آغاز يك دوئل نفتي

شكست نشست اخير اوپك و اوپك‌پلاس كه بيژن زنگنه وزير نفت ايران آن را به عنوان بدترين نشست تاريخ اوپك توصيف كرد، يك نتيجه مهم داشت: بيشترين كاهش قيمت نفت در نزديك به سي سال گذشته و تغيير استراتژي عربستان در بازار جهاني نفت. حالا جنگ بر سر قيمت نفت عملا آغاز شده است. با توجه به قدرت عربستان در اوپك و تقويت جناح حامي عربستان از جمله امارات كه توليد نفت خود را افزايش داده و همچنين تضعيف جناح مقابل عربستان در اوپك از جمله ايران و ونزوئلا كه هر دو اسير تحريم‌هاي امريكا شده‌اند، مي‌توان تغيير استراتژي عربستان را تغيير استراتژي كل اوپك دانست. اجازه بدهيد موضوع را خيلي ساده مرور كنيم. با توجه به كاهش تقاضاي نفت به‌ويژه پس از پديد آمدن كرونا، قيمت نفت هم كاهش يافت و اوپك مثل گذشته درصدد كاهش توليد نفت برآمد تا با كاهش عرضه، قيمت نفت را حفظ كند. اما روسيه همراهي نكرد و نشست جمعه گذشته، شكست خورد و قيمت نفت به ‌شدت كاهش يافت. با توجه به عدم همراهي روسيه به عنوان دومين توليدكننده بزرگ نفت جهان و با توجه به‌ شدت گرفتن انتشار ويروس كرونا در جهان كه اقتصاد جهاني را تحت تاثير قرار داده، ديگر اميدي به افزايش قيمت نفت در كوتاه‌مدت نيست. پس عربستان با همراهي امارات، تصميم جديدي اتخاذ كرد: افزايش عرضه نفت به بازار.

پيش از اين، استراتژي عربستان همواره تلاش براي بالا نگه داشتن قيمت نفت بود و براي رسيدن به اين هدف، به ويژه پس از به قدرت رسيدن ملك سلمان، حتي حاضر به چشم‌پوشي از سهم خود در بازار شده و توليد خود را كاهش داده تا قيمت نفت بالا بماند. هر چند روابط نزديك عربستان و امريكا هم در اين موضوع بي‌تاثير نيست، چراكه نفت شيل امريكا در قيمت‌هاي بالاتر صرفه اقتصادي دارد و قيمت بالاتر نفت براي هر دو كشور عربستان و امريكا، به معناي رسيدن به اهداف اقتصادي خود است. عربستان با افزايش هر دلار قيمت نفت، روزانه 10 ميليون دلار درآمد اضافه كسب مي‌كند كه مي‌تواند زيان كاهش توليد را جبران كند و امريكا با افزايش توليد نفت شيل، خود را در صدر توليدكنندگان نفت جهان حفظ مي‌كند. اما حالا بازي عوض شده است. عربستان كه در ماه فوريه روزانه كمتر از 10 ميليون بشكه نفت توليد كرده، به سوي توليد 13 ميليون بشكه نفت در روز خيز برداشته و امارات هم با توليد بيش از سه ميليون بشكه در روز با عربستان همراه شده است. اين دو كشور روي هم مي‌خواهند در ماه آوريل بيش از 16 ميليون بشكه نفت در روز توليد كنند در حالي كه هم‌اكنون توليد مجموع اين دو كشور به 13 ميليون بشكه هم نمي‌رسد. هدف، تنها افزايش سهم در بازار است. حالا كه عربستان به هدف خود نرسيده، قصد دارد به هر قيمتي شده چنان بازار را از نفت اشباع كند كه هم سهم بيشتري از بازار بگيرد و قيمت نفت از آنچه روسيه مدنظر دارد، كمتر شود. عربستان كاهش قيمت نفت خود را هم آغاز كرده تا نشان دهد در اين برنامه، كاملا جدي است. تا اينجا روسيه هم از افزايش توليد- هرچند بسيار كمتر از عربستان- خبر داده تا جنگ سهميه و قيمت، دوطرفه شود اما معلوم نيست دوئل نفتي عربستان و روسيه تا كجا ادامه پيدا مي‌كند و كدام كشور از اين دوئل نفتي عقب‌نشيني مي‌كند. در شرايطي كه كشورهاي تاثيرگذار اوپك از جمله ايران، به دليل كاهش صادرات نفت، عملا انگيزه و همچنين قدرت چنداني براي دخالت در بازار ندارند، امريكا مي‌تواند در نتيجه اين دوئل نفتي تاثيرگذار باشد. زماني توليد نفت شيل امريكا با قيمت هر بشكه پنجاه دلار توجيه اقتصادي داشت، اما امروز نفت 30 دلاري هم توليد نفت شيل را توجيه مي‌كند. اما اگر دوئل نفتي روسيه و عربستان به كاهش قيمت نفت زير 30 دلار منجر شود- كه شواهد اين‌گونه نشان مي‌دهد- امريكا با اهرم سياست وارد بازار خواهد شد. اما نتيجه هر چه باشد، تصميم عربستان، يك فايده براي اوپك داشت: اگر اوپكي‌ها نمي‌توانند در حفظ قيمت بالاي نفت موفق باشند، لااقل مي‌توانند دوباره شانس خود را براي گرفتن سهم بيشتري از بازار امتحان كنند. حالا نوبت جنگ بر سر سهميه بيشتر است.