فرشاد مومني
رييس موسسه مطالعات دين و اقتصاد عنوان كرد
جمعيت زير خط فقر
در سه سال اخير دو برابر شد
فرشاد مومني رييس موسسه مطالعات دين و اقتصاد با مديران و برخي پژوهشگران موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي ديدار و گفت‌وگو كرد. وي در اين جلسه اظهار كرد: هر ميزان تلاش‌هاي ارزشمند انجام شده در زمينه ثبت و ضبط اطلاعات و انتقال به مديريت جديد با دقت و هوشمندي بيشتري صورت گيرد، مي‌توان گفت به همان ميزان، به وظيفه تاريخي و ملي خودتان عمل كرد‌ه‌ايد و هر ميزان هم تيم جديد بتواند قدرشناس اين ذخيره دانايي باشد در واقع شما پژوهشگران به خواسته خود رسيده‌ايد. اين استاد دانشگاه با اشاره به نگارش كتاب خود با عنوان «مرزهاي دانش توسعه» گفت: در اين كتاب به مسيري كه انديشه توسعه طي كرده و در هر دوره به وجه‌هاي فرهنگي، سياسي و اقتصادي پرداخته شده است و ۷ گروه نشانه و استدلال مطرح است كه نشان مي‌دهد وجه اجتماعي حيات جمعي در قرن ۲۱؛ منزلت ابرتعيين‌كننده پيدا كرده است يعني مهم‌ترين عامل بقاي ظهور و سقوط حكومت‌هاست كه بيش از هر چيز تابع ميزان و كيفيت اهتمامي است كه در هر دوره به امور اجتماعي مي‌شود.
در مسائل اجتماعي شاهد بي‌هنجاري هستيم
وي با بيان اينكه تمام مطالعات آينده شناختي كه در زمينه توسعه انجام شده روي مسائل اجتماعي تمركز و تاكيد دارد، گفت: اميدوارم به گوش مسوولان برسد متاسفانه، ما شاهد آشفتگي‌ها و بي‌هنجاري‌هايي هستيم. يك زماني در مقام تحليل روي عواملي دست مي‌گذاريم و چشم‌انداز مثبت و منفي داريم اما آن چيزي كه نگران‌كننده مي‌شود آشوبناكي غيرمتعارفي است كه اكنون در زمينه فهم واقعيت‌هاي موجود وجود دارد.رييس موسسه دين و اقتصاد تصريح كرد: فرض كنيد در حيطه اجتماعي در ماه‌هاي اخير يك فردي با ژست بسيار افراطي آمده كه ريشه نئوليبراليسم را خشك كند در مسند كار قرار گرفته است آن وقت در حياتي‌ترين و اجتماعي‌ترين معاونت زيرمجموعه خود، فردي را مي‌گمارد كه به افراطي‌ترين وفادار به آموزه نئوليبراليسم دستگاه قبلي كه شاغل بود مشهور است. مومني با اشاره به نتايج برخي مطالعات انجام شده در زمينه فقر كه از سوي موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي انجام شده، گفت: در درجه اول اكنون بي‌سابقه‌ترين سطوح فقر انديشه‌اي را درباره فقر شاهد هستيم؛ متاسفانه مساله فقر امنيتي شده و گفت‌وگو در فضاي امنيتي امكان‌پذير نيست. وي با اشاره به نتايج به دست آمده از گزارش فقر در موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي درخصوص وضعيت نامطلوب فقر در روستاها و توجه به اين نكته كه جمعيت زير خط فقر در روستاها بيش از جمعيت زير خط فقر شهري است، گفت: گفته مي‌شود هر سياست فقرزايي كه در دستور كار قرار مي‌گيرد با اينكه ممكن است ابتدا به ساكن و در ظاهر بر جامعه روستايي بي‌تاثير باشد اما نتايج آن نشان مي‌دهد كه آسيب‌پذيري جامعه روستايي از اين سياست‌ها بيشتر است. وي گفت: در سال ۱۳۸۳ بانك جهاني در مورد شوك قيمت بنزين مطالعه‌اي را انجام داد و كتابي با عنوان «اقتصاد ايران از نگاه بانك جهاني» نيز منتشر كرده. در اين كتاب، آنها اظهار شگفتي مي‌كنند، چراكه تصور اوليه‌شان اين بوده كه تورم‌زايي قيمت بنزين روي خانوارهاي روستايي كمترين تاثير را مي‌تواند داشته باشد اما پس از انجام محاسبات به اين نتيجه رسيده‌اند كه زيان رفاهي خانوارهاي روستايي از اين بابت دو برابر خانواده‌هاي شهري است. البته اين مساله جديدي نيست و تمام مطالعات قبلي هم بر اين موضوع تاكيد دارند اما موضوعات تكان‌دهنده در حال رخ دادن است كه نظام پايش ما دچار فلج مغزي شده و شايد بديهي‌ترين چيزها را نمي‌بيند.
۲۵درصد كل جمعيت كشور حاشيه‌نشين است
مومني ادامه داد: در ۱۰ سال گذشته بيش از ۵ بار شاهد سبقت شاخص تورم روستايي نسبت به شهري بوده‌ايم كه در هر كجاي دنيا اين مساله اگر رخ مي‌داد آنها دچار نگراني مي‌شدند، چراكه اين شاخص بر پنج مورد دلالت دارد كه اساس امنيت ملي را متزلزل مي‌كند و توسعه را ناممكن مي‌سازد.وي با بيان اينكه باب انديشه‌ورزي مساله‌محور و با كيفيت تا حد زيادي مسدود شده، اظهار كرد: كشور در 10 زمينه آسيب‌پذير شده كه يكي از آنها، حاشيه‌نشيني است؛ در حال حاضر ميزان جمعيت حاشيه‌نشين از ۲۵درصد كل جمعيت كشور در حال عبور است، اين مساله، نشان‌دهنده آن است كه در آن دوره، به اعتبار اينكه روي ارتقاي بنيه توليد فناورانه در بخش كشاورزي كار بايسته‌اي انجام نشده بود و بخش اصلي اهتمام به خدمات عمراني و زيرساختي فيزيكي اختصاص يافت، زماني كه اولين شوك از طريق سياست‌گذاري‌هاي غلط وارد شد، به هيچ‌وجه آن خدمات در آن ابعاد بزرگي كه ارايه شده بود، نگهدارنده جمعيت روستايي نبود و اكنون تعداد روستاهاي خالي از سكنه ابعاد نگران‌كننده‌اي پيدا كرده است. وي اظهار كرد: در موج اصلاحات ارضي مي‌بينيم كه فقط جمعيت نيروي فعال مهاجرت مي‌كرده و پيوند و همدلي آنها با روستا از بين نمي‌رفته اما اكنون با پديده تخليه روستاها به طور كامل مواجه هستيم و به نظر مي‌رسد بهتر است در سال تدوين برنامه هفتم توسعه اهتمام ويژه در بحث حمايت اجتماعي به ويژه در مناطق روستايي داشته باشيم و به اين نكات كليدي توجه كنيم.
دو برابرشدن جمعيت زير خط فقر
در سه سال اخير
مومني گفت: نتايج پژوهش‌ها به ويژه مطالعه موسسه عالي پژوهش نشان مي‌دهد كه در دوره سه ساله ۹۶ تا 99، جمعيت زير خط فقر بيش از دو برابر شده و اين نيازمند گفت‌وگوهاي جدي است و بايد بررسي شود كه چه عواملي موجبات ايجاد اين شوك را فراهم كرده است؟! اين استاد دانشكده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي با تاكيد بر اينكه اكنون نيازمند گفت‌وگوهاي ملي هستيم، ادامه داد: متاسفانه در برخي سطوح حتي نگاه به مسائل اجتماعي و اقتصادي نگاهي امنيتي پيدا كرده و اين موجب مي‌شود واكنش‌ها خاموش بمانند و زماني كه اوضاع شكننده شد ديگر آن موقع، اعتراضات و واكنش‌ها قابل پيش‌بيني و قابل جمع كردن نخواهد بود. وي اظهار كرد: اين نحوه جهش جمعيت به زير خط فقر در تاريخ بيش از صد ساله كشور بي‌سابقه بوده و اين امر نيازمند آن است كه از ده‌ها زاويه به آن نگاه شود، سطح آگاهي عمومي و نظام آموزشي و تربيتي كشور بايد به موضوعاتِ كم‌اهميت، پشت كند و در مقابل به مسائل مبتلابه و حياتي در جامعه بنگرد.