كلاس‌هاي چند پايه
علي اصغر فاني
اين روزها صحبت از بازماندگان از تحصيل كه بيسوادان آينده را تشكيل مي‌دهند، مطرح است. بر اساس گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس تعداد بازماندگان از تحصيل نگران‌كننده است. عدد 930 هزار نفر بازمانده از تحصيل در شأن نظام جمهوري اسلامي نيست. مهاجرت روستاييان به شهرها و حاشيه شهرهاي بزرگ، باعث شده كه روستاها با كمبود جمعيت و بعضا تخليه روبه‌رو گردند. پراكندگي جمعيت و آمار كم دانش‌آموزان در روستاها و مدارس عشايري سيار، ايجاب مي‌كند براي افزايش تحت پوشش تحصيلي و بسط عدالت آموزشي و كيفيت‌بخشي به فرايند تعليم و تربيت دانش‌آموزان و در نتيجه جذب بازماندگان از تحصيل تدابيري انديشه شود. زماني كه در روستا تعداد دانش‌آموز ابتدايي در پايه‌هاي مختلف و جنسيت دختر و پسر وجود دارد، راه‌حل تشكيل كلاس‌هاي چندپايه است. در كلاس چندپايه يك معلم با تعدادي دانش‌آموز دختر و پسر در پايه‌هاي مختلف به تعليم و تربيت مي‌پردازند. سوالات زير مطرح است:
- زماني كه معلم به تدريس دانش‌آموزان پايه خاصي مي‌پردازد، بقيه بچه‌ها چه مي‌كنند؟
- معلم چگونه رفتار كند؟
- وقتي كه تعداد دانش‌آموزان و تعداد پايه‌ها زياد باشد، مديريت كلاس چگونه خواهد بود؟
- چگونه مي‌توان تهديد تنوع پايه‌ها را به فرصت تبديل كرد؟
براي سامان يافتن كلاس‌هاي چندپايه و ايجاد انگيزه در معلمين در سال 93 مصوبه‌اي در شوراي عالي آموزش و پرورش داشته‌ايم كه ذيلا به مجموعه‌هايي از آن اشاره مي‌شود:
1- كلاس‌هاي چندپايه با حداكثر سه پايه يك دوره تحصيلي ابتدايي و با حضور حداكثر 15 دانش‌آموز تشكيل مي‌شود. در مواقع استثنايي به ازای هر پايه اضافي 6 ساعت حق‌التدريس به معلم پرداخت مي‌شد.
2- به ازای حداقل 10 و حداكثر 40 كلاس چندپايه روستايي يك راهبر آموزشي جهت سركشي به مدارس روستايي اختصاص مي‌يابد.
3- براي معلمين كلاس‌هاي چندپايه قبل از آغاز سال تحصيلي 40 ساعت آموزش طراحي و اجرا شود.
در پاسخ به سوالات مطرح شده بايد گفت در زماني كه معلم مثلا به بچه‌هاي پايه دوم درس مي‌دهد، ساير دانش‌آموزان به بچه‌هاي پايه پايين‌تر تدريس مي‌كنند. مثلا دانش‌آموز پايه سوم به دانش‌آموز پايه اول ديكته مي‌گويد. تجربه نشان مي‌دهد كه وقتي يك دانش‌آموز به دانش‌آموز ديگري درس مي‌دهد دانسته‌هاي خودش از استحكام بالاتري برخوردار مي‌شود. معلم در كلاس چندپايه بايد طوري رفتار كند كه دانش‌آموزان احساس كنند كه تحت نظارت، هدايت و راهنمايي‌هاي وي قرار دارند. مديريت كلاس‌هاي چند پايه از ظرافت‌هاي زيادي برخوردار است. وزارت آموزش و پرورش توجه داشته باشد كه در تعداد زيادي از روستاهاي كشور و مدارس عشايري داراي كلاس چندپايه هستند. بر اساس مصوبه شوراي عالي آموزش و پرورش كتابي براي معلمين كلاس چند پايه تدوين نموده و در توانمندسازی معلمين اصرار داشته باشد.