كرونا و اقشار كم‌درآمد
سيد ابوالفضل ميرقاسمي
شيوع بيماري COVID-19 و وضع مقررات ويژه (كاهش رفت و آمد، تعطيلي بسياري از مراكز عمومي، بازار، اماكن زيارتي، مساجد، مجتمع‌هاي تجاري، فرهنگي، تفريحي و اجتماعي، دوركاري كاركنان دولتي و بخش خصوصي، تشويق مردم به در خانه ماندن و عدم استفاده از غذاهاي غيرخانگي و ...) جهت كنترل آن، سبب شده است كه بعضي كارهاي توليدي و خدماتي تحت‌تاثير قرار گرفته و معيشت قشري از اعضاي جامعه به خطر افتد. از طرف ديگر، اعمال تحريم‌ها، كاهش قيمت جهاني نفت و مشكلات سياسي – امنيتي منطقه سبب شده كه در سال 1399، درآمدهاي دولت از محل فروش نفت كاهش يابد و همچنين به دليل ركود اقتصادي و كاهش توليد و افزايش بيكاري، درآمدهاي دولت از محل صادرات غيرنفتي و جمع‌آوري ماليات نيز كاهش خواهد يافت. تحميل هزينه‌هاي زياد بهداشتي و درماني جهت كنترل بيماري كوويد-19، افزايش نرخ بيكاري، گراني نرخ ارزهاي خارجي و كمبود بعضي محصولات سبب بروز اوضاع وخيم اقتصادي- اجتماعي و تشديد آسيب‌هاي اجتماعي و افزايش هزينه‌هاي جانبي دولت مي‌شود. ظاهرا وضعيت صندوق‌هاي بيمه و بازنشستگي هم چندان مناسب نيست و بدهي دولت به صندوق‌ها و نيز به بخش خصوصي (مشاوران و پيمانكاران) و مشكلات نظام بانكي و نرخ بهره و... مزيد بر علت شده است. تعلل در چاره‌انديشي و كنترل اوضاع بد اقتصادي ممكن است سبب تضعيف امنيت رواني جامعه و به تدريج سبب بروز شورش تهيدستان و بعضي ناامني‌ها، يا تشديد مشكلات اجتماعي شود. علاوه بر پرداخت يارانه سوخت و يارانه معيشتي، پس از بروز بحران كرونا، دولت قصد دارد پرداخت‌هايي را به برخي اقشار آسيب‌پذير داشته باشد (پرداخت ماهيانه 2 تا 6 ميليون ريال به هر خانوار آسيب‌پذير) جهت تامين بخشي از هزينه‌هاي زندگي ايشان به خصوص در زمينه تهيه غذا و مواد خوراكي (البته با توجه به گراني محصولات غذايي، ممكن است اين مبلغ براي خانواده‌هاي پرجمعيت كافي نباشد). از طرف ديگر، بعضي خانواده‌ها تحت پوشش نهادهاي حمايتي نظير كميته امداد و سازمان بهزيستي هستند. بعضي‌ها ممكن است تحت پوشش بيمه بيكاري، يا صندوق تامين اجتماعي باشند. افراد بازنشسته، كم و بيش، يك حقوق ماهيانه‌اي دارند كه البته ممكن است به دليل اوضاع بد اقتصادي و اخبار غيررسمي مربوط به ورشكستگي بعضي صندوق‌هاي بازنشستگي، در ماه‌هاي آينده، اين قشر زحمتكش و آسيب‌پذير نيز در معرض خطر قرار بگيرند. با توجه به مطالب فوق، به نظر مي‌رسد كه گذران زندگي و تامين معيشت بعضي از افراد و خانواده‌هاي جامعه فعال در حوزه خدماتي نظير فست‌فودها، آرايشگران، خياطان و نيز دستفروش‌ها، فروشندگان دوره‌گرد، باربران با چرخ دستي، كارگران روزمزد و فصلي، پيك‌هاي موتوري، شاگرد مغازه‌ها، راننده تاكسي‌ها، زباله‌گردها، و.. دچار مشكل شده است و از آنجايي كه اين اقشار كم‌درآمد، پس‌انداز چنداني ندارند لذا با خطر گرسنگي و افتادن به ورطه بزهكاري و روي آوردن به كارهاي خلاف قانون مواجه هستند. اين قشر كم‌درآمد و آسيب‌پذير، چاره‌اي جز بيرون آمدن و كار و تلاش جهت تامين معيشت خانواده خويش ندارند و در نتيجه بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماري كوويد-19 قرار گرفته و سلامت خودشان و خانواده‌شان در معرض خطر است و بايد چاره‌اي عاجل براي اين قشر ضعيف انديشيده شود. به منظور پيشگيري از بروز مشكلات اجتماعي-امنيتي، كمك به كنترل اوضاع بحراني ناشي از شيوع ويروس كرونا و حمايت اجتماعي از اقشار آسيب‌پذير لازم است كه تمهيدات مناسبي اتخاذ شود تا ضمن حفظ عزت نفس و كرامت انساني و نيز آبروي ايشان، حق به حق‌دار برسد و امنيت رواني اجتماع حفظ و تقويت شود.