تفاهم‌نامه‌اي ارزشمند
پيمان طالبي
امضاي تفاهم‌نامه همكاري بين وزير ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي ايران با وزير فرهنگي، گردشگري و آثار باستاني عراق از جمله خبرهاي خوب اين هفته فرهنگي در كشور بوده است. اين تفاهم‌نامه بدون شك بركات بسياري خواهد داشت و موجب تسهيل روابط فرهنگي و گردشگري بين دو كشور خواهد بود. ايران و عراق به واسطه نقاط اشتراك متعدد در حوزه‌هاي فرهنگي زمينه فعاليت‌هاي مشترك و پيوندهاي عميق در رويكردهاي مختلف فرهنگي را دارند و حال فضايي مهيا شده تا از اين اشتراكات به بهترين نحو بهره‌برداري شود.
يكي از مهم‌ترين نقاط اشتراك اين دو كشور، در پيوندهاي نهفته در زبان‌هاي رسمي آنها يعني زبان فارسي و عربي است. بايد دانست كه ارتباطات دامنه‌دار و گسترده فرهنگ‌مداران ايراني و عرب در طول قرون و اعصار، توانسته تاثير عمده‌اي بر شكل‌گيري و كامل‌تر شدن زبان‌هاي دو كشور بگذارد و تا جايي كه در تاريخ آمده اتفاقا اين بيشتر عرب‌ها بوده‌اند كه از اين ارتباط سود برده‌اند چنان كه مي‌دانيم دستور زبان عرب را نيز نحويون ايراني براي آنها نوشته‌اند.
افزون بر اين، نقاط اشتراك ديني و توجه به آيين‌ها و مناسك مذهبي نيز امري است كه در تسهيل اين رابطه تاثيرگذار بوده است. امروز مهم‌ترين جلوه رابطه برادرانه دو ملت، در مراسم سالانه پياده‌روي اربعين به چشم مي‌خورد كه در دو سال گذشته كه به خاطر مشكلات كرونا، ايراني‌ها از شركت در اين آيين محروم بودند، مي‌شد جلوه‌هايي از پيوند عميق عاطفي ميان دو ملت را در اين مراسم شاهد بود.
حال اما حوزه‌هاي مهمي چون گردشگري، ميراث فرهنگي و صنايع دستي، عرصه‌هاي تازه‌اي براي اين ارتباط هستند و بايد از تمام ظرفيت موجود براي بهبود روابط در اين زمينه سود برد. آفت اين توافق، محدود كردن آن در حوزه‌اي خاص يا در رويكردي خاص است. اينكه تمام جنبه‌هاي اين تعامل را در مسائل مربوط به گردشگري مذهبي و مسائلي چون صدور رواديد ببينيم، خسران بزرگي است. كشور عراق در حوزه‌هاي مختلف مربوط به خرده‌فرهنگ‌ها و فرهنگ اقليمي، حرف‌هاي بسياري براي گفتن دارد و تاريخ غني اين كشور مي‌تواند به كامل‌تر شدن سير تاريخي و بررسي جايگاه ايران در خاورميانه در بستر زمان كمك ويژه‌اي كند. ميراث اين كشور، امروز مي‌تواند پژوهشگران ايراني بسياري را با گنجينه‌اي از اطلاعات بكر به منظور پژوهش‌هاي تازه آشنا كند و فرصت مغتنمي را براي تدوين و ارايه آثار پژوهشي تاريخي تازه مهيا نمايد.
هم‌گرايي و انسجام فرهنگي بين دو ملت ايران و عراق، بدون شك در ديپلماسي عمومي نقشي برجسته دارد كه مي‌تواند پشتيبان و تقويت‌كننده ساير حوزه‌ها از جمله ديپلماسي سياسي و اقتصادي نيز باشد.