نورا حسيني
شوراي پنجم پر حادثه به اتمام رسيد و شوراي شهر ششم نيز اولين جلسه خود را برگزار كرد؛ جلسه‌اي كه مهدي چمران دوباره بر صندلي رياست آن نشست اما نه با اقتدار گذشته. هفته گذشته روزهاي پرحاشيه‌اي براي شوراي ششمي‌ها بود. قبل از آغاز نخستين جلسه رسمي شهردار آينده تهران انتخاب شد. علي زاكاني با 12 راي منتخب شوراي ششمي‌ها شد و رقيب او مازيار حسيني گزينه مورد حمايت محمدباقر قاليباف بود كه در مرحله نخست راي‌گيري با 8 راي از زاكاني با 9 راي عقب افتاده بود كه سه راي محسن پيرهادي به كمك زاكاني آمد و او را شهردار آينده تهران كرد. راي نرجس سليماني هم حاشيه‌ساز بود، در اخبار غيررسمي اعلام شده بود كه سليماني به مازيار حسيني راي داده، اما او عصر روز گذشته در بيانيه‌اي اعلام كرد بدون هيچ فشاري به زاكاني راي داده است. اينكه زاكاني شهردار تهران است يا مازيار حسيني، قرار نبود تا روز يكشنبه اعلام رسمي شود. اين خواست مهدي چمران از اعضاي شوراي ششم بود و آنها هم‌‌‌پيمان شده بودند كه خبري از جلسه روز چهارشنبه آنها درز نكند، اما خبرها منتشر شد. خبرهايي كه مهدي چمران، رييس 80 ساله شوراي شهر ششم را بي‌خواب كرد و به گفته خودش يكي از سخت‌ترين شب‌ها حتي از شب‌هاي زمان جنگ را پشت سر گذاشت.
چمران در زمان برگزاري انتخاب هيات‌رييسه شوراي شهر، زماني كه آراي اعضا را براي انتخاب رييس شورا شمارش مي‌كردند درحالي كه بلندگويش باز بود و به صورت زنده از آپارات پخش مي‌شد، به نرجس سليماني كه خواستار شفاف شدن آراي انتخاب شهردار بود، مي‌گويد: عده‌اي فشار مي‌آورند، البته در قانون نوشته شده راي را مخفي بگيريد كه اين هم دلايلي دارد. يك عده را مي‌ترسانند، اصلا تهديدشان كرده‌اند، همين حالا كه راي مخفي هم داده‌اند به آنها گفته‌اند كه اگر راي ندهيد چنين مي‌كنيم و به من گفتند و من چند وقت پيش تذكر داده‌ام كه اين كارها را نكنيد.
اين سخنان چمران كه ناآگاهانه از پخش آن گفته شد حاشيه‌هاي زيادي را به دنبال داشت. از اينكه چه جرياني براي انتخاب شهردار به اعضاي شورا فشار مي‌آورد و اين فشارها از سوي كدام كانديدا است؟
در خبرها اين برداشت شد كه فشارها ازسوي گزينه برنده است، اما چمران تاكيد كرد منظور او گزينه خاصي نبوده و تنها از اعلام اشتباه آراي اعضا گلايه‌مند بوده است. نكته قابل توجه ديگر آنكه در جريان راي‌گيري تركيب هيات‌رييسه مهدي اقراريان، سخنگوي منتخب شوراي ششم درخصوص راي‌گيري رسمي براي انتخاب سخنگو و خزانه‌دار نيز به چمران اصرار داشت. او در جريان برگزاري جلسه نزد چمران آمد و اعلام كرد كه راي‌گيري درخصوص خزانه‌دار و سخنگو نيز انجام شود كه چمران اعلام كرد چنين آمادگي‌اي وجود ندارد و او نام خود به عنوان سخنگو و آخوندي به عنوان خزانه‌دار را مطرح كرد كه چمران به وي گفت در صندلي خود بنشيند و نمي‌تواند براي او تعيين تكليف كند.
اين حاشيه‌ها نشان مي‌دهد چمران مانند شوراي دوم، سوم و سه‌ساله شوراي چهارم نمي‌تواند صحن شورا را قاطعانه اداره كند و مانند گذشته اختلافات را پشت درهاي بسته نگه دارد. سبك اداره‌ِ چمران، پرهيز از افشاي حاشيه‌ها است؛ اما به نظر مي‌رسد هنوز شوراي ششم آغاز نشده اين اختلافات نمايان شده است.
حبيب كاشاني در تمام سال‌هايي كه چمران رييس شوراي شهر بود به عنوان خزانه‌دار فعاليت مي‌كرد. حالا بايد ديد چمران خود خزانه‌دار را انتخاب مي‌كند يا اين سمت به راي گذاشته خواهد شد.
در جلسه تحليف شوراي ششمي‌ها كه محسن هاشمي آخرين سخنان خود را در صحن شورا قرائت كرد، او بر دو نكته توجه به حمل‌و‌نقل عمومي به‌ويژه اتوبوس برقي تاكيد كرد. او پيش از اين بر افزايش آسيب‌هاي اجتماعي در شهر تهران نيز اشاره كرده و گفته بود تجهيز حمل‌و‌نقل عمومي و آسيب‌هاي اجتماعي دو نكته‌اي است كه بايد پيگيري شود. او در اين مراسم تخريب به دوره‌هاي گذشته را باعث تضعيف سرمايه‌هاي اجتماعي نظام و حاكميت دانسته؛ موضوعي كه سيدرضا تقوي نماينده مردم تهران هم در اين مراسم به آن اشاره مي‌كنند و مي‌گويد: مدير جديد نبايد فعاليت مديران گذشته را زير سوال ببرد و براي تطهير خود افراد و كارهاي گذشته را زير سوال برده زيرا اخلاق بد و نامناسبي است. ممكن است برخي از تصميمات مديران گذشته ناراضي باشند و اين آدم‌هاي ناراضي با آمدن مدير جديد خود را به او نزديك مي‌كنند و مدام بر طبل بدبيني گذشته مي‌كوبند و مدير جديد بايد مراقب اين خناس‌ها باشد. انوشيروان محسني‌بندپي، استاندار تهران نيز هم بر ناشناخته بودن 75 درصد جرم و سرقت‌ها در تهران اشاره و تاكيد مي‌كند كه اعضاي شورا ازسوي مجلس پيگير مصوبه‌اي باشند تا شهردار و استاندار تهران عضوي از هيات دولت شوند؛ زيرا حل مشكلات تهران نيازمند حضور شهردار و استاندار در هيات دولت است و اين اقدام نبايد سليقه‌اي باشد. موضوع امنيت و كمبود كلانتري‌ها نيز ازسوي فرمانداري براي پيگيري بيشتر به اعضاي شوراي ششم پيشنهاد شد. اما اعضاي شوراي ششم چه اولويت‌هايي را بايد در دستور كار خود قرار داده و با چه موانعي براي حل چالش‌ها روبرو هستند؟
با محمدجواد حق‌شناس، رييس كميسيون فرهنگي - اجتماعي شوراي شهر پنجم كه بارها در صحن شورا درخصوص مشكلات شهر تهران و ناكافي بودن اختيارات شوراها براي حل اين مشكلات تذكر داده بود، در اين خصوص گفت‌وگويي كرده‌ايم كه مي‌خوانيد.
از نگاه شما بزرگ‌ترين موانع شوراي جديد براي حل مشكلات تهران چيست و فكر مي‌كنيد چه اولويتي را بايد در دستور كار قرار دهند؟
- با توجه به همراهي دولت و مجلس با شوراي جديد در اولين و جدي‌ترين اقدام بايد از طريق مجلس قانون شوراها مورد بازنگري قرار گيرد و بتوانيم مديريت يكپارچه شهري را به نتيجه برسانيم. اينكه وظايف مديريت شهري كه در اختيار ساير نهادها و سازمان‌هاي دولتي است را براي اداره بهتر شهر در اختيار بگيريم. ساليان سال است كه اين نهادها با دخالت‌هاي خود در اداره شهر چالش‌هاي اساسي ايجاد كرده‌اند؛ درحالي كه بايد تصديگري دولت كاهش پيدا كند و به سمت سياست‌گذاري‌هاي كلان برود و مباحثي مانند آب، برق، گاز و امورات روزانه شهروندان به حوزه مديريت شهري واگذار شود. ما نمي‌توانيم اختيارات حياتي شهر را در دست نداشته باشيم و از مديريت شهري جدا باشد، اما از مديران شهري انتظار داشته باشيم كه شهر را به خوبي اداره كنند. گرفتن اين اختيارات كه با مقاومت طولاني‌مدت دولت روبرو شده مي‌تواند يك اولويت مهم براي مديران تازه‌ِ شهر باشد. همچنين ارتقاي جايگاه شوراها به پارلمان محلي تا شوراها قدرت گرفته و ارتقا پيدا كنند. شهر بزرگ تهران را با جمعيت نزديك به 10 ميليون نمي‌توان با 21 عضو شورا اداره و نظارت را به‌طور كافي انجام داد. ما حتي با اين تعداد امكان نظارت كامل بر امورات شهرداري را هم نداريم چه برسد به ساير سازمان‌ها و نهادهاي خدمات‌دهنده. مديريت شهري فعلي را مي‌توان به شترمرغ تشبيه كرد، سازمان بزرگي كه بدنه‌اي به بزرگي شتر و سري به كوچكي مرغ دارد. براي اداره صحيح، هوشمند و روزآمد شورايي كه وظايف گسترده‌اي ازجمله سياست‌گذاري، بررسي بودجه، وضع مقررات، ارتباط با مردم و... را برعهده دارد دست‌كم به 100 عضو نياز دارد. در حال حاضر كه رابطه خوبي ميان شورا و مجلس برقرار است، مجلس اشتباه گذشته كه كاهش اعضاي شورا از 31 نفر به 21 نفر بود را جبران كند و تعداد اعضا را به 100 نفر افزايش دهد. همچنين در حوزه شهرسازي، سياست‌هاي ضدشهرفروشي را دنبال كند. مبارزه با فساد سيستماتيك، ديگر اولويت مديريت شهري است كه در دوره پنجم به‌طور جدي دنبال مي‌شد و اين دوره نيز بايد اين راه را ادامه دهند تا در شوراي ششم اشتباهات دوران سوم و چهارم تكرار نشود و مراقب باشند پرونده فساد ديگري مانند پرونده عيسي شريفي شكل نگيرد. همچنين افزايش سهم درآمدهاي پايدار شهري از ديگر اولويت‌هاي مديريت شهري جديد بايد باشد؛ موضوعي كه در شوراي پنجم نيز به‌طور جدي آن را دنبال مي‌كرديم. اداره سلامت شهر بدون باندبازي و براي بهتر كردن حال مردم مبناي كار اعضاي شوراي شهر در هر دوره‌اي بايد قرار گيرد. ما هر اقدامي كه انجام مي‌دهيم براي آرامش و رفاه شهروندان است.
يكي از چالش‌هاي تهران افزايش آسيب‌هاي اجتماعي عنوان شده؛ موضوعي كه ازسوي محسن هاشمي مطرح و اعلام شد تلاش‌هايي براي بهبود وضعيت آسيب‌هاي اجتماعي انجام شده و كار بر زمين مانده‌اي نيست اما همچنان بايد پيگيري شود.
ما در رابطه با مشكلات آسيب‌هاي اجتماعي با چالش‌هاي ساختاري روبرو هستيم. چندين سازمان در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي فعاليت مي‌كنند كه گاهي فعاليت‌هاي‌شان موازي و گاهي نيز متضاد است و دچار عدم انسجام و هماهنگي هستيم. سازمان بهزيستي، كميته امداد، نيروي انتظامي و فرمانداري. هر كس در اين حوزه ساز خودش را مي‌زند. شهرداري در اين رابطه كمترين مسووليت را دارد. به نظر مي‌رسد براي حل يا كاهش آسيب‌هاي اجتماعي نياز به تمركز تصميم‌گيري و فعاليت‌هاي اجرايي وجود دارد. همان‌طوركه گفتم بايد امورات شهر به دست مديريت شهري بيفتد؛ درحالي‌كه در حال حاضر كمترين سهم را در اين حوزه دارد.
در سخنان‌تان به بهتر شدن حال شهروندان در تصميم‌گيري‌هاي شهري اشاره كرده‌ايد. ديدگاهي كاملا متفاوت از شوراي پنجم بر مديريت شهري حاكم شده. در كوچك‌ترين مساله كه مورد اختلاف است، شوراي پنجم از شهر بيدار و زيست شبانه مي‌گفتند و شوراي ششم از زيست شبانه مومنانه. به نظر مي‌آيد اين نوع تصميم‌گيري‌ها مي‌تواند حال تمام مردم تهران را خوب كند.
تفاوت نگرش‌ها نبايد باعث شود بخشي از مردم شهر و نيازهاي‌شان ناديده گرفته شود؛ همان‌طوركه در دوره ما چنين نبود. شهر تهران براي همه شهروندان تهراني است و اعضاي شورا موظف هستند تصميماتي كه مي‌گيرند براي تمام مردم شهر باشد. نبايد اين ديدگاه كه مردم را با زور هم شده به بهشت ببريم، تقويت شود. اگر چنين اتفاقي بيفتد، شاهد تعارض جدي و شكاف عميق ميان كساني كه در جايگاه نمايندگي مردم نشستند و ساكنان اين شهر خواهيم بود. ما نبايد وارد حريم خصوصي مردم شويم. ياد بگيريم روابط خانوادگي و درون خانه‌هاي مردم در حوزه تصميم‌گيري ما نيست. اگر خانواده‌اي به هر دليلي حيوان خانگي دارد، نبايد با آن مقابله كنيم و نگذاريم در فضاهاي شهري تردد كند. نبايد حيوان خانگي مردم را از داخل ماشين بيرون بكشيم و از صاحبش جدا كنيم. اينها حوزه اختيارات شهروندان است و به سليقه و سبك زندگي آنها برمي‌گردد. نبايد با تصميمات‌مان موجب تعارض و تقابل مردم با حاكميت شويم و ياد بگيريم به سبك زندگي مردم احترام بگذاريم و بدانيم كه ممكن است اين سبك زندگي باهم متفاوت باشد.
شهر تهران شهر تمايزهاست. يك ايران كوچك است كه فرهنگ‌هاي مختلف را در خود جاي داده و اين فرهنگ‌ها را بايد محترم شمرد و با توجه به همه ديدگاه‌ها براي آن تصميم گرفت كه اميدواريم اين دقت، هوشندي و وسعت نظر در مديريت شهري حاكم باشد.
امنيت در تهران يكي از مواردي بود كه مديران دولتي شهر بر آن تاكيد داشتند و معتقد بودند نياز به افزايش كلانتري‌ها در شهر است. در دوره مديريت پنجم براي امنيت در شهر چه فعاليت‌هايي انجام شد؟
- تا آنجا كه در حوزه وظايف مديريت شهري بود، تلاش‌هايي براي افزايش امنيت در شهر انجام شد ازجمله معابر پرخطر براي زنان، كودكان و افراد داراي محدوديت‌هاي خاص شناسايي شد و از طريق توجه به نور و اصلاح موانعي كه در فضاهاي شهري و فضاهاي سواره‌رو وجود داشت، ايمني اين افراد را افزايش داديم. در مكان‌هايي كه امكان استقرار كلانتري‌ها وجود داشت، همكاري لازم را با نيروي انتظامي انجام داديم هرچند كه نياز به توجه بيشتر در اين حوزه داريم.
اولويت مديريت شهري فعلي با توجه به رابطه خوب با دولت چه موضوعي را به جز نقد كردن طلب‌هاي مديريت شهري و توجه به ناوگان حمل‌و‌نقل عمومي و غيره مي‌تواند در دستوركار قرار دهد.
موضوعي را از ابتداي شوراي پنجم دنبال مي‌كردم و آن «هزينه پايتخت در بودجه ملي» است؛ هزينه‌اي كه شهر تهران به دليل پايتخت بودن مي‌پردازد، آسيب‌ها و عوارضي كه اگر تهران پايتخت نبود به آن دچار نمي‌شد. در اين دوره بايد تلاش شود هزينه پايتخت بودن از دولت گرفته و رسما اين رديف در بودجه سالانه منظور شود و حق مردم اين شهر در اين رابطه ناديده گرفته نشود. همچنين يكي از مهم‌ترين اولويت‌هاي مديريت شهري توجه به حقوق مردم در برابر نهادهاي قدرت و حاكميتي است كه به‌طور علني خطا مي‌كند و حقوق مردم شهر را ناديده مي‌گيرد مانند تصرف خيابان مردم در زمان شهرداري محمدباقر قاليباف با علي لاريجاني كه خيابان را به روي مردم بستند و هنوز هم حقوق مردم پرداخت نشده است. پارلمان ملي كه بايد پيگير حقوق ملت باشد، حق مردم را در اين حوزه پايمال كرد يا ساختمان جديد پلاسكو كه توسط بنياد مستضعفان ساخته شد و به‌طور كلي اعتقادي به دريافت پروانه نداشت و در روزهاي پاياني پروانه ساخت گرفت. يا نهاد رياست‌جمهوري كه خلاف طرح تفصيلي در حال ساخت‌و‌ساز بود و وقتي مديريت شهري در مقابل آن ايستاد، از حضور شهردار تهران در هيات دولت ممانعت كردند. شورا و مديريت شهري بايد در برابر اين قدرت‌ها محكم بايستد. نهادهاي نظامي نيز ساخت‌و‌سازهاي زيادي بدون مجوز مديريت شهري دارند كه بايد مقابل اين صاحبان قدرت كه حق مردم را پايمال مي‌كنند، بايستيم.
شوراي شهر پنجم، سه شهردار با سه ديدگاه متفاوت را انتخاب كرد. از شهردار ملي در ميان شهرداران اين دوره وجود داشت تا شهردار متخصص. به نظر شما تهران به چه شهرداري نياز دارد؟
قطعا جايگاه شهردار تهران يك جايگاه ملي است نه جايگاه محلي. كسي كه براي شهرداري تهران انتخاب مي‌شود بايد زبان سياست را بفهمد، زبان قدرت را بداند و جزو مديران تراز اول باشد تا بتواند در زمان نياز چالش‌هاي بزرگ شهر را برطرف و بحران‌ها را با همكاري تمامي نهادها پشت‌سر بگذارد. ما چه بخواهيم و چه نخواهيم پست شهرداري تهران جايگاهي بزرگ و ملي است و براساس علاقه ما كوچك و بزرگ نمي‌شود و بايد متناسب با اين صندلي، فرد مناسب را انتخاب كنيم. قطعا براي شهر تهران ما به مديري متخصص و آگاه به مسائل شهري نياز داريم؛ مديري كه بايد براي اداره شهر ايده داشته باشد و ازسوي تمامي نهادها كه با مديريت شهري در ارتباط هستند محترم باشد و بتواند با تخصص‌ها و افكار متفاوت كار كند. بايد چهره‌اي به عنوان شهردار انتخاب شود كه در تراز جايگاه شهرداري تهران باشد.