اخبار منفي

مشكلات جامعه ما كم نيست، ولي فهم دقيق آن نيازمند دقت در طرح مسائل است، اگر با پيشداوري نگاه كنيم، جز اينكه خود را از درك واقعيت محروم كرده‌ايم دستاورد ديگري نخواهيم داشت. چندي پيش يك رسانه رسمي در فضاي مجازي گزارشي را به نقل از «مركز آمار و اطلاعات راهبردي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي» منتشر كرد كه براساس آن در سال ۱۳۹۹، از 5/10 ميليون جوان ۱۵ تا ۲۴ سال، 1/8 ميليون نفر NEET هستند، يعني نه شاغل هستند، نه در حال تحصيل و نه در فرآيند آموزش فني و حرفه‌اي قرار دارند، به عبارت دقيق و البته با ادبيات عاميانه رسانه‌ها علاف هستند. اين رقم ۷۷ درصد جوانان ايران را شامل مي‌شود كه بالاترين نرخ در جهان است. براي آنكه متوجه اين رقم شويد، كافي است، گفته شود كه اين نرخ در تركيه ۲۶ درصد، در يونان ۱۲ درصد و در استراليا ۹ درصد است. بلافاصله اين خبر بازنشر شد كه جوانان ايران رتبه اول علافان جهان را دارند و الي آخر و كسي هم به خود زحمت نداد كه اين خبر را راستي‌آزمايي كند. بنده نيز صبر كردم مدتي بگذرد، اكنون در مقام نقد آن هستم.  اولين نكته اينكه در سايت مركز مذكور گزارشي كه تحت اين عنوان باشد، مشاهده نشد. اصولا گزارش‌ها مربوط به سال ۱۳۹۸ به پيش است و درباره سال ۱۳۹۹ گزارشي وجود ندارد. شايد هم بوده و حذف شده است. نمي‌دانم، ولي به‌طور كلي اگر چنين گزارشي وجود داشته بود هم يا به كلي مخدوش است يا نويسنده آن رسانه از آن برداشت نادرستي كرده و خبر آن را نادرست منتشر كرده است. براي پاسخ به اين پرسش كه واقعيت چيست، چاره‌اي نداريم جز اينكه به سرشماري سال ۱۳۹۵ مراجعه كنيم. 

براساس اين سرشماري جمعيت ۱۵ تا ۲۴ ساله ايران از حيث وضع فعاليت به اين صورت هستند. 

جمعيت NEET را چگونه حساب كنيم. به نظر مي‌رسد كه بيكاران و ساير را بايد با هم جمع كرد تا تعداد اين جمعيت به دست آيد، البته سربازها نيز جزو اين گروه هستند كه بايد تعداد آنها را كم كرد كه چون آمار آنان را نداريم، انجام نمي‌دهيم پس جمعيت NEET براي كل جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال در بيشترين مقدار برابر است با 1/2 ميليون و براي مردان،5/1 ميليون نفر است كه درصد آن نسبت به كل جمعيت ۱۵ تا ۲۴ سال به ترتيب برابر5/17 درصد براي كل جمعيت زن و مرد و 0/25 درصد براي پسران كه اگر پسران سرباز را كم كنيم، اين رقم كمتر خواهد شد. 
البته ترديدي نيست كه از سال ۱۳۹۵ تاكنون اين درصدها بيشتر شده است، به ويژه با شرايط بد اقتصادي و كرونا كه اثر منفي بر ميزان جوانان در حال تحصيل و اشتغال گذاشته است، ولي در هر حال بعيد است از رقم ۲۰ درصد براي كل جمعيت جوانان بيشتر شده باشد. 
اگر نتايج سال ۱۳۹۵ را با سال ۱۳۸۵ مقايسه كنيم، متوجه مي‌شويم در مورد مردان قدري بيشتر شده است كه قطعا در سال‌هاي اخير افزايش بيشتري هم يافته است. به نظر مي‌رسد كه مركز آمار ايران انجام سرشماري سال ۱۴۰۰ را از برنامه خود حذف كرده است، بالطبع آمارهاي دقيق جمعيتي را بايد با ارجاع به آمار ثبتي ارايه داد كه هنوز در دسترس نيست، ولي گمان مي‌كنم كه وضعيت جامعه ايران از حيث جمعيت NEET نه مطلوب است و نه چندان نامطلوب، هر چند به لحاظ روندي، رو به سوي عدم مطلوبيت دارد. 
اين يادداشت در ادامه يادداشت ديروز براي روزنامه كيهان مفيد است. اينكه اگر بخواهيد يك خبر منفي را اصلاح كنيد نياز به تهمت زدن به اين و آن و درشت‌گويي نيست، فقط كافي است، قدري زحمت بكشيد و خبر درست را منتشر كنيد.