با قطعي شدن جرايم مالك صرافي بايننس در امريكا
سرمايه 12/5 هزار سرمايه‌گذار ايراني در بازار ارز ديجيتال امريكا راكد شد
داوود ميدري
ايراني‌ها از سال 1397 تا 1401 در حدود 8 ميليارد دلار معامله ارز ديجيتال داشته‌اند. در شماره اخير اكونوميست (22 نوامبر) آمده است كه ايراني‌ها در يك سال اخير يك ميليارد دلار ارز ديجيتال مبادله كرده‌اند
اكونوميست در 22 نوامبر 2023 (اول آذر 1402) از قطعي شدن جرايم مالك صرافي بايننس (Binance) به حبس بلندمدت خبر داد. صرافي بايننس بايد 4 ميليارد و 200 ميليون دلار و مالك بايد 50 ميليون دلار جريمه پرداخت كنند. اين بزرگ‌ترين جريمه مالي است كه خزانه امريكا از فردي وصول خواهد كرد. از جمله جرايم اين شركت پنهان‌سازي هويت افراد مختلف از جمله ايرانيان بوده است. 12 هزار و 500 ايراني در اين صرافي ارز ديجيتال خريد و فروش مي‌كردند كه فعلا دارايي آنها نيز راكد خواهد ماند تا در مورد اين شركت بررسي بيشتري صورت بگيرد. مالك اين صرافي سومين صراف ارز ديجيتال است كه به زندان و جرايم سنگين محكوم شده است. در نوامبر سال گذشته يعني دقيقا يك سال قبل نيز رويترز از معاملات گسترده ايراني‌ها در ارز ديجيتال خبر داد. براساس گزارش رويترز ايراني‌ها از سال 1397 تا 1401 در حدود 8 ميليارد دلار معامله ارز ديجيتال داشته‌اند. در شماره اخير اكونوميست (22 نوامبر) آمده است كه ايراني‌ها در يك سال اخير يك ميليارد دلار ارز ديجيتال مبادله كرده‌اند. اين ارقام براي اقتصاد ايران بزرگ هستند و اثرات كلان بر اقتصاد ايران و اقتصاد خانوارها داشته است. مطلبي كه به دنبال مي‌آيد از اكونوميست است كه سال‌ها به شمسي آمده است.
پول مجازي مي‌تواند ثروت عظيمي را براي صاحبانش به وجود بياورد ولي به احتمال بيشتر آنان را راهي زندان مي‌كند. در روز سه شنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۲ مالك بايننس (از بزرگ‌ترين شبكه‌هاي صرافي ارز ديجيتال) چانگ پنگ ژايو جرم‌هايش مربوط به پولشويي را پذيرفت و استعفا داد. او سومين مالك شركت‌هاي صرافي ارز ديجيتال است كه به عنوان مجرم دستگير مي‌شود. در ارديبهشت 1401 آرتور هايس موسس بيت مكس به جرم پولشويي به حبس خانگي محكوم شد. ساموئل بنكمن فريد مالك و موسس اف تي اكس در آبان 1401 دستگير شد و احتمالا به حبس ابد محكوم شود.
آقاي ژايو به پرداخت ۵۰ ميليون دلار جريمه و 18 ماه حبس محكوم شد كه در حال حاضر با قرار وثيقه ۱۷۵ ميليون دلاري آزاد شده است. شركت بايننس همچنين متهم به نقض قوانين پولشويي و قانون‌هاي تحريم امريكا (مشخصا مقابله با دشمنان امريكا از طريق تحريم‌ها-قانون قدرت‌هاي اقتصادي اضطراري بين‌المللي - International Emergency Economic Powers Act) است. اين شركت همچنين محكوم به پرداخت ۴.۳ ميليارد دلار جريمه شده، بيشترين جريمه‌اي است كه به خزانه‌داري امريكا پرداخت خواهد شد. جنت يلن، وزير خزانه‌داري امريكا احكام صادر شده را تاريخي خواند. وي شاگرد استيگليتز و همسر جورج اكرلوف برنده جايزه نوبل اقتصاد است.
قوانين امريكا تبادل مالي را براي برخي شخصيت‌هاي حقيقي و حقوقي محدود كرده است. اين به معني است كه شركت‌ها بايد اطلاعات دقيقي از مشتريان خود داشته باشند. بايننس براي اولين بار مدارك مورد نياز براي افتتاح حساب را تسهيل كرد و فقط براي افتتاح حساب يك ايميل نياز بود. در نتيجه در سال‌هاي 1396 تا 1400 بايننس به حجم زيادي از نقدينگي دست پيدا كرد و موفق شد سهم زيادي از بازار تجارت ارز را به دست آورد. بسياري از حساب‌هايي كه به عنوان شهروندان امريكايي درست شده بود و با آن تبادل بيت كوين مي‌كردند در ايران ساخته شده بود.
اما همه اشتباهات بايننس سهوي نبوده و در برخي موارد عمدا خلاف قانون عمل كرده است. شواهد بسياري نشان مي‌دهد بايننس قوانين مالي را رعايت نكرده يا فكر مي‌كرده كه اين قوانين شامل ارز ديجيتال نمي‌شود.
آقاي ژايو و ساير مديرانش مدعي شده بودند كه حساب كاربران ايراني و كره‌شمالي را بلوكه كرده‌اند. اما اين ادعا صحت نداشت و هيچ اقدام به خصوصي در راستاي قطع دسترسي اين كاربران نكرده‌اند. در كيفرخواست مطرح شده است كه فقط در سال ۱۳۹۸ شركت بايننس ۱۲ هزار و 500 كاربر فعال از ايران داشته است. در بستر مالي بايننس در كمتر از يك سال ايرانيان يك ميليارد دلار خريد و فروش ارز ديجيتال كرده بودند.
مريك گارلند، دادستان كل ايالات متحده امريكا اظهار داشت: بايننس به اين دليل كه قوانين را دور مي‌زد پركاربردترين بازار ارز ديجيتال جهاني شد. در سال ۱۴۰۱ اين شركت سعي كرد قوانين خود را عوض كند و حتي همه كاربران را مجبور كرد كه مدارك رسمي خود را بارگذاري كنند. اين شركت با توجه به قوانين وضع شده در خصوص ارز ديجيتال درخواست مجوز كرد كه بتواند كاملا قانوني به فعاليت خود ادامه بدهد. در مهر ماه ۱۴۰۱ در مصاحبه‌اي كه با اكونوميست داشت آقاي ژايو بايننس را رسمي‌ترين شركت ارز ديجيتال دنيا معرفي كرد. اما براي اين اقدامات بسيار دير شده است و احتمالا ديگر اجازه فعاليت را در بازارهاي مالي نداشته باشد.
در يك پست طولاني در X (توييتر سابق) آقاي ژايو اعلام كرد كه اشتباه كرده و بايد مسووليت اين اشتباه را به‌عهده بگيرد. او اعلام كرد كه ريچارد تنگ، مديرعامل جديد بايننس خواهد شد و بعد از ۶ - ۵ سال كار بدون وقفه استراحت خواهد كرد. البته مدت استراحت را كساني ديگر تصميم مي‌گيرند و نه خود ژايو.