پاسخ‌هاي امريكا در جلسات كارشناسي
و تخصصي بررسي مي‌شوند
فاصله تا احياي برجام
ميليمتري يا چند هفته‌اي؟
حسن بهشتي‌پور: حل‌وفصل سوالات پادماني با آژانس راحت‌تر است
شهاب شهسواري
گمانه‌زني‌ها در مورد زمان به سرانجام رسيدن مذاكرات احياي برجام همچنان ادامه دارد. در‌حالي‌كه مقام‌هاي ايران و امريكا اطلاعات ناچيزي از وضعيت گفت‌وگوها به رسانه‌ها مي‌دهند، يك رسانه منتسب به نهادهاي تصميم‌ساز در جمهوري اسلامي ايران گزارش داده است كه بررسي پاسخ‌هاي امريكا در مورد ملاحظات ايران «حداقل تا پايان هفته جاري» به طول مي‌انجامد، هرچند سخنگوي وزارت امور خارجه ساعاتي بعد گفت نمي‌توان زماني قطعي براي پاسخ ايران اعلام كرد. همزمان جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا مي‌گويد كه فاصله تا پايان مذاكرات «ميليمتري» است. اظهارات ديروز بورل متفاوت از اظهارات هفته گذشته او بود كه گفته‌بود اختلافات باقي‌مانده ممكن است توافق را از بين ببرد. اين اظهارنظرها در شرايطي بيان مي‌شوند كه مقام‌هاي اسراييل به شكل فشرده در حال رايزني براي منصرف كردن ايالات متحده امريكا از بازگشت به توافق هسته‌اي هستند. بعد از ايال حولاتا، مشاور امنيت ملي نخست‌وزير اسراييل و بني گانتز، وزير جنگ كه در سفر به امريكا با مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا، جيك سوليوان ديدار و گفت‌وگو كردند، حالا نوبت به ديويد بارنيا، رييس موساد رسيده است كه در سفر به امريكا در جلسه غيرعلني محرمانه كميته‌هاي اطلاعات سنا و مجلس نمايندگان امريكا شركت كند. همزمان به گزارش فارس به نقل از اسراييل هيوم، قرار است به زودي تماسي ميان يايير لاپيد، نخست‌وزير رژيم اسراييل و جو بايدن رييس‌جمهور امريكا برقرار شود.
حداقل آخر هفته
نور نيوز، رسانه‌اي كه نزديك به شوراي عالي امنيت ملي معرفي مي‌شود با انتشار پيامي در شبكه اجتماعي توييتر با عنوان اختصاصي نوشته است: «بررسي دقيق پاسخ‌هاي امريكا به محورهاي اصلاحي ايران در خصوص ايده‌هاي هماهنگ‌كننده اتحاديه اروپايي همچنان در سطوح كارشناسي در جريان است و اين روند حداقل تا پايان هفته جاري ادامه خواهد داشت.» با اين حال، سخنگوي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران اعلام كرده است كه نمي‌توان زمان قطعي براي اعلام ملاحظات ايران اعلام كرد. ناصر كنعاني سخنگوي وزارت خارجه در مورد پاسخ به سوالي در مورد اينكه جمهوري اسلامي ايران چه زماني پاسخ امريكايي‌ها را ارسال خواهد، گفت: «موضوع پاسخ طرف امريكايي در جلسات تخصصي و كارشناسي در حال بررسي است.» وي تصريح كرد: «زمان مشخصي را نمي‌توانم اعلام كنم براي اينكه بگويم چه زماني پاسخ ايران داده خواهد شد اما در اولين فرصتي كه جمع‌بندي شكل بگيرد و جزييات بررسي شود اين پاسخ داده خواهد شد.»
ايالات متحده امريكا چهارشنبه هفته گذشته پاسخ‌هاي خود را به پيشنهادهاي اصلاحي ايران براي متن پيش‌نويس توافق كه توسط اتحاديه اروپا آماده شده‌بود ارايه كرد. بر اساس گزارش نور نيوز، دست‌كم جمعه ۱۱ شهريور ماه ايران ملاحظات خود را در مورد اين پاسخ ارايه خواهد داد. ايران و امريكا هر دو مدعي شده‌اند كه عقب‌نشيني‌هاي طرف مقابل در خواسته‌هايش توافق را نزديك‌تر كرده است. به‌رغم خوش‌بيني‌ها در مورد نزديك بودن توافق ميان ايران و امريكا براي يك توافق احتمالي، پايگاه خبري بلومبرگ روز شنبه به نقل از يك منبع مطلع مدعي شد كه همچنان ممكن است هفته‌ها تا رسيدن به نتيجه نهايي مانده‌باشد. اين رسانه امريكايي نوشت: «ايالات متحده و ايران بر سر جزييات كليدي يك توافق قريب‌الوقوع براي احياي توافق هسته‌اي باهم اختلاف دارند و ممكن است چند هفته براي حل اختلافات‌شان زمان نياز باشد.» مشخص نيست كه بعد از بررسي پاسخ امريكا، آيا بار ديگر ايران ملاحظاتي را ارايه خواهد كرد يا نه. پيش از اين گفته شده بود كه بعد از ارايه پاسخ‌هاي امريكا قرار است مذاكره‌كنندگان ايران، امريكا و ۱+۴ بار ديگر براي رايزني و مذاكرات كارشناسي به وين برگردند، اما اين موضوع تا زمان اعلام تصميم ايران در خصوص پاسخ‌هاي امريكا قطعي نخواهد شد.
جان كربي، هماهنگ‌كننده ارتباطات راهبردي در شوراي امنيت ملي امريكا گفت امروز ما به توافق با ايران نسبت به دو هفته پيش نزديك‌تر هستيم. به گزارش فارس، وي در ادامه گفت: «ما پاسخ خود را ارايه داده و اميداريم كه نتيجه مثبتي حاصل شود چون در صورت دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي حل مشكلات در منطقه سخت خواهد شد.» كربي اضافه كرد: «بايدن همچنان معتقد است كه ديپلماسي و بازگشت به توافق هسته‌اي، بهترين راه بوده و در راستاي آن تلاش خواهيم كرد.»
ادامه تماس‌ها با واسطه‌هاي منطقه‌اي برجامي
وزير خارجه و مذاكره‌كننده ارشد جمهوري اسلامي ايران در طول روزهاي گذشته به تماس‌هاي خود با واسطه‌هاي منطقه‌اي مذاكرات هسته‌اي ادامه دادند. روز گذشته حسين امير عبداللهيان، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران، با بدر بن حمد بوسعيدي، وزير خارجه سلطنت عمان تلفني گفت‌وگو كرد. براساس اعلام وزارت خارجه عمان، موضوع اين گفت‌وگو مسائل مرتبط با مناسبات دوجانبه و «استمرار تلاش‌هاي جدي براي احياي برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) بود.
شنبه شب نيز علي باقري، معاون سياسي وزير امورخارجه و مذاكره‌كننده ارشد جمهوري اسلامي ايران در مذاكرات احياي برجام با همتاي قطري خود محمد بن عبدالعزيز الخليفي، ديدار و گفت‌وگو كرد. گفته مي‌شود كه قطر و عمان در برخي از مسائل مرتبط با مذاكرات احياي برجام از جمله تبادل زندانيان ميان ايران و امريكا و همچنين آزاد شدن دارايي‌هاي بلوكه‌شده ايران در برخي از كشورها مانند كره جنوبي ميان ايران و امريكا وساطت و تبادل پيام مي‌كنند.
از سرگيري مذاكرات
بعد از تابستان مشكل است
جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا در مصاحبه با روزنامه اتريشي كرونن سايتونگ گفته است: «من پاسخ را از ايالات متحده دريافت كردم. اكنون بر عهده ايران است كه به آنها پاسخ دهد. ما به لحظه حساسي رسيده‌ايم. من خوشبين هستم، اين آخرين ميلي‌متر (براي احياي توافق) است. اين توافق دنيا را كمي امن‌تر مي‌كند.» با اين حال اين لحن خوش‌بينانه در مصاحبه ديگري كه هفته گذشته بورل با يك رسانه اسپانيايي انجام داده بود كمتر به چشم مي‌آمد. در مصاحبه‌اي كه چهارشنبه هفته گذشته همزمان با پاسخ ايالات متحده امريكا به ملاحظات ايران در خصوص پيش‌نويس اروپايي توافق احياي برجام منتشر شد آمده است: «فكر نمي‌كنم فرصتي براي مذاكرات بسيار بيشتر وجود داشته باشد.» به گزارش انتخاب بورل در مصاحبه با خبرگزاري اسپانيايي افه افزود: «من كسي نيستم كه ضرب‌الاجل‌هاي موقت تعيين كند. اما من مي‌دانم كه پس از تابستان، از سرگيري مجدد مذاكرات بسيار دشوار خواهد بود.» مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا تصريح كرد: «چند روز فرصت داريم زيرا پس از پايان تابستان وارد يك‌سري تحولات سياسي ديگر خواهيم شد.» بورل توضيح داد كه طرفين قبلا در مورد «بخش بسيار مهم» براي بازگشت به برجام توافق كرده‌اند، اما گفت كه مسائل باقي‌مانده مي‌تواند توافق نهايي را از بين ببرد. او تاكيد كرد كه اين پيمان «راه‌حل همه‌چيز نيست»، اما «اگر ايران يك قدرت هسته‌اي نيست، به لطف آن توافق است.» بورل گفت: «آنچه مشهود است، اين است كه اين توافق همه مشكلات را حل نخواهد كرد. ايران نه تنها به خاطر برنامه هسته‌اي خود بلكه به دلايل متعدد ديگر منطقه را نگران مي‌كند.» بورل افزود كه دستيابي به توافق در حال حاضر مي‌تواند به نفع همه طرف‌هاي درگير باشد، زيرا به ايران اجازه مي‌دهد به بازار بين‌المللي نفت بازگردد و به عرضه‌كننده جديد براي اروپايي‌ها تبديل شود.
سومين سفر اسراييلي به واشنگتن
در ادامه تلاش‌هاي رژيم اسراييل براي ممانعت از بازگشت ايالات متحده امريكا به برجام، داويد بارنيا، سومين مقام ارشد اسراييلي خواهد بود كه در روزهاي آينده به واشنگتن سفر مي‌كند. پيش از اين ايال حولاتا، مشاور امنيت ملي نخست‌وزير اسراييل و بني گانتز، وزير جنگ اين رژيم به واشنگتن سفر كرده بودند و با مقام‌هاي دولت ايالات متحده امريكا در خصوص مذاكرات احياي برجام رايزني كردند. با اين حال سفر بارنيا، رييس موساد، با سفرهاي ديگر متفاوت است، چرا كه او به جاي ديدار با مقام‌هاي دولت قرار است با نمايندگان مجلس نمايندگان و سناي امريكا ديدار كند. به نوشته رسانه‌هاي اسراييلي، او قرار است در اين سفر در يك جلسه غيرعلني محرمانه با حضور نمايندگان كميته‌هاي اطلاعات سنا و مجلس نمايندگان امريكا شركت كند. تايمز آو اسراييل به نقل از يك منبع آگاه نوشته است كه كاخ سفيد از برنامه اين سفر آگاه است، وي توضيح نداده است كه آيا ملاقات با مقام‌هاي دولتي امريكا هم در جريان اين سفر برنامه‌ريزي شده است يا نه. سفري اينچنيني يادآور سفر بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير وقت رژيم اسراييل در آستانه توافق برجام به امريكا و حضور او در جمع نمايندگان مجلسين امريكا بدون ديدار با مقام‌هاي دولت اوباما است.
همزمان در آستانه سفر بارنيا به واشنگتن، برخي رسانه‌هاي اسراييلي گزارش داده‌اند كه نخست‌وزير اين رژيم به رييس موساد در خصوص اظهاراتش در انتقاد از امريكا تذكر داده است. در طول هفته‌هاي گذشته يايير لاپيد، نخست‌وزير اسراييل تمام تلاش خود را انجام داده است كه به رغم اظهارنظر علني در مخالفت با برجام، انتقاد مستقيمي به دولت بايدن وارد نكند. با اين حال رييس موساد روز پنجشنبه گفته بود: «دولت امريكا براي دستيابي به توافق با ايران عجله مي‌كند، توافقي كه از نظر او وحشتناك است.»
تهديد ايران با سلاح امريكا براي توافق بهتر
يايير لاپيد، نخست‌وزير اسراييل در ادامه لفاظي‌هاي خود در مورد ايران گفته است: «به ارتش و موساد دستور داده شده است كه خود را براي هر سناريويي آماده كنند. ما آماده اقدام براي حفظ امنيت اسراييل هستيم. امريكايي‌ها اين را درك مي‌كنند، جهان اين را درك مي‌كند و جامعه اسراييلي بايد اين را بدانند.» وي در جمع خبرنگاران گفت: «در ميان اين سناريوها بايد يك تهديد نظامي قابل توجه روي ميز قرار بگيرد كه ايران را به سمت توافق بهتر سوق دهد.» به گفته نخست‌وزير اسراييل چنين تهديدي عمدتا با استفاده از مهمات امريكايي سنگرشكن است كه دفعه قبل هم ايران را به امضا وادار كرد. به نوشته تايمز آو اسراييل، يك منبع آگاه گفته است كه اسراييل به امريكا فشار مي‌آورد تا چنين تهديدي را نشان بدهد. يك مقام ارشد دولتي با تكرار لفاظي‌هاي ضد ايراني به تايمز آو اسراييل مي‌گويد: «يك تهديد نظامي قابل توجه چيزي است كه ما تصور مي‌كنيم به يك توافق خوب منجر مي‌شود. اين زباني است كه ايران مي‌فهمد.»
بسته جبراني امريكا براي اسراييل
يك رسانه عربي نوشته است كه دولت بايدن قصد دارد به ازاي بازگشت امريكا به برجام يك بسته امنيتي در اختيار رژيم اسراييل قرار دهد. به گزارش ايسنا به نقل از صدي البلد، واشنگتن قرار است در مقابل امضاي توافق هسته‌اي با ايران و بازگشت به برجام، امتيازات و بسته جبراني امنيتي در اختيار تل‌آويو قرار بدهد و تاكيد مي‌كند گفت‌وگوها درخصوص اين بسته هنوز رسمي نشده است اما به محض امضاي توافق هسته‌اي، اين «امتيازات جبراني» هم علني خواهد شد.
گانتز: برنامه هسته‌اي ايران
غيرقابل بازگشت است
بني گانتس، وزير جنگ رژيم صهيونيستي كه براي گفت‌وگو درباره مذاكرات احياي توافق هسته‌اي به امريكا سفر كرده است در سخنراني خود در نشستي با انديشكده‌هاي مستقر در واشنگتن به اظهارنظر درباره متن پيش‌نويس توافق احياي برجام پرداخت و گفت: «لازم است كه توافق در حال شكل‌گيري ميان ايران و امريكا به‌ويژه در زمينه بندهاي غروب بهبود يابد.» به گزارش ايسنا به نقل از روزنامه تايمز آو اسراييل، وي در ادامه تصريح كرد: «ايران در سال‌هاي اخير به دانش، زيرساخت‌ها و توانايي‌هايي دست يافته است كه بسياري از آنها غيرقابل برگشت هستند.» باوجود اينكه اسراييل تنها دارنده زرادخانه هسته‌اي در خاورميانه به شمار مي‌آيد، گانتس با تكرار ادعاهاي نخ‌نما و واهي خود عليه ماهيت برنامه هسته‌اي كشورمان گفت: «اين امر به ايران اجازه مي‌دهد تا برنامه هسته‌اي خود را در طول دوره توافقي كه محدوديت‌هاي كمتري دارد، گسترش دهد و ايران زماني كه اين توافق در سال 2031 به پايان برسد، مي‌تواند به سلاح هسته‌اي دست يابد.»
نامه ۱۵ سازمان امريكايي به بايدن
براي حفظ برجام
گروهي از نهادها و سازمان‌هاي امريكايي در نامه‌اي خطاب به رييس‌جمهور اين كشور از او خواستند تا از اين فرصت تاريخي براي احياي برجام استفاده كند. به گزارش ايسنا، پس از آنكه امريكا به‌طور رسمي پاسخ خود را به اظهارنظر ايران درباره متن پيش‌نويس توافق احياي برجام در اختيار هماهنگ‌كننده مذاكرات وين قرار داد، ۱۵ سازمان امريكايي در نامه‌اي خطاب به جو بايدن رييس‌جمهور امريكا از تلاش‌هاي دولت او براي بازگرداندن توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ به مسير خود تشكر كردند و از كاخ سفيد خواستند تا از اين فرصت تاريخي براي احياي اين توافق در اسرع وقت استفاده كند. اين سازمان‌ها در نامه خود تاكيد كرده‌اند كه برقراري مجدد توافق هسته‌اي با ايران يك پيروزي مهم براي صلح، ديپلماسي و ثبات در خاورميانه خواهد بود. آنها همچنين در اين نامه آورده‌اند: اجراي برجام موجب اعمال محدوديت دوباره بر برنامه هسته‌اي ايران، پايان دادن به سياست سخت‌گيرانه تحريمي كه يك فاجعه انساني براي مردم ايران است و جلوگيري از نزاع در شرايطي مي‌شود كه ما با بحران‌هاي متعدد در سطح جهاني، ازجمله حمله روسيه به اوكراين مواجه هستيم. اين سازمان‌ها در ادامه با تاكيد بر اينكه «خروج دونالد ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ يك سياست شكست‌خورده است» افزودند: مردم امريكا به صراحت مشخص كرده‌اند كه ديپلماسي با ايران را ترجيح مي‌دهند، راهبردي كه نه تنها مورد پذيرش مردم است، بلكه مي‌دانيم كارساز خواهد بود. سازمان پيروزي بدون جنگ (Win Without War)، كامِن دريمز (Common Dreams)، جي استريت (J Street)، موسسه كوئينسي (Quincy Institute for Responsible Statecraft) و پزشكان براي مسووليت اجتماعي (Physicians for Social Responsibility) ازجمله نهادهايي هستند كه اين نامه را امضا و روز چهارشنبه گذشته به كاخ سفيد ارسال كردند.
دستيار وزير خارجه:
برجام را به دعواي اين دولت و آن دولت تقليل ندهيد
سيد رسول موسوي، دستيار وزير امور خارجه روز گذشته در حساب كاربري خود در شبكه اجتماعي توييتر خود نوشت: «آنهايي كه دانسته يا نادانسته و بدون توجه به تفاوت كيفي توافق احتمالي كنوني با برجامي كه ترامپ كنارش گذاشت و بدون علم به دامنه و ماهيت ادعاي كنوني آژانس با پيچيدگي خاصش، سطح مساله را به يك دعواي داخلي اين دولت و آن دولت تقليل مي‌دهند در پيشگاه خداوند متعال، مردم و تاريخ مسوولند.»