ماجراي دستگيري خبرنگار بلاروس
محمود فاضلي
با حادثه فرود اجباري يك فروند هواپيماي ايرلندي كه حامل رومن پروتاسويچ 26 ساله خبرنگار و فعال سياسي بلاروس كه مخالف دولت الكساندر لوكاشنكو بود يك بار ديگر موضوع فشار بر خبرنگاران اين كشور مورد توجه قرار گرفت. مقامات امنيتي بلاروس يك جنگنده را براي انتقال خط هوايي مذكور اعزام كرده و مدعي شدند در هواپيما يك بمب كار گذاشته شده است! وقتي كه اين هواپيماي مسافربري خط هوايي رايان اير مجبور شد در مينسك فرود بيايد، افسران پليس وارد آن شده و «رومن پروتاسويچ» خبرنگار و فعال بلاروس را به همراه دوست دخترش دستگير كردند كه همين موضوع با واكنش‌هايي منفي اروپا روبه‌رو بود. اين خبرنگار متهم است كه در سازماندهي راهپيمايي بزرگ و گسترده سال گذشته در مينسك نقش فعالي داشته است. وضعيت روزنامه‌نگاران در بلاروس بارها مورد اعتراض نهادهاي بين‌المللي قرار گرفته است. اعتراضات گسترده در مينسك و ديگر شهرهاي بلاروس از 19 مرداد 1399 پس از پيروزي «الكساندر لوكاشنكو» در انتخابات رياست‌جمهوري آغاز شد. دبيركل فدراسيون روزنامه‌نگاران اروپا مدعي است:«از آغاز بحران سركوب روزنامه‌نگاران بلاروس تا امروز، خبرنگاران سركوب شده از حمايت همكاران خود برخوردار شده‌اند. به حمايت‌هاي بين‌المللي از روزنامه‌نگاران بلاروس افتخار مي‌كنم.» همزمان با اين حادثه لوكاشنكو، رييس‌جمهور بلاروس قانوني را امضا كرد كه در آن قوانين مربوط به رسانه‌ها اصلاح مي‌شود. طبق اين اصلاحيه، ليست اطلاعاتي كه انتشار آنها در رسانه‌ها و منابع اينترنتي ممنوع است در حال گسترش است. ممنوعيت ارسال نتايج نظرسنجي‌هاي افكار عمومي مربوط به اوضاع سياسي- اجتماعي بدون اجازه لازم، ارسال پيام‌ها و مطالب حاوي اطلاعات كه توزيع آنها ممنوع است در اين ليست قرار دارد. دادستان كل، دادستان‌هاي مناطق شهر مينسك مجاز به دسترسي به منابع اينترنتي و نشريات آنلاين هستند كه از طريق آنها اطلاعاتي با هدف ارتقاي فعاليت افراطي يا حاوي فراخوان براي چنين فعاليتي منتشر مي‌شود و همچنين ساير اطلاعات كه انتشار آنها ممكن است به منافع ملي آسيب برساند. تدابيري براي به حداقل رساندن تاثير خارجي در بازار اطلاعات بلاروس پيش‌بيني شده است. بنابراين صرف نظر از زمان ايجاد رسانه‌ها، بنيانگذاران آنها نمي‌توانند اشخاص حقوقي خارجي، اتباع خارجي و افراد بدون تابعيت همچنين اشخاص حقوقي با مشاركت خارجي باشند. لغو اعتبار روزنامه‌نگار رسانه‌اي اگر او يا شخص حقوقي كه وظايف تحريريه رسانه را به او واگذار كرده‌اند، رويه تاييد صلاحيت را نقض كند، يا اطلاعاتي منتشر شود كه مطابق با واقعيت نيست و اعتبار تجاري شركت را بي‌اعتبار مي‌كند و يا در جريان فعاليت حرفه‌اي يك عمل غيرقانوني عمدي انجام شود. مقررات اين قانون يك ماه پس از انتشار رسمي آن لازم‌الاجرا مي‌شود. روش اطلاع‌رساني براي سازماندهي رويدادهاي جمعي(تظاهرات و تجمعات خياباني) پس از لازم‌الاجرا شدن قانون، كليه رويدادهاي عمومي بايد منحصرا براساس اجازه از مقامات محلي برگزار شود. اين ممنوعيت در مورد روزنامه‌نگاران رسانه‌هاي گروهي نيز اعمال خواهد شد. روزنامه‌نگاران در زمان انجام وظايف خود حق ندارند به عنوان سازمان‌دهنده يا شركت‌كننده در رويدادهاي جمعي شركت كنند. لوكاشنكو، رييس‌جمهور بلاروس در پيام خود به اولين مجمع جامعه رسانه‌اي بلاروس «رسانه‌ها در عصر ديجيتال‌سازي» تاكيد كرد:«ما مي‌بينيم كه سرعت فناوري‌هاي نوآور در زندگي جامعه چه تغييري مي‌كند، چه فرصت‌هايي در زمينه ايجاد و توزيع محتواي رسانه‌اي ايجاد مي‌كنند و چه خطراتي را در زمينه امنيت اطلاعات دولت ايجاد مي‌كنند. ما مي‌بينيم كه حرفه‌اي بودن و موضع مدني روزنامه‌نگاران داخلي تا چه مقدار در اين مسائل نقش دارد. من متقاعد شده‌ام كه آرزوي شما براي توسعه و پيشرفت، توانايي شما براي متحد كردن، دفاع از منافع ملي كشور، كليد موفقيت و صلح در بلاروس است. ولاديمير پرتسوف، وزير اطلاع‌رساني بلاروس در جريان مجمع جامعه رسانه‌اي بلاروس مدعي شد آينده كشور ما تا حد زيادي به موقعيت رسانه بستگي خواهد داشت. اخيرا فضاي رسانه‌اي به طرز چشمگيري تغيير كرده است. رسانه‌هاي واقعي در كشور ما ظاهر شدند. آنها كار در اينترنت را شروع كردند و به سختي كار مي‌كنند. خواننده و بيننده در حال انتقال به يك محيط ديجيتالي هستند اما شما نبايد فكر كنيد كه حرف يك روزنامه‌نگار مورد تقاضا نيست. فقط از يك محيط به محيط ديگر منتقل خواهد شد. رسانه‌ها هم مي‌توانند فرد را با دانش غني كنند و هم اطلاعات نادرست به او منتقل كنند. آينده كشور ما تا حد زيادي به موضع‌گيري رسانه‌ها بستگي خواهد داشت.» معاون رييس نهاد رياست‌جمهوري نيز در اين مجمع از رسانه‌ها خواست كه موقعيت دولت را تثبيت كنند.