سيدحسن خميني
روند بررسي صلاحيت كانديداهاي انتخابات را «غلط» توصيف كرد
نقد كانديداي احتمالي به قانون انتخابات
زمزمه كانديداتوري سيدحسن خميني در فضاي سياسي كشور قوي‌تر از پيش شنيده مي‌شود. تا به حال چهره‌هاي مختلفي از اصلاح‌طلبان براي انتخابات رياست‌جمهوري 1400 پيش‌قدم شده‌اند، اما همچنان فعالان اين جريان سياسي منتظرند تا شخصيت‌هاي كليدي و شاخص به ميدان بيايند. البته ورود آنان به ميدان رقابت و اعلام كانديداتوري به معناي روشن شدن تكليف اصلاح‌طلبان براي انتخابات رياست‌جمهوري نيست، چراكه اصلاح‌طلبان بعد از اين بايد منتظر تصميم شوراي نگهبان براي بررسي صلاحيت اين كانديداها باشند. به هر حال فعلا در اين مرحله، دعوت از شخصيت‌هاي مهم را در دستوركار دارد و بر اين اساس جمعي از اصلاح‌طلبان كه معتقدند حضور افرادي مانند سيدحسن خميني مي‌تواند به گرم شدن تنور انتخابات كمك كند، به سوي يادگار امام رفته‌اند. طي هفته‌هاي اخير اصلاح‌طلبان بارها تاكيد كرده‌اند كه غير از تصميمات شوراي نگهبان، يكي از دغدغه‌هاي مهم آنان مشاركت مردم در انتخابات رياست‌جمهوري است كه به عوامل مختلفي از جمله حضور كانديداهاي مطرح بستگي دارد. آنان مي‌گويند چنانچه كانديداهاي همه جريان‌هاي سياسي نتوانند در انتخابات حضور داشته باشند، مشاركت با كاهشي چشمگير روبه‌رو خواهد شد. در نتيجه تاكيد دارند كه افرادي مانند سيدحسن خميني بايد وارد ميدان شوند. اما گويا سيدحسن خميني هنوز تصميم نهايي خود براي انتخابات رياست‌جمهوري را نگرفته است. هرچند سخنراني‌ها و فعاليت‌هاي او كم‌كم رنگ و بوي انتخاباتي مي‌گيرد و اين ظن را كه احتمالا در اين باره به نتيجه‌اي مثبت مي‌رسد و وارد گود مي‌شود، قوي‌تر مي‌كند. همزمان درخواست گروه‌هاي اصلاح‌طلب نيز از او براي شركت در انتخابات جدي‌تر مي‌شود. البته در اين باره هنوز «جبهه اصلاحات ايران» نظر مشخصي نداده است. به عبارت دقيق‌تر اين نهاد اجماع‌ساز هنوز مي‌گويد كه مصاديق كانديداتوري را نهايي نكرده است. در اين ميان سيدحسن خميني نيز با اصلاح‌طلبان همصدا شده و از دغدغه خود درباره انتخابات پر شور سخن مي‌گويد. او در ديداري كه با اعضاي مجمع ايثارگران داشته، گفته است: «مشكلات ما خيلي زياد است اما راه‌حل آنها اين است كه به مردم برگرديم و به خواسته آنها تن بدهيم. البته ممكن است آنچه مردم مي‌خواهند مطابق خواسته شخص من نباشد. من تلاش مي‌كنم آنها را راضي كنم كه اين حرف درست است. هيچ راهي جز بازگشت به مردم و هيچ چيزي براي كشور واجب‌تر از يك انتخابات پر شور و شامل نيست. انتخابات «شامل» يعني بايد همه در آن نماينده داشته باشند. شرط اول آن اين است كه بساط تنگ نظري و حذف برداشته شود. «تقسيم بر دو كردن» نيروهاي كشور باعث ترفيع چاپلوسان و متملقاني مي‌شود كه اتفاقا به سخناني كه مي‌گويند هم باور ندارند... براي رفع بيكاري، فقر و حتي مسائل اجتماعي از نان شب واجب‌تر اين است كه ما به سمت يك انتخابات پر شور برويم. اينكه چه كسي انتخاب مي‌شود، بُعد دوم قضيه است. اما معنا ندارد كه به لوازم آن تن ندهيم و بعد هم بگوييم «مي‌خواهيم؛ اما امكانش نيست». «دوستي با پيلبانان يا مكن يا طلب كن خانه‌اي در خورد پيل». لذا من فكر مي‌كنم هيچ امري واجب‌تر از بازگشت به اين شعار امام نيست كه «همه با هم». اول انقلاب اين شعار سرتيتر آرم جهاد سازندگي قرار گرفت. به صورت «تنها» كاري پيش نمي‌رود ولي اگر دست‌هاي‌مان در هم افتاد همه كار مي‌توانيم بكنيم.» سيدحسن خميني به نوعي در سخنان خود انتقاد و تقاضاي اخير اصلاح‌طلبان را از شوراي نگهبان تكرار كرده است. همه مي‌دانند كه روي اين سخنان با شوراي نگهبان است كه درباره تركيب نهايي كانديداهاي انتخابات تصميم‌گيري مي‌كند. البته پيش از اين نيز سيدحسن خميني يك بار نظر منفي شوراي نگهبان را تجربه كرده است. او در انتخابات گذشته مجلس خبرگان رهبري براي اولين‌بار در ميان استقبال و حمايت گروه‌هاي حامي اصلاح‌طلبي وارد عرصه شد، اما نتوانست از فيلتر شوراي نگهبان عبور كند. در خردادماه پيش‌رو هم انتخابات مياندوره‌اي مجلس خبرگان برگزار مي‌شود اما تجربه انتخابات گذشته به سيدحسن خميني نشان داده كه براي او راهي در اين انتخابات نيست؛ به همين خاطر هم احتمالا تصميم براي شركت دوباره در اين انتخابات نگرفت. ولي گويا اميد گروه‌هاي سياسي به حضور او در انتخابات رياست‌جمهوري هنوز نااميد نشده است.
عليه قانون غلط
سيدحسن خميني بر اين مبنا انتقادات تندتري در سخنان پنجشنبه خود نسبت به مساله بررسي صلاحيت كانديداها مطرح كرده است. او تاكيد كرده است: «بنده چه اولويتي نسبت به شما دارم كه يكي را راه بدهم و يكي را راه ندهم؟! قانون هم اگر جلوي حقوق مردم را مي‌گيرد، قانون غلطي است و بايد به سمت اصلاح آن رفت. ضمن اينكه با قانون‌هاي موجود، به خصوص قانون اساسي، به راحتي مي‌شود حقوق عمومي مردم را احيا كرد. معنا ندارد كه با نگاه تنگ‌نظرانه گروه‌هايي را از حق حضور در انتخابات محروم كنند.»
درخواست ايثارگران اصلاح‌طلب
در ميان گروه‌هاي سياسي تا به حال افراد مختلفي درباره كانديداتوري سيدحسن خميني اظهارنظر كرده و البته آن را مفيد دانسته‌اند. اما مجمع ايثارگران بيش از همه به‌طور جدي در حال تلاش است تا زمين حضور او را فراهم كند. در ديداري كه اعضاي اين مجمع با سيدحسن خميني داشته‌اند از او درخواست كرده كه در انتخابات رياست‌جمهوري حاضر شود. جواد امام به عنوان دبيركل اين تشكل سياسي اصلاح‌طلب گفته است: «در شخصيت‌هايي كه در مجمع ايثارگران مطرح بوده‌اند، يكي حضرتعالي (حاج سيدحسن خميني) و يكي هم جناب آقاي خاتمي مورد بحث واقع شده‌ايد. آقاي خاتمي بنا به دلايلي از ابتدا هم رد كردند ولي بحث ما گفتمان روز و ادبيات متناسب با روز است و آنچه امروز جمهوري اسلامي را زيرسوال برده و نقدهايي كه به دوران حضرت امام برمي‌گردد و متاسفانه ۳۰ ساله بعد از حضرت امام اتفاقاتي افتاده كه اين را هم در ادامه همان مجموعه دارند، معرفي مي‌كنند. آنچه در اين ۳۰ سال بايد نگاه و انديشه امام ترويج مي‌شده و نسل امروز بيشتر با انديشه امام آشنا مي‌شدند هم مغفول مانده است. مستقل از اينكه شما در اين عرصه ورود كنيد كه به هر حال جامعه هم احساس نياز مي‌كند، اين بخش خيلي ضروري‌تر است كه شما ورود كنيد و هم بخشي از اينها پاسخ داده شود و هم جايگاه جنابعالي كه اين كوله‌بار تجربه، دانش، حضور در حوزه را داريد به تصوير كشيده شود و جامعه هم مستقل از اينكه شما ميراث‌دار حضرت امام هستيد، با شخصيت حاج سيدحسن آقا بيشتر آشنا شود. من خواستم جمع‌بندي مجموعه را بيان كنم و ان‌شاء‌الله كه امروز بتوانيم با دست پر از اين مجموعه خارج شويم.» همچنين عليرضا علوي‌تبار از ديگر اعضاي اين مجمع گفته است: «به نظر مي‌آيد جنابعالي (سيدحسن خميني) به دليل اينكه ميراث سنگيني روي دوش شماست و تداوم جرياني در تاريخ انقلاب هستيد، براي داشتن تاثير سياسي علاوه بر كارهاي ديگري كه بايد بكنيد و اميدواريم دوستان بتوانند شما را قانع كنند كه كار ديگري هم انجام بدهيد، بايد در پرورش يك گفتار سياسي هم كه اين دو وجه را تقويت كند نقشي كه انتظار مي‌رود را ايفا كنيد.»
سيدحسن و نقش روحانيون اصلاح‌طلب
موضوع مشاركت مردم و تصميمات شوراي نگهبان تقريبا مورد توجه همه گروه‌هاي اصلاح‌طلبي است و احتمالا اصلاح‌طلبان به دنبال گزينه‌اي باشند كه بتواند اين دو دغدغه را با هم رفع كند. عبدالواحد موسوي‌لاري، از اعضاي مجمع روحانيون مبارز ديروز در گفت‌وگويي با ايرنا به همين مساله پرداخته و گفته است: «نهادهاي ناظر بر انتخابات بايد جمهوريت و حضور حداكثري مردم را باور داشته باشند و به اين باور قلبي رسيده باشند كه مشروعيت نظام جمهوري اسلامي به اين است كه اكثريت مردم پاي صندوق‌هاي راي بيايند و آن كسي كه انتخاب مي‌شود نماينده اكثريت مردم و جامعه باشد.» موسوي‌لاري همچنين درباره نگاه دبيركل مجمع روحانيون مبارز به انتخابات ۱۴۰۰ نيز يادآور شده است: «آقاي خوئيني‌ها همه حرف‌شان را در نامه‌شان زدند و مطرح كردند كه بايد شرايط به گونه‌اي برنامه‌ريزي شود كه به سوي يك انتخابات رقابتي و حداكثري پيش برويم و به اين وسيله جامعه بتواند به نشاط و بالندگي برسد و شركت‌كنندگان معتنابه باشند. تمام دغدغه آقاي خوئيني‌ها اين بود كه حاكميت شرايط را به شكلي فراهم كند كه امكان حضور ديدگاه‌ها و نگرش‌هاي مختلف در انتخابات فراهم شود تا مردم با اقبال بيشتري پاي صندوق‌هاي راي بيايند و از اين حالت خمودي و خموشي كه در انتخابات شاهد آن هستيم، نجات پيدا كنيم.» سيدمحمد موسوي‌خوئيني سال گذشته در نامه‌اي به رهبر معظم انقلاب، مسائلي را درباره وضعيت سياسي، اقتصادي و فرهنگي كشور مطرح كرد. نامه‌اي كه انتشارش در فضاي سياسي كشور واكنش‌هاي مختلفي را درپي داشت. مجمع روحانيون مبارز از جمله تشكل‌هاي سياسي روحانيون در كشور است كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي شكل گرفت. اين نهاد به نوعي منشعب شده از جامعه روحانيت مبارز محسوب مي‌شود. سيدمحمد خاتمي، رييس شوراي مركزي و موسوي‌خوئيني‌ها دبيركل اين نهاد هستند. سيدحسن خميني هر چند از اعضاي اين مجمع نيست، اما به خاطر نزديكي كه با خاتمي و ديگر اعضاي مجمع روحانيون مبارز دارد، از ياران غيررسمي اين مجمع محسوب مي‌شود و به نظر مي‌رسد چنانچه او وارد عرصه انتخابات شود، اعضاي مجمع از او حمايت كنند. هر چند موسوي‌لاري تا اينجاي كار صرفا مي‌گويد كه مجمع هنوز تصميمي درباره مصاديق كانديداها نگرفته و تاكيد كرده كه از نظر نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان حمايت مي‌كند.