تحريم ايران به كام روسيه
اصغر ميرفردي
ماهيت استثمارگرانه و مزورانه روسيه در پيگيري يكسويه منافع خود حتي به بهاي فلج شدن كشورهاي طرف معامله، بر كسي پوشيده نيست ولي گويا در كشور ما قرار نيست اين حقيقت روشن توسط كساني كه در اركان تصميم‌گيري‌هاي راهبردي‌اند، ديده و پذيرفته شود. ماهيت نگاه حاكمان روس به كشور ما در برنامه‌اي كه در شبكه تلويزيوني دولتي روسيه (روسيا-1) پخش شد توسط «كنستانتين سيمونوف» مدير صندوق امنيت ملي انرژي روسيه به شكل صريح نشان داده شد (به نقل از سايت خبري انتخاب، 1401.7.29). ايشان در اين برنامه گفت: «ايران تحت تحريم‌ها باقي مي‌ماند و اين تحريم‌ها سخت‌تر نيز مي‌شود كه اگر بخواهم صادقانه بگويم، اين خبر خوبي براي ماست. در آينده ما بايد وارد روابط مشاركت اقتصادي شويم و برنامه‌هاي جاه‌طلبانه‌اي براي سرمايه‌گذاري، از جمله سرمايه‌گذاري در بخش نفت و گاز ايران داريم.» بيان چنين سخناني پيام‌هاي آشكاري دارد كه نياز است توسط سينه‌چاكان پيوند با روسيه مورد توجه قرار گيرد: الف) روسيه در عمل شريك و متحد راهبردي ما نيست همان‌گونه كه اين مقام روسي در بخش ديگري از سخنان خود گفته است: «ما با ايران همواره رابطه سخت و پيچيده‌اي داشته‌ايم و نمي‌توانيم آن‌طور كه امريكايي‌ها ادعا كرده‌اند، بگوييم ايران هميشه شريك ما بوده است.» روسيه در عمل پيگير منافع يكسويه خود به ويژه در بزنگاه‌هاي تاريخي است. ب) بلوك شرق از جمله چين و شوروي سابق (و بعدها روسيه كنوني) به ويژه از دهه 1980 ميلادي و پس از جنگ سرد، تنها به فكر منافع راهبردي خود بوده حتي كشورهايي كه با آنها رابطه نزديك دارند يا در آنجا حضور پيدا مي‌كنند را تبديل به خاكستر مي‌كنند. ج) آن‌گونه كه مخالفان احياي برجام و عادي‌سازي رابطه اقتصادي-سياسي با كشورهاي غيرشرقي ادعا دارند، تحريم براي كشور ما فرصت نيست، بلكه «فرصتي گرانبها» براي كشورهايي چون روسيه و چين است تا از اين «خوان گسترده» بهره‌مند شوند.
برخلاف استدلال موافقان تحريم (يا همان مخالفان برجام) كه تحريم را فرصتي گرانبها براي بهره‌گيري از استعدادهاي انساني و منابع سرزميني مي‌دانند، در عمل چنين فرصتي براي فعالان داخلي فراهم نمي‌شود، زيرا چشم طمع حاكمان روس به تمديد و تشديد تحريم‌ها است تا بيشتر از اين فرصت بهره‌مند شوند. با اين توصيف، در عمل، فرصت براي بيگانه فراهم مي‌شود، پس چرا انتظار و باور داشته باشيم كه روس و چين نگران تحريم كشور ما و سختي‌هاي تحميل شده بر مردم ما باشند؟ با اين تحليل مقام روس كه به گفته خودش «صادقانه» بيان كرده است، كشورهايي چون روسيه ذي‌نفع اصلي برخوردار از تحريم كشور ما و مردم ما نيز تحمل‌كننده سختي‌هاي آن بوده و هستند.
روسيه به ويژه پس از جنگ عليه اوكراين، به دنبال مبادله منصفانه و متوازن نيست، بلكه به دنبال ارتباط با كشورهايي است كه در برهه طرد و تحريم اين كشور در عرصه جهاني، شريك زجر و سختي‌هاي آنها و تكيه‌گاهي براي تعديل مشكلات‌شان در روابط بين‌الملل باشند. اجماعي كه به بهانه فروش پهپاد به روسيه در هفته‌هاي اخير عليه كشور ما در حال شكل‌گيري است، نيت روسيه را از چنين تبادل‌ها و ارتباطاتي بيشتر آشكار مي‌سازد. حتي چين حاضر به همراهي با روسيه در مبادلات اقتصادي و نظامي نشد زيرا پيامدهاي جهاني دربردارد. آيا هنگام آن نرسيده كه دست‌كم با نگاهي به روايت «صادقانه» خود روس‌ها، به ارزيابي و بازنگري در ارتباطات‌مان با روس‌ها برآييم زيرا آن روي تلخي‌ها و سختي‌هاي تحريم براي مردم ايران، كاميابي و بهره‌مندي بيشتر «كشورهاي شرق» به ويژه روسيه است.