مهدي بيك‌اوغلي
در شرايطي كه طي روزهاي اخير افكار عمومي ايرانيان به‌طور كامل تحت‌الشعاع خبر فساد 3ميليارد و 370ميليون دلاري «چاي گيت» قرار داشت، ناگهان صبح روز گذشته، خبر رسيد «تتلو توسط پليس تركيه در مرز بازرگان تحويل ايران داده شد.» به‌زعم برخي كاربران داغ شدن پرونده تتلو همزمان شد با سرد شدن فساد چاي دبش! خبري كه مديرعامل خبرگزاري ميزان ارگان خبري قوه قضاييه هم در حساب كاربري ايكس خود از آن پرده‌برداري كرد و ابعاد مختلف آن را شرح داد. نخستين عكسي كه از حضور تتلو در ايران ثبت شد، در كانال تلگرامي بهمن بابازاده بازتاب پيدا كرد.
نزديكان تتلو هرچند تلاش دارند اين‌گونه بيان كنند كه دليل استرداد تتلو به ايران، درخواست شخص او بوده، اما اخبار رسانه‌هاي تركيه حاكي از آن است كه مهر قرمز اينترپل بر تتلو خورده شده بود و پليس اينترپل، تتلو را به درخواست مقامات ايراني دستگير کرده است. لحظاتي پس از بازداشت اين چهره پرحاشيه، يك مقام قضايي در استان آذربايجان غربي در خصوص تحقيق از اتهامات انتسابي متهم را تفهيم اتهام و در جهت تكميل تحقيقات تحويل ضابط قضايي داد. بنا بر اين گزارش؛ شكات خصوصي اين خواننده غيرمجاز شكايت‌هاي متعددي در دستگاه قضايي عليه وي ثبت كرده‌اند. مهم‌ترين شكات اين فرد نوجوانان زير ۱۸ سال و خانواده‌هاي‌شان هستند. از ميان خبرگزاري‌هاي اصولگرا، خبرگزاري تسنيم اتهام او را «گسترش فساد و فحشا» عنوان كرد و خبرگزاري فارس از «وجود شاكيان فراوان از جمله خانواده‌هاي افراد زير18 سال» در پرونده خبر داده است.
اما بايد توجه داشت، در فرآيند ظهور پديده‌اي ذيل عنوان «اميرحسين تتلو»، جدا از شاخص‌هاي فرهنگي، اجتماعي و رسانه‌اي، برخي تصميم‌سازي‌ها و سياستگذاري‌هاي سياسي نيز دخيل بوده كه لازم است به اين ويژگي‌ها نيز توجه شود. «اعتماد» در جريان اين گزارش با دسته‌بندي موضوع به 4دوره از ابتداي حضور در رپ فارسي تا سال 96، سال 96 تا زمان خروج از ايران؛ خروج از ايران تا رخدادهاي اعتراضي سال 1401 و نهايتا از سال 1401 تا زمان اعاده به ايران تلاش مي‌كند نوري به ابعاد پرونده‌اي بتاباند كه بخش قابل توجهي از افكار عمومي ايرانيان را درگير ساخته است.
سكانس نخست: من حاشيه دارم پس هستم
ارتباط موسيقي رپ با حوزه‌هاي سياسي و اجتماعي، يك ارتباط تنگاتنگ است؛ در سطح جهاني، طنين صداي اعتراض دانشجويان چپگرا در فرانسه جهان غرب را با پديده‌هاي نويني روبه‌رو ساخت كه تا قبل از آن دركي از آن وجود نداشت. شورش بزرگ دانشجويي در ۱۹۶۸ كه در نقد رويه‌هاي ظالمانه و فاصله طبقاتي در نظام سياسي اقتصادي ليبراليسم شكل گرفته بود، جهان را وارد دوران تازه‌اي كرد. ريشه اين نوع تكانه‌هاي سياسي و اجتماعي به آموزه‌هاي هابرماس و مكتب فرانكفورت باز مي‌گشت.موسيقي رپ در چنين شرايطي در جهان متولد شد تا نسبت به شيوه نظام ليبراليستي جهان، نقدها و اعتراضاتي را مطرح كند. برخي تئوري‌ها نيز وجود دارد كه اعلام مي‌كند، سياستگذاران نظام ليبراليستي اين شيوه موسيقي را رواج دادند تا با بيان رويكردهاي انتقادي از نظام حاكم، امكان رفتارهاي راديكال در جامعه را به حداقل برسانند. شيوه‌اي كه در دهه‌هاي بعدي هم تكرار شد و شيوه رپ با استفاده‌هاي ابزاري فراواني مواجه شد. در ايران اما از دهه 80 خورشيدي و باز شدن فضاي سياسي و فرهنگي پس از جنبش دوم خرداد بود كه موسيقي رپ فارسي هم با ليدري چهره‌اي به نام سروش هيچكس فرصت عرض اندام پيدا كرد. «علي قاف، اشكان فدايي، مهديار آقاجاني و داريوش سرباز» ديگر چهره‌هاي نسل نخست رپ فارسي بودند كه در كنار هيچكس گروه «ملتفت» را شكل دادند. اميرحسين مقصودلو يا تتلو از ديگر چهره‌هايي است كه در دسته‌بندي رپرهاي فارسي ذيل نسل نخست رپ فارسي قرار مي‌گيرد. براساس روايت‌هاي موجود، تتلو توسط چهره‌هايي چون پيشرو و تهي به هيچكس معرفي مي‌شود و در ادامه از طريق نزديكي به هيچكس است كه مي‌تواند به عنوان يكي از خواننده‌هاي زيرزميني رپ فعاليت كند. تتلو اما واجد ويژگي‌هايي بود كه او را از افراد همتراز خود متمايز مي‌كرد. استفاده از الفاظ ركيك در آثارش، بي‌قيد و بند بودن در روابط، تتو‌هاي ساختارشكن، استفاده از نمادهاي خاص، عبور از خطوط قرمز و... نام تتلو را در فضاي عمومي جامعه طنين‌انداز كرد. برخورد سلبي مسوولان با موسيقي رپ نيز دليل ديگري بود كه جامعه را نسبت به فعالان اين حوزه حساس كرد. اساسا نام نخستين آلبوم تتلو، نشان‌دهنده همين فضاي زيرزميني است كه رپ فارسي را تحت تاثير قرار داده است. تتلو نخستين آلبوم رسمي خود به نام زير همكف را در سال 90 بدون گرفتن مجوز از ارشاد منتشر كرد. در ادامه او سه بار (92، 95و97) توسط پليس بازداشت شد. او در سال 97 به استانبول رفت و نخستين كنسرت خود را همان سال در تفليس، گرجستان برگزار كرد و نهايتا بهمن 98 در تركيه به علت آنچه «نقض مقررات ويزا» عنوان شد، براي يك هفته بازداشت بود. از اين بازه زماني تا زمان بازداشت تتلو در تركيه، منبع بسياري از حاشيه‌ها و ناهنجاري‌هاي رفتاري شد.
سكانس 2: همه راه‌ها به سياست ختم مي‌شود
ارتباط اميرحسين تتلو در عرصه سياسي به يك يا دو مورد خاص محدود نمي‌شود. اساسا تتلو از هر حوزه‌اي استفاده مي‌كرد تا نام خود را بيشتر بر سر زبان‌ها بيندازد. چه زماني كه در كشاكش رخدادهاي انتخاباتي سال 88، شايعه حمايت تتلو از ميرحسين موسوي بر سر زبان‌ها افتاد و چه زماني كه در جريان انتخابات سال96، مشاوران ابراهيم رييسي با هدف تاثيرگذاري در 5 ميليون فالوور او، تتلو را به نشست با ابراهيم رييسي نامزد انتخابات دوازدهم رياست‌جمهوري كشاندند.
چه زماني كه در بحبوحه مذاكرات هسته‌اي در سال 94، ترانه «انرژي هسته‌اي» را بر عرشه يك ناو نظامي ايراني با عباراتي چون «خليج مسلح فارس حق مسلم ماست» را منتشر كرد و چه در روزگاري كه در اوج رخدادهاي اعتراضي سال 1401 اعلام كرد حتما مردم ايران مشكلي دارند كه برخورد تند و خشني با آنها صورت مي‌گيرد! در همه اين رخدادها، عرصه سياسي براي تتلو، فرصتي بود تا نام خود را بيشتر بر سر زبان‌ها بيندازد و درآمد بيشتري كسب كند. به اين دليل است كه در انتخابات سال96 رداي حمايت از محمدباقر قاليباف را به تن كرد و زماني كه متوجه شد قاليباف از نامزدي در انتخابات انصراف داده است ديداري با ديگر نامزد اصولگراي انتخابات دوازدهم رياست‌جمهوري برنامه‌ريزي كرد و در كنار ابراهيم رييسي از ايده‌آل‌ها و ديدگاه‌هايش سخن گفت.
اين ديدار اما مانند انفجاري بزرگ در عرصه سياسي ايران زمين بود، منتقدان با اشاره به ويژگي‌هاي رفتاري و ناهنجاري‌هاي اخلاقي اين فرد، ديدار رييس وقت دستگاه قضا با او را استفاده ابزاري از يك چهره حاشيه‌ساز تحليل مي‌كردند. تتلو ۱۵ مهر 94 در موزه صلح تهران حضور يافت و از سوي چهره‌هايي چون حميد رسايي تجليل و به عنوان سفير صلح اين موزه معرفي شد.
سكانس 3: تو بخوان...
واكنش‌هاي فعالان سياسي راديكال به ديدار تتلو با نامزد انتخابات دوازدهم رياست‌جمهوري تا مدت‌ها نقل محافل سياسي در ايران بود. پس از اين ديدار بود كه عليرضا پناهيان، فعال سياسي نزديك به جبهه پايداري در يكي از سخنراني‌هايش اعلام كرد: «اين سيد بزرگوار با ترانه‌خواني كه خودش مي‌گويد، آقا من اين كارها را كنار گذاشته‌ام و چند سال است براي نظام و انقلاب و ... مي‌خوانم، جلسه گذاشته، عرق دينداري برخي‌ها، يك دفعه زده بالا... آقا امام حسن از ظهير كمك گرفته، ظهير مي‌دانيد يعني كي؟ در واقع از دشمنان سياسي پدرش علي ابن ابي‌طالب كمك خواسته است. براي كمك به حق بايد كمك بگيريم، اما يك دفعه عرق ديني برخي‌ها بالا مي‌زند.» اما اين تنها واكنش طيف‌هاي راديكال به ديدار نامزد انتخابات رياست‌جمهوري دوازدهم و تتلو نبود، «علي‌اكبر رائفي‌پور» از سخنرانان اصولگرايان كه جناح راست از او به عنوان «استاد» ياد مي‌كنند، در نامه‌اي به «امير تتلو» كه پس از حمايت از كانديداتوري «ابراهيم رييسي» براي اين جناح عزيز شده و ساعت ۳ بعدازظهر روز انتخابات سال 96 در سايت «فردا» (منتسب به «محمدباقر قاليباف») منتشر شده بود، آمده است: «به خاطر اين روزها به حالت غبطه مي‌خورم/ نه فقط از اين جهت كه مظلوم واقع شده‌اي! بلكه بيشتر براي اينكه معيار تشخيص حق از باطل شده‌اي. نگران فحش‌ها و بي‌احترامي‌هاي‌شان نباش! اين روزها بايد در تاريخ اين مرز و بوم ثبت شود. اصلا تو بايد براي خليج هميشه مسلح فارس بخواني، آري تو بخوان، چون مطمئن هستم دلارهاي اماراتي كه دهان ابراهيم حامدي را بست تا در كنسرت امارات آهنگ خليج فارسش را نخواند، در تو اثر نخواهد كرد. امير جان بخوان، تو بايد بخواني. بخوان براي همان كساني كه به يك كيسه برنج بيشتر مي‌انديشند.»
سكانس آخر: واكنش‌هاي اهالي سياست به يك دستگيري
پس از دستگيري تتلو و با بازخواني مسيري كه اين خواننده رپ طي كرده است، بسياري از تحليلگران ضمن بررسي اين رخداد تلاش مي‌كنند چرايي بروز چنين پديده‌هاي ناهنجاري را بررسي كنند. در سال 98 تتلو در صفحه اينستاگرامش اعلام كرد تا تعداد كامنت‌هاي يكي از پست‌هايش به 10 ميليون نرسد، موزيك جديدش را منتشر نمي‌كند، اما پس از گذشت چند روز وقتي تعداد كامنت‌ها به اين ميزان نرسيد، او در پستي ديگر با فحاشي و ناسزا، خطاب به مخاطبانش گفت كه اگر تعداد كامنت‌هايش بالا نرود، ديگر در اينستاگرام فعاليتي نخواهد كرد. اين موضوع باعث شد تا در كمتر از دو روز تعداد كامنت‌هاي او به 15ميليون و 700هزار نفر برسد و ركورد جهاني بيشترين تعداد كامنت اينستاگرام شكسته شود.
در اين ميان، همزماني خبر ظهور فساد چاي گيت با دستگيري تتلو، توجه برخي كاربران در فضاي مجازي ايران را به خود جلب كرد.عبدالله رمضان‌زاده، فعال سياسي اصلاح‌طلب در واكنش به اين دستگيري نوشت: ««تتلو» و «ساسي مانكن» و «لباس اتاق عمل بيماران» همه حاشيه‌سازي است! فراموش نكنيم فساد سازمان يافته در واردات ميليارد دلاري چاي را! پولي كه براي واردات شيرخشك كودكان لازم بود نصف اين رقم هم نمي‌شود.» عبدالرضا داوري، فعال سياسي اصولگرا در خصوص دستگيري تتلو نوشت: «من درباره ساير اتهامات امير تتلو يا علت شكايات خصوصي عليه او اطلاعي ندارم. اما درباره اتهام سب النبي يا توهين به مقدسات، اگر اعلام توبه يا اثبات كند كه در حالت عادي نبوده، مثلا مست يا نشئه بوده يا از روي عصبانيت حرفي زده، حكم اعدام دريافت نخواهد كرد.»