زنان و حكمراني خوب شهري

در بيان حكمراني خوب عوامل اصلي را حق اظهارنظر و پاسخگويي، شفافيت، قانونمداري، كارايي و اثربخشي و مشاركت افراد دانسته‌اند با اين نگاه زنان در مقام نيمي از شهروندان كه اميد به آينده دارند و بذر اعتماد در درون آنها هميشه شكوفا بوده، قادرند در تحقق حكمراني خوب برگ برنده‌اي را در دست داشته باشند.  آنان با تكيه بر رويكردها پذيرش ديگري در مقام شهروندي؛ مشاركت‌جويي و مشاركت‌پذيري و قانونمداري بيشترين ظرفيت را براي تحقق حكمراني خوب دارند.   در تحقيقي كه در تابستان 1401 در اهواز انجام شده، مويد اين نكته است كه شاخص حكمراني خوب شهري (حق اظهارنظر و پاسخگويي، شفافيت، قانونمداري، اثربخشي و كارايي و مشاركت افراد) در شهر اهواز در سطح مطلوبي قرار ندارد و پايين‌تر از سطح متوسط است. اين بدين معناست كه عملكرد نظام مديريت شهري اهواز (شهرداري و شوراي شهر) در چارچوب حكمراني مطلوب نيست.  نكته قابل تامل اين است كه در تحقيق ديگري در سال 1395 و 1396 در همين شهر شاخص‌هاي حكمراني خوب شهري در سطح مطلوبي قرار ندارند.(1)  از آنجا كه بازيكنان اصلي در حكمراني خوب شامل دولت‌هاي محلي، بخش خصوصي، نهادهاي مدني و دولت مركزي است به نظر مي‌رسد به دليل نقص جدي در بخش نهادهاي مدني و بخش خصوصي ناكامي‌هاي جدي در اين امر به وجود آمده است، چراكه نهادهاي حاكميتي و دولت محلي در راستاي شفافيت، پاسخگويي، مشاركت‌جويي و مشاركت‌طلبي، كارايي، ناكارآمدي جدي را در بر داشته‌اند.  با اين نگاه زنان در دو حوزه نهادهاي مدني و بخش خصوصي ظرفيت‌هاي خوبي براي تعامل و مشاركت در اختيار دارند و با اتكا به برخورداري آنها از نوعي سرمايه اجتماعي در نهاد خانواده، آموزش و رسانه قادرند ظرفيت‌هاي لازم براي حكمراني خوب را معنا‌دار كنند.  در واقع از آنجا كه جديدترين پارادايم اداره شهر حكمراني شهري خوب نام دارد، در اين پارادايم مشاركت زنان در اداره شهر را ضروري دانسته و بر مساله جنسيت با دو اصل برابري و كارايي تاكيد دارد. اين در حالي است كه بنيان مفهوم توسعه نيز بر بسترسازي و بالا بردن قابليت‌ها و ظرفيت‌هاي مادي و  معنوي شهروندان استوار است و مشاركت زنان در امور اجتماعي، يكي از اهداف توسعه پايدار است.(2)  در همين ارتباط در تحقيقي كه در سال انجام شده مهم‌ترين متغير در ميان مردم كه شبكه اصلي حكمروايي خوب شهري روي آنها تاثير دارد و بستر قابل سنجش را ايجاد مي‌كند، مساله پاسخگويي است.(3)  اين مهم از آنجا معنا مي‌گيرد كه زنان به دليل تمايل به ارتقاي كيفيت زندگي براي خود خانواده و فرزندان بيش از ساير گروه‌ها آمادگي همكاري در عرصه حكمراني خوب در شهرها دارند. آنان به دنبال ايجاد بستري براي زندگي سالم و متناسب براي فرزندان هستند و ا‌گر اين مهم بخواهد تحقق پذيرد، لازم است كه ظرفيت حكمراني شهري به سوي حكمراني خوب گام بردارد و از ظرفيت زنان به عنوان شركاي اصلي در اين امر ياري بگيرد.  خواست زنان از يك سو و تاثير‌پذيري جامعه از تلاش آنها و ظرفيت‌هاي آنان از سوي ديگر به همراه مشاركت زنان در عرصه نهادهاي مدني و خصوصي همان بستري است كه در تحقق حكمراني خوب شهري قابل توجه است.نكته قابل توجه در اين رويكرد توجه مديريت شهري در تحقق حكمراني خوب باور‌پذيري به سرمايه‌اي كه در اختيار زنان است يعني سرمايه اجتماعي كه برگرفته از اعتماد درون‌زا به آنان است. زنان از منابع سرمايه اجتماعي هستند، لذا توسل به اين سرمايه قادر است بستري براي تحقق حكمراني خوب باشد. در تحقيقي آمده است؛ سرمايه اجتماعي يكي از كانال‌هايي است كه حكمراني خوب به واسطه آن بر سلامت و كيفيت زندگي اثرگذار است. استقرار حكمراني خوب در جامعه است كه تاثير درخور توجهي بر سرمايه اجتماعي مي‌گذارد. اين امر اقدامات و تعاملات افراد را تسهيل مي‌كند و موجبات پويايي جامعه را فراهم مي‌آورد. سرمايه اجتماعي يكي از متغيرهاي مهم تاثيرگذار در بهزيستي و سلامت جامعه و به عنوان يك عامل مهم تعيين‌كننده كيفيت زندگي محسوب مي‌شود. سرمايه اجتماعي به عنوان يك مكانيسم روانشناختي در فراهم‌سازي امنيت در برابر فشار و بيماري، همانند ضربه‌گير عمل مي‌كند. در واقع هر چه پيوستگي اجتماعي در جامعه بيشتر باشد، آن جامعه سالم‌تر است.(4)  از آنجا كه بر اساس نظرات برخي انديشمندان هشت عنصر اصلي سرمايه اجتماعي شامل: مشاركت در اجتماعي محلي، روابط همسايگي، روابط اجتماعي با بستگان و دوستان و زمينه‌هاي كاري و احساس اعتماد و امنيت اجتماعي و مداراي فرهنگي و ارزشمندي زندگي قابل تامل است و زنان در اين حوزه‌ها به صورت نسبي موقعيت بهتري دارند .لذا سرمايه‌گذاري روي زنان براي دستيابي به حكمراني خوب فرصتي كم نظير براي شهر است كه بتواند بستري براي ارتقاي كيفيت زندگي و امكاني براي عبور از ناپاسخگويي، ناشفافيت و كارآمدي نامطلوب باشد .

پاورقي
1- http: //www.armanshahrjournal.com/article_158048_a083d288760389f7486550becfa4d1c2.pdf
2- https: //civilica.com/doc/717923/
3- http: //sspp.iranjournals.ir/article_29729_e48fee633965287ccc5b154ff8ffa38b.pdf
4- همان