بهبود روابط ايران- عراق
كمال دهقاني فيروزآبادي
در حالي كه مصطفي الكاظمي نخست‌وزير عراق روز گذشته در صدر يك هيات بزرگ از وزرا و اعضاي ارشد كابينه عراق وارد تهران شد و پس از استقبال رسمي و شركت در يك نشست خبري با رييس‌جمهوري اسلامي ايران، به ديدار رهبر انقلاب رفت، بايد توجه داشته باشيم كه پيشينه‌هاي تاريخي و ارزش‌هاي فرهنگي عميق ميان ايران و عراق و شهروندان دو كشور، اين دو فرهنگ و ملت را به‌طور كامل به يكديگر گره زده است. اين دو كشور به لحاظ راهبردي نيز طول سال‌هاي گذشته مبارزه مشتركي را برابر تروريسم داعش انجام داده‌اند. همچنين از منظر ژئوپليتيك، ايران و عراق در موقعيت بسيار مهم از منطقه غرب آسيا قرار دارند و با توجه به امكانات توليد نفت و روابط دوجانبه اقتصادي و تجاري، روابط و سياست‌هاي اين دو كشور مي‌تواند در منطقه نقش‌آفريني جدي كند. همزمان از آنجا كه اولويت نخست جمهوري اسلامي در روابط خارجي، همسايگان است و عراق هم جايگاه ويژه‌اي در اين روابط دارد، طول سال‌هاي گذشته روساي‌جمهور و وزرا و مقامات سياسي دو كشور به دفعات و به كرات با يكديگر در ارتباط بوده‌اند و كميسيون مشترك دو كشور پيگير اجرايي شدن موافقتنامه‌هاي دوجانبه بين دو كشور بوده است. هم‌اكنون نيز حجم تجارت خارجي ايران با عراق مبلغي حدود ۱۲ ميليارد دلار است. همچنين رفت‌و‌آمدهاي بسيار زيادي كه شهروندان دو كشور دارند و ضرورت تسهيل تجارت بين دو كشور كه معمولا بيشتر ازسوي بخش خصوصي صورت مي‌گيرد و نيز منافع و مصالح عمومي كه ميان دو كشور مشترك است، ايجاب مي‌كند ايران و عراق در تعامل دائم با يكديگر باشند چراكه اين ارتقاي روابط اقتصادي مي‌تواند باعث رفاه مردم و توسعه روابط دو كشور باشد. با اين حساب و با در نظرگرفتن تمامي اين موارد مي‌توان گفت كه عمده هدف سفر آقاي الكاظمي به ايران بهبود روابط دوجانبه است.
البته طبيعي است كه در اين‌گونه سفرها ممكن است با توجه به مسائل منطقه‌اي و نقش و جايگاهي كه ايران و عراق در منطقه دارند، مسائلي درباره بهبود رابطه ايران و عربستان هم با ميانجيگري عراق مطرح شود. اما آنچه اكنون مي‌توان با صراحت گفت، اين است كه عمده هدف اين سفر، توسعه روابط تجاري، بازرگاني و همكاري‌هاي مشترك اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي دو كشور است. در ملاقاتي هم كه بعدازظهر ديروز جناب آقاي جهانگيري، معاون اول رييس‌جمهوري به اتفاق برخي وزرا و مسوولان كشور با هيات عراقي داشتند، مطالبي كه مطرح شد اغلب حول محور اجراي موافقتنامه‌هاي دوجانبه ايران و عراق و تسهيل روابط تجاري و بازرگاني ميان دو كشور بود.
نكته ديگر آن است كه البته ممكن است در حاشيه اين مباحثي كه بين مسوولان دو كشور مطرح مي‌شود، طرف عراقي با حسن نيتي كه دارد، مطالبي درباره روابط ايران و عربستان را مطرح كند. جمهوري اسلامي ايران هم در اين زمينه موضع منطقي دارد چراكه راهبرد اصلي جمهوري اسلامي ايران، روابط بسيار مثبت و دوستانه با همسايگان است. بنابراين جمهوري اسلامي ايران تمايلي ندارد سياست‌هاي امريكا در منطقه تاثيرگذار شود چراكه هدف امريكا و اسراييل ايجاد تفرقه بين كشورهاي جهان اسلام و حتي در كشورهاي منطقه نيز هدف‌شان ايجاد تفرقه بين قوميت‌ها و مذاهب مختلف است. از همين رو ما هميشه با طرح اين موضوع كه سياست‌هاي امريكا و اسراييل در منطقه سازنده نيست و جهت منافع صهيونيست‌ها و منافع يكجانبه‌گرايانه امريكاست و ابدا به مصالح و منافع مردم منطقه توجه ندارد، با مسائل برخورد كرده‌ايم. برهمين اساس هم تمايل ما ذاتا اين است كه بنابر قانون اساسي و اصول سياست خارجي جمهوري اسلامي با همه همسايگان روابط حسنه داشته و باهم در تعامل باشيم.
بر همين مبنا هرگونه اختلاف را در مجموع توطئه امريكايي‌ها و صهيونيست‌ها براي تفرقه‌افكني مي‌دانيم. منطق جمهوري اسلامي ايران هميشه اين خواهد بود و هرگاه كه صحبتي درباره روابط ما با همسايگان مي‌شود، با همين منطق جواب داده و مي‌دهيم. ما نقش و جايگاه عراق در منطقه را بسيار خوب مي‌دانيم و اين كشور همراه با جمهوري اسلامي ايران جزو تاثيرگذارترين كشورهاي در منطقه هستند و از همكاري‌هاي دوجانبه استقبال مي‌كنيم.