سفر ۱۰ روزه بن سلمان به فرانسه با امضاي ميلياردها دلار تفاهمنامه و توافقنامه همكاري جديد و نزديك‌تر شدن عربستان به ميزباني اكسپو ۲۰۳۰ همراه شد
پول سعودي چشم‌پوشي فرانسوي
شهاب شهسواري
محمد بن سلمان، وليعهد و حاكم بالفعل عربستان سعودي، جمعه ۲۶ خرداد براي دومين بار در يك‌سال گذشته به فرانسه سفر كرد. اين سفر با انتقاد گسترده گروه‌هاي حقوق بشري مواجه شده است كه دولت فرانسه را به تطهير محمد بن سلمان و ناديده گرفتن نقض گسترده حقوق بشر در عربستان سعودي متهم مي‌كنند. سفر ده روزه بن سلمان به پاريس همچنان ادامه دارد و در طول اين سفر چندين تفاهمنامه و قرارداد جديد سرمايه‌گذاري و تجاري ميان فرانسه و عربستان امضا شد. او در اين سفر علاوه بر ديدار دوجانبه با امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه در چند رويداد ديگر هم شركت كرد. در انجمن سرمايه‌گذاري فرانسه و عربستان سعودي روز دوشنبه كه در طول هفته گذشته برگزار شد، دو كشور ۲۴ تفاهمنامه همكاري امضا كردند. روز سه‌شنبه ضيافت پر زرق و برقي از سوي عربستان سعودي براي جلب حمايت دفتر نمايشگاه‌هاي بين‌المللي در فرانسه براي نامزدي اين كشور براي ميزباني اكسپو ۲۰۳۰ برگزار شد. حمايت فرانسه از نامزدي عربستان سعودي براي ميزباني اكسپو ۲۰۳۰ در شرايطي كه ايتاليا نامزد ديگر اين رقابت است، با اعتراض مقام‌هاي ايتاليا مواجه شده است. روز پنجشنبه بن سلمان در كنار رييس‌جمهور فرانسه، قيس سعيد، رييس‌جمهور تونس، ويليام روتو، رييس‌جمهوري كنيا، اولاف شولز، صدراعظم آلمان، لي كيانگ، نخست‌وزير چين، اورسولا فون در لاين، رييس كميسيون اروپا و آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد در همايش «پيمان جديد تامين مالي جهاني» شركت كرد. هيات بزرگ اقتصادي و سياسي شامل فيصل بن فرحان، وزير امور خارجه، خالد فالح، وزير سرمايه‌گذاري، عبدالله جدعان، وزير دارايي و ياسر رميان، مديركل صندوق سرمايه‌گذاري عمومي، وليعهد سعودي را در اين سفر همراهي مي‌كردند.
فعالان حقوق بشر به شدت از عملكرد فرانسه در راستاي تطهير محمد بن سلمان با اهداف اقتصادي و تجاري انتقاد كرده‌اند. در حالي كه تنها ۵ سال از قتل فجيع جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار عربستاني ساكن ايالات متحده امريكا در كنسولگري عربستان سعودي در استانبول مي‌گذرد، فعالان حقوق بشر مي‌گويند كه دولت فرانسه با اهداف اقتصادي و تجاري نقض گسترده حقوق بشر در عربستان را ناديده مي‌گيرد. بدر بن عبدالله بن فرحان، وزير فرهنگ عربستان سعودي، در يادداشتي براي عرب‌نيوز سال‌هاي اخير را «پنج سال طلايي در مناسبات فرهنگي دو كشور» توصيف كرده است. اوليور بشت، وزير تجارت خارجي فرانسه، عربستان سعودي را اصلي‌ترين شريك تجاري فرانسه در منطقه توصيف كرده است. بن سلمان در گفت‌وگو با امانوئل مكرون در مورد طيف وسيعي از مسائل مورد علاقه دو طرف از جمله همكاري‌هاي تجاري و اقتصادي، جنگ اوكراين، بحران سياسي در لبنان و مسائل منطقه خاورميانه گفت‌وگو كردند.
فهد الرويلي، سفير عربستان سعودي در پاريس در يادداشتي براي عرب‌نيوز مي‌نويسد: «روابط دوجانبه ميان فرانسه و عربستان در حال گسترش است. دو كشور شراكت قدرتمندي بر مبناي دوستي در حوزه‌هاي مختلف سياسي، امنيتي، اقتصادي و فرهنگي دارند. سال گذشته ميلادي (۲۰۲۲) تجارت ميان دو كشور به شكل چشمگيري افزايش پيدا كرد و بر اساس آمار وزارت دارايي و اقتصاد فرانسه با رشد ۷۴ درصدي نسبت به سال قبل از آن به ۱۰ ميليارد و ۷۰۰ ميليون يورو رسيد.»
در اين سفر خطوط هوايي فلاي‌ناس عربستان قرارداد سفارش ۳۰ هواپيماي مسافري را از ايرباس به ارزش ۳ ميليارد و ۷۳۰ ميليون دلار امضا كرد. ايرباس همچنين يك توافقنامه سرمايه‌گذاري با ارزش ۶ ميليارد و ۷۰۰ ميليون دلار براي توليد مشترك هلي‌كوپتر در عربستان سعودي امضا كرد.
عربستان به جاي ايتاليا
حمايت پاريس از عربستان سعودي براي ميزباني نمايشگاه بين‌المللي اكسپو ۲۰۳۰ با واكنش تند ايتاليا مواجه شده كه نامزد اروپايي ميزباني از اين نمايشگاه است. دور پيشين نمايشگاه بين‌المللي اكسپو كه هر پنج سال يك‌بار در يكي از كشورهاي جهان برگزار مي‌شود، سال گذشته با دو سال تاخير به دليل جهانگيري كرونا در دوبي، امارات متحده عربي برگزار شد. دوره بعدي اين نمايشگاه سال ۲۰۲۵ در اوزاكا برگزار مي‌شود و براي ميزباني نمايشگاه اكسپو ۲۰۳۰، چهار كشور يعني اوكراين، ايتاليا، عربستان سعودي و كره جنوبي نامزد شده بودند. با آغاز جنگ اوكراين، اين كشور عملا از رقابت براي ميزباني اكسپو ۲۰۲۰ كنار گذاشته شده است و سه نامزد ديگر باقي مانده‌اند. دفتر نمايشگاه‌هاي بين‌المللي يا BIE در پاريس، مسوول تصميم‌گيري در مورد انتخاب ميزبان اين نمايشگاه است. تابستان سال گذشته در سفري كه محمد بن سلمان به فرانسه انجام داده بود، امانوئل مكرون از نامزدي عربستان سعودي براي ميزباني نمايشگاه اكسپو ۲۰۳۰ حمايت كرد.
نمايشگاه اكسپو با حضور بيش از ۱۷۰ كشور جهان، يك امتياز براي ميزبان محسوب مي‌شود كه مي‌تواند ضمن تقويت چشمگير گردشگري، باعث جلب توجه بين‌المللي و جذب سرمايه‌ها و ايجاد فرصت‌هاي شغلي در كشور ميزبان شود. در طول هفته گذشته علاوه بر محمد بن سلمان، نخست‌وزير ايتاليا، جورجا ملوني و رييس‌جمهور كره جنوبي يون سوك يئول هم به فرانسه سفر كرده‌اند تا ضمن ديدار و گفت‌وگو با امانوئل مكرون در ضيافت‌هايي كه براي تبليغ ميزباني اكسپو برگزار كرده بودند، شركت كردند. در حالي كه وزير فرهنگ فرانسه، ريما عبدالملك، در ضيافت عربستان در قصر بزرگ افمر در نزديكي برج ايفل شركت كرد، هيچ نماينده‌اي از كابينه فرانسه در ضيافت سفارت ايتاليا حضور نداشت. در برابر نمايندگان شهرداري پاريس كه برخلاف دولت اين كشور از ميزباني ايتاليا حمايت مي‌كنند در ضيافت عربستان غايب بودند و به ضيافت سفارت ايتاليا رفتند.
تصميم مكرون براي حمايت از نامزدي عربستان، باعث خشم شديد اروپايي‌ها شده است. با اين حال جورجا ملوني، نخست‌وزير ايتاليا در گفت‌وگو با رسانه‌ها تلاش كرده است كه خود را بي‌تفاوت نشان دهد. ملوني در پاسخ به خبرنگار پوليتيكو در خصوص حمايت مكرون از نامزدي عربستان گفته است: «در جايگاهي نيستم كه در مورد انتخاب‌هاي ديگران قضاوت كنم.» اما ديگر مقام‌هاي فرانسوي مانند نخست‌وزير اين كشور خويشتنداري نمي‌كنند و مستقيما به مكرون حمله كرده‌اند. نيكولا پروكاچيني، از نمايندگان پارلمان ايتاليا از حزب حاكم برداران ايتاليا گفته است: «دولت فرانسه چندان تعهد خاصي به اروپا نشان نمي‌دهد.» وي از دورويي در سياست فرانسه انتقاد كرده است و مي‌گويد: فرانسه دايم در مورد حقوق بشر براي ايتاليايي‌ها موعظه مي‌كند، همزمان با انگيزه‌هاي اقتصادي از عربستان سعودي حمايت مي‌كند. هفته گذشته هم دانيلا سانتانچه، وزير گردشگري ايتاليا هم به شدت از پاريس به دليل «عدم حمايت از همسايگان» انتقاد كرده بود. زمستان گذشته جوزپ بورل، نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا تاكيد كرده بود كه بروكسل از نامزدي ايتاليا حمايت مي‌كند و از همه كشورهاي عضو اتحاديه اروپا خواسته بود تا از نامزدي ايتاليا براي ميزباني اكسپو ۲۰۳۰ حمايت كنند. حمايت مكرون از نامزدي عربستان سعودي براي ميزباني اكسپو، با انتقاد گروه‌هاي حقوق بشري هم مواجه شده است كه معتقدند دولت فرانسه بدون در نظر گرفتن كارنامه سياه حقوق بشري پادشاهي سعودي، با انگيزه‌هاي اقتصادي و تجاري به محمد بن سلمان امتياز مي‌دهد. به گزارش پوليتيكو، يك مقام ارشد كاخ اليزه در پاسخ به اين اتهام‌ها گفته است كه حمايت از نامزدي عربستان سعودي ابزاري براي «فشار آوردن» به اين كشور خليج فارس است تا «در زمينه‌هايي كه براي ما اهميت دارد به تعهدات خودش عمل كند.» اين مقام فرانسوي همچنين مدعي شده كه عربستان سعودي تاكنون تنها نامزد ميزباني اكسپو بوده كه مستقيما از دولت فرانسه خواسته است كه از نامزدي‌اش حمايت كند. احمد بنشمسي، فعال حقوق بشر مراكشي از ديدبان حقوق بشر به پوليتيكو مي‌گويد كه منافع اقتصادي بهانه خوبي نيست كه پاريس از نامزدي عربستان سعودي حمايت و براي بن‌سلمان در پاريس فرش قرمز پهن كند. وي مي‌گويد: «اكسپو ۲۰۳۰ فقط بخشي از جريان دلارهايي است كه عربستان سعودي در طول سال‌هاي اخير خرج كرده است تا حواس‌ها را از نقض شديد حقوق بشر در اين كشور پرت كند.»
حذف ديپلمات‌هاي اسراييلي از ضيافت عربستان سعودي
وب‌سايت خبري والا خبر داده است كه عربستان سعودي به دليل حضور شاهزاده محمد بن سلمان، وليعهد اين كشور از شركت دو ديپلمات اسراييلي در ضيافت اكسپو۲۰۳۰ ممانعت كرده است. به گزارش ايسنا، اين دو ديپلمات عضو وزارت خارجه اسراييل گفته‌اند، احتمالا دليل حذف نام آنها از ليست اين كنفرانس سياست‌هاي اخير رژيم صهيونيستي در قبال مساله فلسطين و تشديد درگيري فعلي در شهرهاي كرانه باختري باشد. به گزارش پايگاه خبري اسراييلي والا اين دو ديپلمات در آخرين لحظه متوجه شدند نام‌شان از ليست دعوت‌شدگان حذف شده است و امكان حضور در ضيافت عربستان سعودي در پاريس ندارند.
اجلاس «پيمان جديد تامين مالي جهاني»
از جمله رويدادهاي ديگري كه محمد بن سلمان در سفر به پاريس در آن شركت كرد، اجلاس پيمان جديد تامين مالي جهاني بود كه روزهاي پنجشنبه و جمعه هفته گذشته برگزار شد. امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه در افتتاحيه اين اجلاس با تاكيد بر اينكه «لازم است تغييراتي در سيستم وام‌دهي جهاني» ايجاد تا اطمينان حاصل شود كه كشورهاي كم درآمد «نبايد بين مبارزه با تغييرات آب و هوايي و فقر يكي را انتخاب كنند»، آغاز كرد. به گزارش العربيه، او گفت كه سيستم وام‌دهي بين‌المللي كنوني كه زيربناي آن بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول است، ارزش خود را در دهه‌هاي گذشته نشان داده است، اما «با چالش‌هاي كنوني جهان سازگار نيست.» رييس‌جمهوري فرانسه گفت: «اگر اين پول و نقدينگي‌ها در خدمت پيشرفت در كره زمين و مقابله با چالش‌هايي مانند فقر و تغييرات آب و هوايي و تنوع زيستي باشد، مي‌توانيم كارهاي بسيار بهتري انجام دهيم.» او افزود كه براي كمك به انتقال جهان به اقتصاد كم كربن به يك «شوك مالي عمومي» و همچنين سرمايه‌گذاري خصوصي گسترده در فناوري سبز نياز است.