نردبان معيوب « رفاهيات» كارمندي

  تجمع اعتراضي كارمندان وزارت تعاون  نشان داد كه طي دو دهه گذشته، مديران دولتي  به الزامات آيين‌نامه اجرايي سازمان امور اداري و استخدامي پايبند نبوده‌اند

بنفشه سام‌گيس 

جمعي از كارمندان ادارات استاني سازمان بهزيستي كشور، در تماس تلفني و با ارسال نامه سرگشاده براي خبرنگار روزنامه اعتماد، از تبعيض‌هاي چند ده ميليون توماني پرداخت مزاياي ويژه موسوم به «رفاهيات» در صف و ستاد اين سازمان حمايتي پرده برداشتند. به گفته معترضان، در حالي كه پرداخت مزاياي ويژه براي كارمندان دستگاه‌هاي دولتي و از جمله سازمان بهزيستي كشور -  از زيرمجموعه‌هاي وزارت تعاون- بايد مبتني بر آيين‌نامه‌هاي اجرايي مصوب سالانه و در سراسر كشور، يكسان باشد، جزييات برخي فيش‌هاي حقوقي كارمندان مستقر در ستاد اين نهاد دولتي (ساختمان مركزي سازمان كه محل كار رييس سازمان، معاونان و مديران ارشد سازمان است) كه به دست خبرنگاراعتماد رسيده، نشان مي‌دهد كه رقم «رفاهيات» دريافتي يك كارمند شاغل در ستاد سازمان بهزيستي كشور در اسفند ماه 1400، حدود 19 ميليون تومان بوده درحالي كه كارمند ديگري در اداره بهزيستي شهر تهران با پست سازماني و سابقه كار يكسان، در همين ماه، يك ميليون و 500 هزار تومان و كارمند ديگري در اداره استاني جنوب كشور، 500 هزار تومان بابت «رفاهيات» دريافت كرده‌اند و طبق گفته معترضان، اين تبعيض و اختلاف حداقل 45 برابري در پرداخت مزايا هم، در تمام سال‌هاي گذشته با علم و اطلاع و تاييد روساي سازمان اتفاق  افتاده است. 

رفاهيات يا تفاوت ارتفاع صندلي‌ها! 
تعدادي از كارمندان شاغل در سازمان بهزيستي كشور، حقوق معروف به «وزارت كاري» دريافت مي‌كنند؛ رقمي كه در روزهاي پاياني هر سال، در كميته سه‌جانبه تعيين دستمزد - متشكل از نمايندگان كارفرمايان، كارگران و دولت- تعيين و مصوب مي‌شود و دريافت‌كنندگان اين حقوق، با برخورداري از بيمه تامين اجتماعي، كارگر محسوب مي‌شوند. تعدادي ديگر هم، كارمند دولت به شمار مي‌آيند و حقوق پايه مصوب هيات‌وزيران دريافت مي‌كنند علاوه بر اينكه انواع قراردادهاي شغلي شامل قراردادي، رسمي كارگري، رسمي، پيماني هم در اين سازمان دولتي حمايتي منعقد مي‌شود. طبق مصوبات سالانه كميته سه‌جانبه تعيين دستمزد و هيات وزيران، حداقل دستمزد يا حقوق پايه (در ستاد يا ادارات تابعه سازمان بهزيستي كشور) با توجه به سابقه و تحصيلات و رده شغلي هر كارمند، متفاوت است و ضرايب افزايش هم در مصوبات سالانه مشخص شده كه اين ضرايب، متفاوت از مصوبه و تابع آيين‌نامه اجرايي است اما درنهايت، كارمند شاغل در سازمان بهزيستي كشور، با هر نوع قرارداد شغلي كه مشغول به خدمت باشد، بايد مطابق همكار هم‌رده خود، دريافتي يكسان داشته باشد. علاوه بر اين، كارمندان دولت، با هر نوع قرارداد شغلي، غير از حقوق پايه يا حداقل دستمزد مصوب كه رقمي ثابت در سراسر كشور است، هر ماه دريافت جداگانه و ويژه‌اي موسوم به «رفاهيات» دارند. رفاهيات، يك عنوان كلي براي گستره وسيعي از پرداخت‌هاي درون سازماني در دستگاه‌هاي دولتي است و به‌طور خاص، پرداخت‌هاي مناسبتي (اعياد ملي و مذهبي، جشن‌ها و بزرگداشت‌هاي مرتبط با تابلوي فعاليت دستگاه اجرايي) با مجوز دولت را شامل مي‌شود. آيين‌نامه اجرايي سقف و كف رقم رفاهيات هم، هر ساله توسط سازمان امور اداري و استخدامي تدوين و مصوب شده و به مديران دستگاه‌هاي دولتي و وزرا اعلام و ابلاغ مي‌شود. طبق تاكيد اين آيين نامه اجرايي، رقم «رفاهيات»، براي تمام كارمندان يك دستگاه دولتي در سراسر كشور يكسان است و تغيير اين رقم، صرفا وابسته تفاوت حقوق پايه كارمند يا دستگاه محل خدمت او خواهد بود به اين معنا كه دو كارمند يك وزراتخانه و دستگاه دولتي؛ يكي شاغل در ستاد (ساختمان مركزي) و يكي شاغل در صف (اداره استاني)، اگر پست سازماني يكسان، ماموريت و وظيفه يكسان، حقوق پايه و سابقه خدمت يكسان دارند، بايد رفاهيات يكسان هم دريافت كنند. بنابراين، يك كارمند با مدرك كارشناسي روانشناسي با 20 سال سابقه خدمت و شاغل در واحد مددكاري اداره بهزيستي استان سيستان و بلوچستان، علاوه بر حقوق پايه يا حداقل دستمزد مصوب سالانه (كه براي كارمندان سراسر كشور، رقمي ثابت و يكسان است) بايد رفاهيات يكسان با همكار هم‌رسته و هم‌رده خود در ستاد سازمان بهزيستي كشور (ساختمان مركزي سازمان بهزيستي و محل استقرار رييس و معاونان سازمان واقع در خيابان فياض بخش و معروف به ستاد) دريافت كند. 
طبق مندرجات يك فيش حقوقي كه به دست خبرنگار اعتماد رسيده، يك كارمند مامور به معاونت توسعه مديريت و منابع حوزه پشتيباني سازمان بهزيستي كشور كه استخدام رسمي و تحت پوشش بيمه تامين اجتماعي بوده، اسفند پارسال، 24 ميليون و 800 هزار تومان (غير از مبلغ عيدي و پاداش) دريافت ماهانه داشته كه طبق مندرجات اين فيش حقوقي، اين كارمند مامور، 4 ميليون و 700 هزار تومان بابت اضافه كار، 200 هزار تومان بابت اياب و ذهاب، 9 ميليون تومان بابت خدمات رفاهي يك، يك ميليون تومان بابت خدمات رفاهي خاص، 209 هزار تومان بابت هزينه غذا، 2 ميليون و 700 هزار تومان بابت خدمات رفاهي ماهانه، دو ميليون و 500 هزار تومان بابت خدمات رفاهي عملكرد، دو ميليون تومان بابت خدمات رفاهي - بن سامان- و سه ميليون تومان بابت خدمات رفاهي -بن سامان 2- و در مجموع، غير از حقوق پايه و اضافه كار و هزينه غذا و اياب و ذهاب و پاداش و عيدي، 20 ميليون و 200 هزار تومان به عنوان «رفاهيات» دريافتي داشته است. اين رقم «رفاهيات» براي كارمند مامور شده به ستاد سازمان بهزيستي كشور، در حالي است كه كارمند داراي سابقه و تحصيلات و پست سازماني يكسان و شاغل در اداره بهزيستي شهر تهران، در همين ماه، در مجموع، حدود 8 ميليون تومان (غير از عيدي و پاداش) دريافت كرده كه از اين رقم، 6 ميليون و 800 هزار تومان، حقوق ماهانه و حدود يك ميليون و 500 هزار تومان، «رفاهيات» بوده است. معترضاني كه طي روزهاي گذشته با خبرنگار اعتماد صحبت كردند، مي‌گفتند همكاراني را در استان‌هاي محروم مي‌شناسند كه با وجود پست سازماني و تجربه و مسووليت و مدرك و تحصيلي و سابقه شغلي يكسان، اسفند پارسال فقط 500 هزار تومان رفاهيات دريافت كرده‌اند. 
يكي از معترضان كه كارمند شاغل در بهزيستي شهر تهران است، در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت: «آذر ماه پارسال، به مناسبت شب يلدا، به حساب همكار من در ستاد بهزيستي (خيابان فياض بخش) 4 ميليون تومان رفاهيات واريز شد. همكار مشابه در اداره بهزيستي كرمانشاه، 500 هزار تومان رفاهيات دريافت كرد. وقتي از اين اختلاف رقم باخبر شديم، با مشاور رياست كل سازمان صحبت كرديم كه فكر مي‌كرديم ايشان از اين اختلاف پرداختي بي‌خبر هستند و درخواست كرديم رقم رفاهيات، براي همه كارمندان يكسان و برابر شود نه اينكه يك كارمند شاغل در ستاد، 4 ميليون تومان رفاهيات بگيرد كه با سرجمع حقوق ماهانه‌اش، 15 ميليون تومان در يك ماه دريافتي داشته باشد و رييس يكي از بخش‌هاي ادارات استاني، هنوز نداند حقوق 10 ميليون توماني يعني چه. پاسخ رياست سازمان كه از زبان مشاور ايشان شنيديم اين بود كه كارمندان ستادي، سطح زندگي‌شان را با اين رقم‌ها تطبيق داده‌اند و كاهش اين ارقام، ديگر امكان‌پذير نيست.»

مديران قانونمند يا  متخلفان  رسمي؟ 
تجمع اعتراضي هفته گذشته كارمندان وزارت تعاون مقابل ساختمان ستادي عظيم‌ترين وزارتخانه كشور و اعتراضات شفاهي و مكتوب كارمندان سازمان بهزيستي كه «اعتماد» شنونده و خواننده آنها بود، نشان داد كه طي دو دهه گذشته، مديران دولتي به الزامات آيين‌نامه اجرايي سازمان امور اداري و استخدامي پايبند نبوده‌اند. روز چهارشنبه، وزير تعاون در ديدار با نمايندگان معترضاني كه 24 ساعت پيش از آن، اعتراض خود را از اتاق‌هاي كارمندي، به كف خيابان آوردند، قول رسيدگي و دستور به تشكيل يك كارگروه براي بررسي جزييات داد. نمايندگان مجلس هم تاييد كردند كه اعتراضات معترضان، نه تنها منطقي است بلكه آنچه مورد اعتراض است، بسيار گسترده‌تر از جابه‌جايي و توزيع نابرابر چند ريال و چند صد هزار تومان بوده چون به عنوان مثال، در زماني مقرر شده كه سهم ماهانه كاركنان شاغل در صف (ادارات استاني) از اعتبارات اضافه كاري، معادل 30 ساعت و براي ستاد (ساختمان مركزي و مادر) 150 ساعت باشد كه در عمل، خلاف اين اتفاق مي‌افتد چون صف، به عنوان مجري تصميمات ستاد، با حوزه خدمتي بسيار گسترده‌تري مواجه است در حالي كه درنهايت، سپاس ريالي، براي ستاد منظور مي‌شود.  حالا اما به دنبال كشيده شدن دامنه اعتراضات و جزييات تبعيض‌هاي خاك گرفته تا اتاق كار وزير تعاون، معلوم نيست با اين تخلف و متخلفاني كه بعضي‌شان هم امروز، پست و مسووليتي در بدنه دولت ندارند و به دانشگاه‌ها و محل خدمتي قديمي خود بازگشته‌اند، چگونه بايد برخورد شود چون طبق تاكيد سازمان امور اداري و استخدامي، پرداخت مغاير با تاكيدات آيين‌نامه اجرايي درباره سقف رفاهيات، «تصرف در اموال عمومي» است و حالا بايد پرسيد كه دولت، چطور بايد حق تضييع‌شده هزاران كارمند استاني سازمان بهزيستي كشور و در واقع، حق عمومي جمعيت كشور را از «دريافت‌كنندگان خاص در ستاد» پس گرفته و به‌طور مساوي، بين 
جا مانده‌ها و محروم شده‌ها توزيع كند؟ 
    
متن آيين‌نامه اجرايي سازمان امور اداري و استخدامي كشور درباره جزييات رفاهيات سال 1401  كه به دست خبرنگار اعتماد رسيده، دو تاكيد مهم دارد؛ اجراي يكسان براي تمام كاركنان دولت غير از كساني كه حقوق پايه حدود 20 ميليون تومان دارند و همچنين، غيرمجاز بودن هرگونه پرداخت رفاهي خارج از اين مصوبه كه در حكم تصرف در اموال عمومي تلقي خواهد شد. 
متن آيين‌نامه، فهرست مفصلي از بذل و بخشش‌هاي دولتي است. در متن آيين‌نامه، 11 مناسبت ملي و مذهبي و دستگاهي به عنوان موعد پرداخت مجاز «رفاهيات» مشخص و قيد شده كه علاوه بر اين مناسبت‌ها، ازدواج و تولد هر فرزند هم مشمول پرداخت «رفاهيات» خواهد بود. طبق جزييات اين آيين‌نامه كه براي بازه زماني اول فروردين تا پايان اسفند 1401 قابل اجراست، وضعيت پرداخت رفاهيات دستگاه‌هاي دولتي در سال جاري چنين تشريح شده است:
 اين پرداخت‌ها شامل همه كاركنان رسمي ثابت، دايم، پيماني، قرارداد كار و مشاغل كارگري در ازاي مسووليت سرپرستي خانوار و براساس تعداد فرزندان تحت تكفل براي كاركناني كه از بند كمك هزينه عائله‌مندي و اولاد در احكام خود برخوردار باشند. 
 مناسبت‌ها شامل ايام مذهبي (۴ مناسبت شامل عيد سعيد مبعث، ماه مبارك رمضان، عيدسعيدغديرخم و عيد سعيد قربان) 
  مبلغ پرداختي هر مناسبت: 
-  به همه مشمولين ۵۰۰ هزار تومان (سقف پرداختي) 
-  به ازاي سرپرستي خانواده ۳۰۰ هزار تومان 
-   به ازاي فرزند اول ۱۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند دوم ۱۵۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند سوم ۲۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند چهارم و بيشتر ۲۵۰ هزار تومان 
  ولادت‌ها شامل سالروز ولادت حضرت فاطمه (س) و سالروز ولادت امام علي (ع) (هر مناسبت ۵۰۰ هزار تومان (به كاركنان زن به مناسبت روز زن و به كاركنان مرد به مناسبت روز مرد) 
   اعياد شعبانيه: 
-  مبلغ هديه پرداختي به  همه مشمولان ۵۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي سرپرستي خانواده ۳۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند اول ۱۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند دوم ۱۵۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند سوم ۲۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي  فرزند چهارم و بيشتر ۲۵۰ هزار تومان 
   مناسبت‌هاي ملي شامل: 
-  سالروز پيروزي انقلاب اسلامي (۵۰۰ هزار تومان) 
-  به ازاي سرپرستي خانواده ۳۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند اول ۱۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند دوم ۱۵۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند سوم ۲۰۰ هزار تومان 
-  به ازاي فرزند چهارم و بيشتر ۲۵۰ هزار تومان 
-  بازگشايي مدارس و دانشگاه‌ها: 
 (پرداختي به همه مشمولين ۳۰۰ هزار تومان) 
  مناسبت‌هاي دستگاهي مانند روز كارمند يا روز مخصوص هر كدام از كاركنان دولت (مانند روز معلم) 
-  يك ميليون تومان پرداختي به همه مشمولين 
- به بازنشستگان، وظيفه بگيران و مستمري بگيران لشكري و كشوري مناسبت‌هاي ماه مبارك رمضان و سالروز پيروزي انقلاب اسلامي پرداخت خواهد شد. 
-  به هر يك از كاركنان مشمول اين مصوبه كه از ابتداي سال ۱۴۰۱ ازدواج نمايد مبلغ ۵ ميليون تومان (هديه تشكيل خانواده) پرداخت مي‌شود. 
-  به هر يك از كاركنان مشمول اين مصوبه كه از ابتداي سال ۱۴۰۱ صاحب فرزند شوند به ازاي هر فرزند مبلغ دو ميليون تومان (هديه حمايت از جواني جمعيت) پرداخت مي‌شود. 
-  هرگونه پرداخت رفاهي خارج از اين مصوبه مجاز نبوده و در حكم تصرف در اموال عمومي تلقي مي‌شود.»
    
تاكيدات آيين‌نامه اجرايي سازمان امور اداري و استخدامي درباره پرداخت «رفاهيات» كاملا واضح و شفاف است. معترضاني كه با «اعتماد» تماس گرفتند، مي‌گفتند كارمندان استاني، خود را به آب و آتش مي‌زنند كه بتوانند از زيرِ زمين هم يك پارتي و آشناي «خاص» پيدا كرده و براي دو فصل از سال هم كه شده، به «ستاد» مامور شوند چون با فيش‌هاي حقوقي لو رفته برخي كارمندان مامور شده به ستاد و با دريافتي خالص حدود 25 ميليون تومان در اسفند 1400، مطمئن شده‌اند كه با 6 ماه خدمت در ستاد و حتي در اولين سطوح و رده‌بندي شغلي - بخش خدمات يا حتي تداركات يا خدمات دفتري ساده-  مي‌توانند معادل 12 برابر آنچه امروز در فيش حقوق‌شان رويت مي‌كنند دريافتي داشته باشند.

آغازي براي شكسته شدن ديوار بلند سكوت 
اعتراضات خياباني هفته گذشته كارمندان وزارت تعاون به اين تخلف چند ساله، آغازي بود براي شكسته شدن سكوتي كه به نظر مي‌رسد در اين دو دهه، نه تنها تابع حرمت سايه‌هاي سياسي در 4 دولت پيشين بوده كه حالا، حفظ اين حرمت هم چندان ضروري به نظر نرسيده، چراكه براي معترضان روشن شده مديران مسوول در هر 4 دولت، صرف‌نظر از هر گرايش و تعلق سياسي كه داشته‌اند، كمترين حرمتي براي امضاي خود پاي آيين‌نامه‌هاي اجرايي درون سازماني هم قائل نبوده‌اند كه در جهت پايان دادن به يك تخلف گسترده قدمي برنداشته‌اند، علاوه بر اين، معترضان و خاموشاني در ساير دستگاه‌هاي دولتي را هم به وسوسه اعتراض علني مردد كرده است. طبق شنيده‌هاي «اعتماد» كارمندان معترض در وزارت آموزش و پرورش و وزارت نفت هم دغدغه علني كردن اعتراضات‌شان را دارند؛ اعتراض نسبت به تبعيض‌هاي چند ده ميليون توماني در پرداخت مزاياي شغلي مشهور به «رفاهيات»؛ حياط خلوتي كه بيشترين جاي فرار و سوءاستفاده را دارد.