعرهاي معروف زمانه هم شوخي مي‌كند، روبه‌رو خواهيد شد. اين مجموعه از چند بخش مختلف تشكيل شده است: «وزيريات»، «خل‌هاي رنگارنگ»، «رباعي‌ها، دوبيتي‌ها و تك‌بيتي‌ها»، «محصولات مشترك»، «عاشقانه‌هاي ناآرام» و «نوپردازيات (نيما يوشيجيات و سپيد و سياهيات) ». در شعرهاي اين مجموعه گرچه تحول خاصي در عرصه شعر طنزنويسي رُخ نداده است، اما از اسلوب و ساختار درستي شاعر بهره گرفته است و شعرش به سمت هزل صرفا جهت خنداندن مخاطب پيش نرفته است، شعرهاي مجموعه حرف‌هاي مشخصي دارند و در عين شور از شعوري منطقي پيروي مي‌كنند. در مجموع مي‌توان كليت مجموعه را خواندني ارزيابي كرد و پيشنهاد خوبي براي خواندن شعر طنز محسوب مي‌شود. يك شعر از اين مجموعه: «ناشر حمايت از تو نكرد؛ ‌اي كتاب شعر!/ از بس سروده شد الكي هي كتاب شعر/ مرحوم مولوي اگر امروز زنده بود/ مي‌گفت: «پس تو هم بسرا؛ ني! كتاب شعر»/ تعداد شعر و شاعر كشور يك عالمه ست/ ما داشتيم اين همه را كي كتاب شعر؟!/ در اصفهان و مشهد و ساري، كتاب شعر/ در يزد و چابهار و قم و ري، كتاب شعر...».