ايران؛ تنها تكيه‌گاه بغداد
حسن كاظمي قمي
از بدو شكل‌گيري عراق جديد از سال 1382 يعني 2003، همكاري‌هاي ميان دو كشور ايران و عراق به سمت يك رابطه راهبردي در حركت بود. در طول 17 سال گذشته هر روز شاهد گسترش همكاري‌هاي دو كشور در همه زمينه‌ها هستيم. اگرچه برخي طرف‌ها تلاش مي‌كنند تا خللي در روابط تهران و بغداد ايجاد كنند، اما به دليل منافع مشترك، تهديدهاي مشترك و ظرفيت‌هاي گسترده همكاري كه ميان دو همسايه وجود دارد، در كنار عزم و اراده رهبران دو كشور براي همكاري، هيچ عاملي نمي‌تواند مانع و رادع همكاري‌هاي رو به گسترش دو كشور ايجاد كند. سفر مقامهاي ارشد دو كشور و تبادل هيات‌هاي بلندپايه سياسي و اقتصادي ميان دو كشور در چارچوب تقويت اين همكاري‌هاست. سفري كه محمد جواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران در چند روز گذشته به عراق داشت و سفري كه مصطفي كاظمي نخست‌وزير عراق، روز گذشته به تهران داشت، در موضوع همكاري‌هاي دو كشور است. اينكه گفته مي‌شد اين سفر با هدف ميانجي‌گري در مسائل ميان ايران و عربستان انجام مي‌شود، چندان صحيح نيست. هدف از اين سفرها و رفت و آمدها اين است كه موانع موجود جلوي اجراي توافق‌هاي قبلي برداشته‌شود و گام‌هاي اجرايي براي عملي كردن موافقتنامه‌هاي پيشين برداشته‌شود و زمينه‌هاي جديد همكاري را تعريف كنند. شرايط امروز عراق در حوزه مشكلات اقتصادي، امنيتي و معضل كرونا كه مشكلي براي كل كشورها و بشريت است، به اضافه مطالبات گسترده مردم عراق و مشكلاتي كه در زيرساخت‌هاي اين كشور وجود دارد، ضرورت همكاري‌هاي دو كشور را بيشتر از هر زمان ديگري نشان مي‌دهد. واقعيت ميداني نشان‌دهنده همين ضرورت است. بر خلاف همه شعارهايي كه برخي كشورها از جمله عربستان سعودي داده‌اند، نه عملكردشان در چارچوب منافع ملي و مصالح مردم عراق بوده است و نه اقدامات‌شان در راستاي امنيت و ثبات منطقه. حكام عربستان سعودي تا به امروز همه ظرفيت‌هاي خودشان را به كار گرفته‌اند تا مانع از اين شوند كه عراق جديد بر مبناي دموكراسي و مردمسالاري بتواند اداره كشور و حفظ تماميت اراضي خود را استمرار دهد. چرا كه يك عراق مردمسالار و دموكراتيك في‌نفسه براي نظام‌هايي كه ديكتاتور، مستبد و فاقد گردش قدرت هستند و ساختار موروثي دارند، تهديد محسوب مي‌شود. سفرهاي اين روزهاي مقامهاي دو كشور، در چارچوب تقويت همكاري‌ها است.
خيلي صريح و روشن مي‌توان بر اين موضوع تاكيد كرد كه آنچه مي‌تواند بر ثبات، امنيت، رونق، استقلال و حاكميت ملي عراق اثر مثبت داشته‌باشد در سايه تكيه دولت عراق بر مردم و نهادهاي مردمي از جمله حشدالشعبي و گروه‌هاي مقاومت و همكاري همه‌جانبه با همسايگان از جمله جمهوري اسلامي ايران قابل دستيابي است. اين تجربه همه دوران است، چه در دوران حاكميت بعث كه جنگ تحميلي عليه ايران رخ داد، چه در دوران اشغال عراق و چه امروز كه نظامي مردمسالار در عراق شكل گرفته است، تنها كشور و ملتي كه همواره حمايت و كمك كرده و حامي مردم و مطالبات و منافع ملت عراق بوده، جمهوري اسلام ايران و مردم شريف و مومن ايران بودند.
تكيه دولت عراق، به مردم خود اين كشور مي‌تواند مسير موفقيت را در اين كشور هموار كند. طبيعتا دولتي در عراق موفق خواهد شد كه به نيروهاي مردمي، از جمله حشدالشعبي كه با پديده تروريسم و داعش جنگيدند، تكيه كند، گوشش به مرجعيت باشد و رابطه‌اش را با كشورهايي مانند جمهوري اسلامي ايران و محور مقاومت تقويت كند. اين راه موفقيت و ثبات و امنيتي است كه پيش روي دولت عراق است.
اينكه سياست خارجي دولت عراق بر پايه تقويت و استحكام رابطه با كشورهاي منطقه و كشورهاي همسايه است، سياست كاملا درستي است. اما آنچه تجربه نشان داده است، اين بود كه حكام كشورهايي مانند عربستان سعودي در جهت خدمت به مصالح و منافع مردم عراق عمل نمي‌كنند. شايد آنها شعار بدهند كه عراق يك كشور عربي و همسايه عربستان است و ادعا كنند كه از جهت عربي بودن عراق آماده‌ايم كه در سازندگي اين كشور كمك كنيم، اما سابقه كار آنها و تجربه 17 ساله نشان داده است كه حكام سعودي هيچگاه در جهت مصالح مردم عراق و دولت برخاسته از اراده مردم عراق حركت نكرده‌اند. اين مختص كشوري همچون عربستان سعودي نيست و كشوري همچون امريكا هم به عنوان يك اشغالگر همچنان نيروهاي خود را در عراق نگه داشته است و پارلمان عراق حكم بر خروج آنها را صادر كرده است. اينكه مصطفي كاظمي تصميم گرفته‌بود به عربستان سعودي سفر كند و در آينده هم سفري به امريكا داشته‌باشد، طبيعي است. چرا كه بغداد در هر صورت خواهان گسترش همكاري‌ها است، اما عملكرد عربستان سعودي و امريكا، همواره در نقطه مقابل منافع مردم و كشور عراق بود.