آيا تكاپوي اردوغان
براي پيوستن به جريان توافق ابراهيم صحت دارد؟
اعتمادآنلاين- سيد عماد حسيني| چندي پيش رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه اعلام كرد سفرش به امارات متحده عربي و سفر هرتسوك (رييس رژيم اسراييل) به آنكارا دور جديدي از روابط تركيه با شوراي همكاري و اسراييل محسوب خواهد شد. ميزان تاثيرگذاري مشكلات اقتصادي تركيه بر اين تصميم اردوغان گرچه محل اختلاف محققان است اما بي‌ترديد يكي از پارامترهاي تاثيرگذار بر رويكرد رهبر جريان اسلام‌گراي تركيه به شمار مي‌رود. اما با نگاهي به عملكرد رييس‌جمهور تركيه طي چند سال اخير درمي‌يابيم كه گرچه او خود را مدافع حقوق فلسطينيان خواند و حتي دفاتري براي حماس در اين كشور گشود، اما همواره روابط خود را با اسراييل نيز حفظ كرد و حتي در اوج جنگ‌هاي اسراييل عليه نوار غزه، شركت‌هاي تركيه‌اي يكي از مهم‌ترين تامين‌كنندگان آب و آذوقه ارتش متجاوز اسراييل به مردم فلسطين محسوب مي‌شدند. اردوغان گرچه يك اسلام‌گرا قلمداد مي‌شود اما عملكرد او نشان داده است كه بيش از آن يك سياستمدار تكنوكرات عملگراست كه هدفش پيش از هرچيز خروج تركيه از باتلاق مشكلات اقتصادي است. او كه روزگاري در اوج اختلاف امارات و عربستان سعودي با قطر جانب قطر را گرفته بود از راه سرازير كردن شركت‌هاي تركيه به اين كشور ثروتمند عربي نيز سودهاي زيادي عايد اين شركت‌ها كرد به‌طوري‌كه حتي گوسفندان هم از تركيه با هواپيما از حريم هوايي كشورمان عبور كرده و به دوحه ارسال مي‌شدند. امروز نيز در سايه همكاري امارات متحده عربي با اسراييل از يك‌سو و تنش‌هاي زيرپوستي تامل‌برانگيز بين امارات و عربستان و رقابت پشت پرده دو شاهزاده براي تصدي كرسي شماره يك كشورشان، باز هم اردوغان سوداي صيد شاه‌ماهي‌هاي اقتصادي از آب گل‌آلود تحولات سياسي و حتي بحران‌هاي نظامي حاكم بر منطقه در سر دارد. اردوغان در گفت‌وگويي كه اخيرا با شبكه تلويزيوني ان‌تي‌وي تركيه انجام داد اعلام كرد به امارات متحده سفر خواهد كرد، او در همين گفت‌وگو از دعوت از رييس رژيم اسراييل براي سفر به تركيه هم سخن گفت و تاكيد كرد آمادگي دارد در تمامي زمينه‌ها (دقيقا همه زمينه‌ها) گام‌‌هايي به سوي اسراييل بردارد. براي اردوغاني كه تا چندي پيش فرياد حمايت از مردم فلسطين سر مي‌داد و از سوي ديگر در كنار قطر عليه امارات متحده عربي صف‌آرايي كرده بود و در عين حال با خريد سامانه پدافندي اس400 از روسيه قرارداد جنگنده‌هاي پيشرفته اف 35 خود را با امريكا به چالش كشيده بود، قطب‌نماي منافع عقربه‌هاي ثابتي ندارد و اين عقربه‌ها حتي سريع‌تر از حالت معمول در ميان ديگر سياستمداران جهان دچار تغيير و تعارض مي‌شوند. برخي از تحليلگران معتقدند اين گردش سريع اردوغان به سبب منافع حاصل از راه‌اندازي خط انتقال كالا از بندر شارجه در امارات به بندر اسكندرون در تركيه به عنوان جايگزين كانال سوئز است كه براي تحقق آن نه تنها حاضر به عادي‌سازي روابط با ابوظبي است بلكه در اين چارچوب به گسترش روابط سه‌جانبه و همكاري اقتصادي با اسراييل هم فكر مي‌كند. از طرفي اين را نبايد فراموش كرد كه كشف و استخراج گاز طبيعي در فلسطين اشغالي نيز باعث شد تا احداث خط لوله در شرق درياي مديترانه در دستور كار قرار گيرد و تركيه هم درصدد كسب سهمي از عوايد اين خط لوله برآيد. همچنين اردوغان خوب مي‌داند كه سريع‌‌ترين راه براي جلب نظر مثبت سياست‌گذاران كاخ سفيد، تل‌آويو است و او اين كار را هم در دست انجام دارد. در سايه اين فعاليت‌ها همچنان اين پرسش مطرح است كه آيا رويكرد واقع‌گرايانه اين اسلام‌گرا خواهد توانست اقتصاد تركيه را از چاله بزرگي كه در آن گرفتار شده برهاند يا باعث مي‌شود در چاهي عميق‌تر از چاه فعلي فرو رود.