تريبون نماز جمعه
از مسائل زنان تا مصائب ايرانيان
سخنان امامان جمعه رفسنجان و گچساران
درباره دوچرخه‌سواري و اسب‌دواني زنان
امام جمعه كرج نسبت به استفاده از پزشك مرد
براي زنان انتقاد كرد
با پايان گرفتن پيك‌هاي كرونا، حالا در شرايطي اكثر شهرهاي بزرگ، هر جمعه شاهد برپايي مراسم نماز جمعه است كه طي هفته‌هاي گذشته، مباحثي درباره استقلال حوزه از مسائل سياسي مطرح شد. ماجرا زماني شروع شد كه بعد از ديدار آيت‌الله شبيري‌زنجاني و رييس‌جمهوري، كانال تلگرامي اين مرجع تقليد نوشت: «معظم‌له در پاسخ به درخواست حجت‌الاسلام‌والمسلمين رييسي براي ارايه رهنمود فرمودند: ما اهل فن نيستيم كه درباره جرح و تعديل مسائل نظر بدهيم. كاري كه از دست بنده ساخته است، دعا براي رفع مشكلات كشور است. مسوولان هم تلاش كنند كه اقدامات‌شان خالصانه باشد و ارتباط خود را با اولياي الهي قطع نكنند. اخلاص نتيجه مثبت دارد.» بعضي فعالان سياسي اين واكنش را پاسخ هوشمندانه يك مرجع تقليد خواندند كه نمي‌خواهد حوزه‌هاي علميه را شريك شكست‌ها و پيروزي‌هاي سياستمداران قرار دهد. اما ائمه جمعه همچنان به وظايف سياسي و اجتماعي خود اصرار دارند و اتفاقا روي موضوعاتي دست مي‌گذارند كه به نظرشان هم دغدغه مردم است و هم روساي سه قوه مي‌توانند با يك دستور و لايحه و بخشنامه حل‌شان كنند. مهم‌ترين موضوع هم براي اين ائمه جمعه، مسائل فرهنگي و مسائل مربوط به پوشش و رفتار زنان است. مثل امام جمعه رفسنجان كه اين هفته از حرمت دوچرخه‌سواري زنان در انظار عمومي گفته و با بيان اينكه ترويج و تشويق آن، ناشي از «بي‌ديني و نفهمي» و «خدشه‌دار كردن غيرت ديني» است؛ اصغر عسكري همچنين گفته: «اگر رهبري مي‌فرمايند دوچرخه‌سواري شرعا حرام است، چرا مجلس اين را تبديل به قانون نكرده كه امروز نيروي انتظامي كوتاهي مي‌كند؟ وقت‌تان را صرف كارهاي حاشيه‌اي نكنيد؛ غيرت ديني را در مردم زنده نگه داريد!» به اين ترتيب جدا از اينكه اين مساله تا چه اندازه صحيح است، نكته مهم طرح آن به عنوان مساله اصلي مملكت است و مطالبه از مجلس و نيروي انتظامي جهت چشم‌پوشي از حاشيه‌ها! امام جمعه گچساران هم در حالي گفته: «اسب‌دواني زن در منظر نامحرم كه تهييج مي‌كند و چشم‌چراني مي‌شود، حرام است و اين دولت و آن دولت هم ندارد!» كه منطقه گچساران به‌طور تاريخي با تصاوير زنان و مردان عشاير و روي اسب گره خورده و اين گزاره لااقل در مورد اين شهر نبايد صدق كند!
پزشك غيرهمجنس؛ مساله اين است!
امام جمعه كرج هم اين هفته به مساله ديگري درباره زنان پرداخته و گفته پزشكان زن بايد در خدماتي مانند سونوگرافي و معاينات مربوط به ديگر بيماري‌ها براي بانوان خدمت‌رساني كنند. او تاكيد كرده كه حداقل در بيمارستان‌هاي دولتي نبايد خدمات مربوط به بانوان توسط پزشكان مرد انجام شود. سيدمحمدمهدي حسيني‌همداني گفته: «از پزشكان زن استان البرز براي خدمات‌دهي به بانوان در مصلي كرج استفاده مي‌شود» و اضافه كرده كه در مصلي كرج به اين منظور دستگاه سونوگرافي تهيه شده است. اين سخنان اما علاوه بر ائمه جمعه، توسط گروه بزرگي از اصولگرايان نيز پيگيري مي‌شود. مثلا در سايت فارس‌من كه محلي براي تشكيل كمپين‌هاي اصولگرايان به شمار مي‌رود، تا به حال ده‌ها كمپين در مورد ضروري شدن حجاب و همچنين تفكيك جنسيتي بيمارستان‌ها فعال شده است. جالب اينكه يكي از اين كمپين‌ها در حالي مطالبه «ساخت بيمارستان‌هاي ويژه بانوان كه تمام پزشكان، كادر درمان و نيروهاي خدماتي و اجرايي آنها از زنان باشد» را خطاب به مسوولان در دولت و مجلس انقلابي مطرح كرده كه در توضيح علت طرح اين خواسته علاوه بر «مشكلات عديده بانوان عفيف و با ايمان كشور در روند درمان و مراقبت‌هاي پزشكي»، همچنين به «كمبود ظرفيت تخت‌هاي بيمارستاني در استان‌ها از جمله استان البرز» اشاره شده تا ضمن «رعايت آرامش روحي و رواني بيماران خانم»، «احكام و ارزش‌هاي اخلاق اسلامي مبني بر عدم اختلاط بين محرم و نامحرم» رعايت شود تا «موجب خشنودي حضرت زهرا (س) كه فرمودند: بهترين حالت براي زنان آن است كه مردان نامحرم را نبينند و مردان نامحرم نيز آنان را ننگرند، شوند.» بديهي است قسمت بزرگي از جامعه مذهبي ايران، چنين دغدغه‌هايي را دارند، اما مساله اين است كه وضعيت بيمارستان‌هاي ايران هم به اين شكل نيست كه در سراسر كشور پزشكان مرد، بيماري‌هاي مربوط به زنان را پيگيري كنند. نكته قابل‌توجه اينجاست كه كمپين‌هاي مشابهي كه درباره كاهش هزينه‌هاي بيماران يا مادران در حال زايمان است، در اين سايت جايگاهي ندارد.
در فراموشي مسائل ايرانيان
بررسي دقيق دغدغه‌هاي ايرانيان دشوار است، اما به‌طور مثال سايت «كارزار» كه از آن براي جمع‌آوري امضا‌هاي الكترونيكي استفاده مي‌شود، مي‌تواند معيار مناسبي براي شناسايي بعضي از اين دغدغه‌ها و مسائل باشد. مهم‌ترين كمپين اين سايت، مخالفت با طرح‌هاي محدودكننده اينترنت بين‌المللي و فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي است كه احتمالا دغدغه تعداد زيادي از جوانان و افرادي است كه از اين شبكه جهاني استفاده مي‌كنند. چند كارزار مربوط به وضعيت فرهنگيان در صدر كارزار‌هاي موفق اين سايت قرار دارد. مسائلي مثل درخواست تجهيز معلمان به ابزار آموزش مجازي، درخواست اجراي رتبه‌بندي فرهنگيان و... يكي ديگر از مسائل سياسي و اجتماعي مورد توجه كاربران اين سايت است. همچنين مخالفت با افزايش سن بازنشستگي و افزايش سنوات تحصيلي و مستمري بر اساس ميانگين 3 سال آخر از ديگر موارد مطرح شده در اين سايت است، مساله‌اي كه لااقل در رسانه‌هاي اقتصادي ايران، به اندازه كافي به آن پرداخته نشد. درخواست تجديدنظر در انتقال آب زاينده‌رود به ساير استان‌ها و تضييع حق كشاورزان اصفهان هم تيرماه امسال و ۶ ماه قبل از اعتراضات اصفهان، مورد توجه كاربران اين سايت بوده اما تا زماني كه اين اعتراضات به خيابان كشيده نشد، رسانه‌ها توجهي به آن نكرده بودند. البته در اين سايت مسائل ديگري هم مطرح شده بود. مسائلي مثل درخواست افزايش حقوق سال ١۴٠١ مطابق با ضريب واقعي نرخ تورم، درخواست لغو سربازي اجباري، احتساب سابقه بيمه دوران دانشجويي يا درخواست‌هاي مكرر براي تعطيلي مدارس در دوران كرونا، درخواست خودداري از بستن درگاه سايت‌هاي فروش رمزارز و... كه هر كدام بازتاب دغدغه قسمتي از مردم جامعه است. شايد مهم‌ترين خواسته ثبت شده در اين سايت كه مورد حمايت جريان‌هاي سياسي روشنفكري هم بوده است، درخواست بازنگري در قوانين مربوط به خروج زنان از كشور بوده كه در نوع خود قابل توجه است.
رسانه‌هاي حاكميتي و كمپين‌هايي
براي فراموشي
به نظر مي‌رسد آنچه در كمپين‌هاي خبرگزاري فارس، بخش‌هاي خبري صداوسيما و خطبه‌هاي نمازجمعه مطرح مي‌شود، تفاوت معناداري با مطالبات مردم دارد و حتي به نظر مي‌رسد اكثر اين مطالبات، هماهنگ شده و براي اهداف سياسي و اقتصادي راه‌اندازي مي‌شوند. چنانكه پس از راه‌اندازي چند كمپين عليه سلبريتي‌هاي بدحجاب، بلافاصله تعدادي از آنها به وزارت ورزش دعوت مي‌شوند (يا مجبور به حضور مي‌شوند) تا براي كمپين‌هاي بعدي، بهره‌برداري تبليغاتي صورت بگيرد. هدف و نتيجه اين سخنراني‌ها و كمپين‌ها و خبرسازي‌ها به اسم نمايندگي افكار عمومي -هرچه كه باشد- به مرور مردم را به اين باور مي‌رساند كه راهي براي رساندن مطالبات ساده خود به سطوح بالاي حاكميتي ندارند.