سيگنال‌هاي مثبت وين
علي بيگدلي
گفت‌وگوهايي كه در طول هفته گذشته در وين در مورد برجام انجام شد، نتيجه اراده‌اي است كه در دولت‌هاي ايران و امريكا براي حل اختلاف‌نظرها در مورد برجام ايجاد شده است. اين اراده در هر يك از دو پايتخت با انگيزه‌اي متفاوت ايجاد شده است. دولت جمهوري اسلامي ايران به دليل تشديد فشارهاي اقتصادي و معيشتي كه در اثر تحريم‌ها به مردم وارد مي‌شود، تلاش مي‌كند تا به طريقي براي رفع تحريم‌هايي كه امريكا در طول نزديك به سه سال عليه ايران وضع كرده است، راه‌حلي پيدا كند. نبايد فراموش كنيم كه ايران مساله ضرورت لغو كامل تحريم‌ها توسط امريكا را مساله‌اي غيرقابل مذاكره عنوان مي‌كرد اما همين كه ايران پذيرفته است به صورت غيرمستقيم خواسته‌هايش را با طرف امريكايي مطرح و حرف‌هاي آنها را نيز به صورت غيرمستقيم دريافت كند، نشان مي‌دهد كه عملا تحولي در نحوه رفتار ايران ايجاد شده است. امريكايي‌ها هم ناچار شده‌اند پاي ميز مذاكرات برگردند. دولت امريكا عملا به اين نتيجه رسيده است كه براي سر و سامان دادن به مشكلات و گرفتاري‌هايش در خاورميانه، مجبور است كه ملاحظات ايران را در نظر بگيرد و مسائل خود را با تهران به هر طريقي حل و فصل كند. ادامه وضع كنوني براي امريكا در خاورميانه مقدور نيست و اگر بخواهد به مسائل خاورميانه و به ويژه خليج فارس سر و ساماني بدهد، مجبور است خواسته‌ها و نقش ايران به عنوان يك بازيگر قدرتمند را در نظر بگيرد و به هر طريقي مشكلات خود با ايران را حلوفصل كند. به هر تقدير شكل گرفتن مسيري براي ديپلماسي، هر چند غيرمستقيم، يك گام مثبت رو به جلو براي حلوفصل مشكلات ميان دو طرف است. اينكه تهران و واشنگتن پذيرفته‌اند كه در چارچوب گفت‌وگوهاي وين هر يك به نوعي مشاركت كنند، به اين معنا است كه دو طرف در طول ماه‌هاي گذشته دست‌كم انتظارات و كف و سقف خواسته‌هاي يكديگر را ارزيابي كرده‌اند و با يك برنامه و نقشه راه براي راضي كردن طرف مقابل به پذيرش خواسته‌هاي‌شان وارد اين ساز و كار شده‌اند. علاوه بر نفس شكل‌گيري سازوكار ديپلماسي در وين، بايد اين را هم در نظر داشت كه هم نمايندگان ايران و هم نمايندگان امريكا گفت‌وگوهاي جاري را «سازنده» توصيف مي‌كنند كه خود يك نشانه مثبت در مورد احتمال نتيجه‌بخش بودن رايزني‌هاي فني و كارشناسي در مورد بازگشت طرفين به تعهدات برجامي است. نكته مثبت ديگر در مورد اين دور از مذاكراتي كه در قالب كميسيون مشترك برجام، به اضافه نشست‌هاي كارشناسي و فني براي زمينه‌سازي اجراي تعهدات و بازگشت امريكا به برجام آغاز شده است، اين است كه هيات ايراني براي گفت‌وگو و رايزني با مقام‌هاي كشور به تهران بازمي‌گردد. اين يك نشانه ديگر است كه انتظارات و نقشه راه براي بازگشت به تعهدات تبادل شده است و طرفين براي پذيرش يا ارايه تحفظ و نظر اصلاحي بايد وقت بيشتري بگذارند و نتيجه را در مذاكراتي كه دوباره از هفته آينده آغاز مي‌شود در اختيار يكديگر قرار دهند.