تنها حامي
حسن لطفي
در ميان فيلم‌هاي اعلامي براي جشنواره فيلم فجر امسال، دوازده فيلم با مشاركت يا تهيه‌كنندگي بنياد سينمايي فارابي ساخته شده است. اينكه اين بنياد در توليد فيلم‌هاي ايراني نقش دارد، خوب است و بد! (به قولي فرصت است و تهديد!) خوب است، چون سينماي نيمه جان ايران با محدوديت بازاري كه براي مخاطبانش دارد بدون حمايت سر پا نمي‌ماند. در مقابل رقباي قدرتمندش (فيلم‌هاي خارجي كه اگر چه نمايشش در سينماها محدوديت دارد در شبكه‌هاي ماهواره‌اي و فضاي مجازي و تلويزيون رسمي و... به وفور قابل دسترس است، سريال‌هاي مجاز متنوع خارجي و ايراني، وسايل سرگرم‌كننده فراوان و...) دوام نمي‌آورد. فروش خوب فيلم‌هاي كمدي (فسيل و هتل و...) هم چاره‌ساز نيست، چراكه استثناست و نه قاعده! استثنايي كه بودش از نبودش بهتر است (حداقل مي‌تواند از تعطيلي سينماها جلوگيري كند و چرخ صنعت سينما را بچرخاند)، اما اين حمايت بدي‌ها و تهديد‌هايي هم دارد. تهديد‌هايي كه اگر ديده نشود به جاي مرهم نمكي بر زخم يا زخمي تازه مي‌شود. خصوصا اگر سليقه‌اي يكسونگر و حمايت از عده‌اي خاص در دستور كار حاميان دولتي قرار گيرد. در چنين حالتي بخش خصوصي، فيلمسازان مستقل و سينماي جذاب اصلي‌ترين بازندگان اين نگرش و برنامه خواهند بود. سينماي گلخانه‌اي رشد مي‌كند و نظارت دولت تبديل به تهيه‌كنندگي مي‌شود. اتفاقاتي كه هر كدامش مي‌تواند سينماي ايران را دچار مشكلي بزرگ كند. مشكلي كه نتايجش گريبان تماشاگران، دست‌اندركاران سينما، فيلمسازان و دولت‌ها را مي‌گيرد. نظارت و كنترل بر فيلم‌ها بيشتر مي‌شود. بينندگان ترجيح مي‌دهند به تماشاي فيلم در سينماهاي خانگي بنشينند و حق انتخاب را به خودشان منتقل كنند. فيلمسازاني مانند ناصر تقوايي، بهمن فرمان‌آرا، كيانوش عياري، نعمت‌الله و... كه بله قربان گفتن بلد نيستند، خانه‌نشين مي‌شوند و بازار دورويي و تغيير ماهيت دادن دور قاب‌چين‌ها داغ مي‌شود و... با اين حساب به نظر مي‌رسد مضرات زياد اين حمايت نيازمند چاره و تدبير است. بهتر است برنامه‌هاي بنياد فارابي از دادن ماهي به عده‌اي خاص به سمت فراهم كردن شرايط ماهيگيري سينمايي براي همه شيب پيدا كند. اگر برنامه‌هاي مدون با در نظر گرفتن صلاح همه فيلمسازان با هر نوع سليقه و علاقه‌اي انجام شود، سينماي ايران نيازمند حامي نخواهد بود و خودش از خودش مراقبت مي‌كند.