چراغ قرمز و زنگ خطري كه براي جامعه روشن شد
پايان متروپل نزديك است
مجيد ابهري: وقتي روابط بر ضوابط تفوق و برتري داشته باشد
بايد منتظر اين‌گونه حوادث جانسوز باشيم
بهاره شبانكارئيان
يازده روز است كه از فاجعه متروپل آبادان مي‌گذرد. تا لحظه تنظيم اين گزارش جسد ۳۶ نفر از زير آوار پيدا شده است. دوم خرداد ماه برخي مردم بي‌گناه آبادان كه بي‌خبر از همه جا در زير اين برج به كاري مشغول يا حتي ماشين‌هاي خود را زير اين غول وحشتناك پارك كرده بودند، جان خود را به دليل سهل‌انگاري مالك اين ساختمان و برخي مسوولان كه او را در اين پروژه همراهي كرده بودند از دست دادند. حسين عبدالباقي مالك ساختمان كه مرگش با خبرهاي ضد و نقيض و همچنين اظهارنظرهايي از سوي برخي افراد در فضاي مجازي در خصوص روند تشخيص هويت او مواجه شده بود با واكنش پزشكي قانوني روبه‌رو شد تا جايي كه رئوفيان، رييس بانك اطلاعات هويت ژنتيك ايران اعلام كرد: «با توجه به غيرعلمي و غيردقيق بودن مطالب مطرح شده كه مي‌تواند بيانگر بيگانگي و عدم آشنايي گويندگان و منتشر‌كنندگان مطالب فوق به فرآيند تشخيص هويت و حوزه ژنتيك قانوني باشد، ارايه مطالبي جهت تنوير افكار عمومي ضروري به نظر مي‌رسد. بر اساس نوع نمونه، زمان لازم جهت انجام استحصال پروفايل ژنتيكي و تطبيق به بازه زماني حداقل ۸ ساعت در نمونه خون تا ۴۸ ساعت در نمونه‌هاي سخت (استخوان) نياز دارد.» به گفته برخي اهالي آبادان دو، سه روز پيش خانه حسين عبدالباقي به آتش كشيده شد. اين در حالي است كه چند روز پس از آوار شدن متروپل بر سر اهالي خيابان اميري در آبادان، مغازه حسين عبدالباقي را نيز برخي مردم آبادان به آتش كشيدند. بر اساس گزارش‌ها، مجتمع برج‌هاي دوقلوي متروپل به قدري سست بود كه ستون اصلي و حمال مجتمع‌ها نشست كرده و شكم داده بود. تصاوير و ويديوهاي منتشر شده در فضاي مجازي نيز چنين چيزي را نشان مي‌داد. مالك، داربست‌هايي در اطراف پروژه كشيده بود كه برخي مدعي هستند با هدف پنهانكاري وضعيت وخيم پروژه بوده است. گفته مي‌شود مهندسان سازمان نظام مهندسي آبادان هشدار داده بودند اين مجتمع به مرحله افتتاح نخواهد رسيد. در ميان آمار جانباختگان حادثه متروپل پنج دانش‌آموز نيز جزو اين آمار قرار گرفتند، اما صحنه‌اي دلخراش در فضاي مجازي در خصوص دو دختر خانواده صالحيان‌پور منتشر شده كه نشان مي‌دهد پدر آنها پاي يكي از دخترهاي خود را در كيسه تحويل گرفته است و مي‌گويد: «ببينيد با ما چه كار كردند. يكي از پاهاي دختر ۱۱ ساله‌ام است. آمده بود اينجا فقط يك بستني بخورد.» با گذشت يازده روز از اين فاجعه و تصاوير گوناگوني كه در فضاي مجازي دست به دست شد تا واقعيت را به نمايش بگذارد، شنيده‌ها حاكي از آن است كه عمليات آواربرداري مراحل پاياني را پشت سر مي‌گذارد، اما در خصوص اين فاجعه كه داغي چنين بزرگ بر دل مردم آبادان گذاشته است؛ حالا «اعتماد» در گفت‌وگو با «مجيد ابهري»، آسيب‌شناس اجتماعي اين حادثه را بررسي مي‌كند.
وقتي روابط و ضوابط قانوني به درستي
به اجرا درنيايد اين‌گونه حوادث تكرار مي‌شوند
مجيد ابهري در خصوص فاجعه ريزش برج متروپل مي‌گويد: «حادثه متروپل در آبادان نه تنها غمي بزرگ بر سينه مردم آبادان و همه مردم ايران قرار داد، بلكه زنگ خطر و چراغ قرمزي در اين زمينه براي همه دست‌اندركاران روشن كرد. به درستي نمي‌دانيم آيا ساختمان متروپل باز هم نظيري در كشور دارد يا نه؟ در جواب اين سوال بايد عرض كنم تا وقتي دريافت مجوز و ايجاد بنا روابط و ضوابط قانوني به درستي به اجرا در نيايد اين‌گونه حوادث طبيعي تكرار مي‌شود. برخي كارشناسان در خصوص ساختمان‌هاي پرخطر اعلام كردند ۱۲۹ بنا و برخي ديگر گفتند ۲۲۱ بنا. در واقع هر شخص به ظن خود عددي اعلام كرده كه به اين تعداد ساختمان‌هاي خطرناك وجود دارد كه ممكن است در هر لحظه متروپل ديگري در گوشه‌اي از كشور ايجاد شود. براي جلوگيري از اين حادثه تلخ و پيشگيري از تكرار آن اولا بايد هياتي از سوي وزارت كشور يا وزارت مسكن و شهرسازي مامور بررسي ساختمان‌هاي جديدالتاسيس و در حال بنا شوند. آيا استانداردهاي اوليه در بناي اين ساختمان‌ها رعايت شده است؟ اگر نشده چه عوامل و افرادي موجب ايجاد اين‌گونه ساختمان‌ها شده است كه باعث توليد غم و فراغ در بخشي از هموطنان مي‌شود. در حادثه آبادان معلوم نيست هنوز چه تعداد از افراد زير آوار ماندند؟ وقتي به‌طور كلي افراد را از زير آوار دربياورند، تازه تعداد كشته‌شدگان مشخص مي‌شود و مصيبت‌ديدگان متوجه مي‌شوند كه عزيزان خود را از دست داده‌اند.»
چرا يك نفر به خود حق مي‌دهد
با جان افراد اين‌گونه بازي كند؟
ابهري در ادامه مي‌گويد: «براي پيشگيري از اين نوع حوادث بايد در صدور مجوز براي ساختن ساختمان عنايت و دقت لازم شود. هياتي را كه عرض كردم براي بررسي مجدد پروانه‌هاي ساختمان مامور شوند بايد به فوريت در سراسر كشور مسوول رسيدگي به اين‌گونه ساختمان‌ها شوند. در همين تهران ما گفته مي‌شود ساختمان‌هايي وجود دارند كه بناي آنها بر اساس پنج يا ده طبقه بوده ولي چندين طبقه بيشتر روي آن ساخته شده است. يعني همين فاجعه تلخ متروپل باز هم تكرار خواهد شد. چرا ما بايد منتظر بمانيم تا حادثه‌اي ايجاد شود و سپس به عزاداري يا دستگيري يا مجازات عوامل آن اقدام كنيم. مگر در كشورهاي ديگر ساختمان‌سازي وجود ندارد؟ بناهايي كه بسيار بلندتر از متروپل و امثال آن هستند و هيچ گونه حادثه‌اي نه در زمان ساخت و نه سال‌هاي سال بعد از آن براي آنها اتفاق نمي‌افتد. پس چرا اين‌گونه اخبار و حوادث فقط در كشور ما يا بعضي كشورهايي كه دقتي در صدور مجوز يا نظارت ندارند، اتفاق مي‌افتد؟ براي پاسخ به اين سوال بايد كارشناسان و صاحب‌نظران در رشته‌هاي مختلف اقدام به بررسي كرده و تنها با دستگيري و مجازات چند نفر قانع نشود. وقتي مثلا ۲۰ نفر در چنين حادثه‌اي جان‌شان را از دست مي‌دهند ما در ظاهر و به زبان مي‌گوييم 20 نفر، در واقع بايد بگوييم 20 خانوار، زيرا در ازاي هر يك نفري كه از دست مي‌رود، ده‌ها خانواده، اقوام و فاميل عزادار و داغدار مي‌شوند. سرنوشت برخي افراد عوض مي‌شود.» او در ادامه درباره قانون حمورابي كه مربوط به ساخت ساختمان در هزاران سال پيش مي‌شود، توضيح مي‌دهد: «چرا يك نفر به خود حق مي‌دهد با جان افراد اين‌گونه بازي كند؟ طبيعتا سازنده اين ساختمان فقط مقصر نيست، بلكه همه كساني كه از او حمايت كردند و در ساخت اين ساختمان كمك كرده يا همراهي كردند در مرگ اين افراد مقصر هستند. حمورابي؛ شايد هزاران سال قبل قانوني ايجاد كرده بود كه اگر كسي ساختماني بسازد و با ساخت آن باعث مرگ فرد يا افرادي شود مجازات مرگ براي او تعيين شود. هزار سال و بلكه بيشتر از قانون حمورابي مي‌گذرد ولي امروز شاهد اين هستيم كه در عصر فضا باز ساختمان‌هايي ساخته مي‌شود كه خانواده‌هايي را داغدار مي‌كند. چرا يك فرد به خود اجازه مي‌دهد كه با جان و عمر و سرنوشت ديگران بازي كند. از نگاه آسيب‌شناسي اجتماعي وقتي روابط بر ضوابط تفوق و برتري داشته باشد بايد منتظر اين‌گونه حوادث جانسوز باشيم.»