احسان پناه‌بر
طي سال‌هاي گذشته و به ويژه اين دو سال اخير جنگ در اوكراين، آوديئيفكا يكي از مستحكم‌ترين دژهاي اين كشور در مقابل حمله روسيه تلقي مي‌شد كه اكنون با فرمان عقب‌نشيني نيروهاي اوكرايني پس از دو سال مقاومت، به دست قواي روس افتاده است. از اين شهر به عنوان «دروازه‌اي» به شهر بزرگ دونتسك ياد شده است كه اين عنوان خود بر اهميت اين شهر كوچك تاكيد دارد. تداوم تسلط اوكراين بر آوديئيفكا، مانع از آن مي‌شد كه روسيه بتواند از دونتسك و منابع آن به عنوان مركزي ارتباطي و مانع از پيشرفت روسيه در اين محور، علي‌رغم درگيري‌هاي شديد بيش از يك سال، استفاده موثر كند. حال در 17 فوريه 2024، فرمانده كل نيروهاي مسلح اوكراين، الكساندر سيرسكي اعلام كرد كه براي جلوگيري از محاصره كامل و حفظ جان و سلامت نيروهاي اوكرايني، آنها بايد از شهر خارج شوند.
دو روز پيش از عقب‌نشيني، در 15 فوريه 2024، ارتش اوكراين تاييد كرد كه عقب‌نشيني نسبي از آوديئيفكا در حال انجام است، چراكه ژنرال تارناوسكي تاييد كرد كه «نبردهاي شديد» در «داخل» شهر همچنان ادامه دارد.
جان كربي سخنگوي مشاور امنيت ملي امريكا نيز
با اشاره به كمبود تجهيزات توپخانه اوكرايني اعتراف كرد كه آوديئيفكا «در خطر سقوط و افتادن آن به دست روسيه است.»
كمبود مهمات و تسليحات و ضعف در تامين نيروهاي تاكتيكي از عوامل اين سقوط تلقي شده است. آوديئيفكا از سال 2014 در امتداد خط مقدم جنگ روسيه و اوكراين واقع شده بود و در مقام سكونتگاهي به شدت مستحكم در خط مقدم، مملو از سنگر، مواضع توپخانه و سنگرهاي تقويت شده با بتون بود. نبرد آوديئيفكا در سال 2017 اين شهر را ويران كرد، اگرچه نيروهاي اوكرايني كنترل شهر را در برابر جدايي‌طلبان جمهوري خلق دونتسك طرفدار روسيه حفظ كردند.
دستاورد راهبردي روس‌ها
نيويورك تايمز به تصرف آوديئيفكا در 17 فوريه 2024 به عنوان «اولين دستاورد بزرگي ياد كرد كه پس از تصرف شهر باخموت در مه 2023 نصيب نيروهاي روسي شده است.»
هفته‌نامه تايمز نيز نوشت حتي اگر اوكراين خط مقدم خود را در عقب آوديئيفكا تثبيت كند، كنترل شهر امكان بهبود تداركات نظامي روسيه در استان دونتسك را براي پشتيباني از پيشرفت‌هاي زميني آينده براي روس‌ها فراهم مي‌كند. رسانه‌هاي غربي همچنين تاكيد كردند كه تصرف اين شهر نه تنها باعث تقويت روحيه ارتش روسيه شده است، بلكه در اين برهه، موضع ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه را در چند هفته قبل از انتخابات رياست‌جمهوري روسيه مستحكم‌تر مي‌كند. به علاوه، سقوط شهري كه ميليون‌ها دلار هزينه و جان‌هاي بسياري صرف آن شده بود، موجب تضعيف روحيه اوكرايني‌ها خواهد شد.
برخي منابع روسي گفتند كه گروه‌هاي بزرگي از اسراي جنگي اوكرايني در جريان آنچه كه آنها عقب‌نشيني بي‌نظم، بي‌روحيه و پرهزينه توصيف كردند، به اسارت نيروهاي روسي درآمدند. هم اوكرايني‌ها و هم روس‌ها آوديئيفكا را شهركي كليدي و ضروري براي هدف بزرگ‌تر و راهبردي روسيه براي تامين امنيت كل دونباس و «دروازه‌اي» به شهر دونتسك، درنظر داشتند.
ميكولا بيليسكوف از موسسه ملي مطالعات راهبردي، مستقر در كي‌يف، در اواخر سال 2023 ارزيابي كرد كه تصرف آوديئيفكا ازسوي روسيه تاثيري راهبردي بر جنگ كلي نخواهد داشت، اما «وضعيت را براي دونتسك اشغالي، مركز لجستيكي بزرگ روسيه، پايدارتر خواهد كرد» و امكان پيشروي احتمالي روسيه به سمت پروكروفسك، مركز لجستيكي اوكراين واقع در حدود 40 كيلومتري شمال غربي دونتسك را فراهم مي‌كند.
بيليسكوف در آن مقطع به درستي معتقد بود كه تصرف آوديئيفكا همچنين زمينه‌ساز تقويت روحيه نيروهاي روسي و ضربه‌اي رواني به اوكرايني‌ها تلقي مي‌شود.
در همين زمينه، واشنگتن پست نوشت كه تصرف آوديئيفكا باعث كاهش آتش توپخانه اوكرايني شهر دونتسك از سمت آوديئيفكا مي‌شود. در واقع توپخانه آوديئيفكا توانسته بود نگراني ويژه‌اي براي ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه ايجاد كند. اكنون كه اين شهر سقوط كرده است، به نظر مي‌رسد قواي روسي بهتر بتوانند كنترل خود بر استان دونتسك را استحكام بخشند. اين روزنامه همچنين نوشت كه آوديئيفكا ارزش راهبردي‌تري نسبت به باخموت داشت، زيرا تصرف اين شهر از سوي روسيه زيرساخت‌هاي لجستيكي شهر را براي نيروهاي روسي در منطقه مي‌گشود و به شهر اجازه مي‌داد تا به سكوي پرشي براي عمليات‌هاي بعدي تبديل شود. چند روز پيش از سقوط كامل اين شهر، ميخاييلو پودولياك، مشاور رييس‌جمهور اوكراين، گفت كه آوديئيفكا براي روس‌ها مهم است، زيرا به آنها اجازه مي‌دهد «فضاي اطراف دونتسك را كنترل كنند، شما كنترل ارتفاعات غالب در آنجا را داريد و آنها مي‌توانند كريدورهاي لجستيكي براي تامين منطقه بزرگي از جبهه بسازند. اين مساله فقط مربوط به نماد موفقيت يا شكست نيست، بلكه مربوط به اهميت عملياتي قلمرويي خاص است.»
او البته تاكيد كرد كه تصرف آوديئيفكا از سوي روسيه از نظر عملياتي قابل‌توجه نخواهد بود و احتمالا فقط پيروزي‌هاي اطلاعاتي و سياسي فوري را براي كرملين به ارمغان خواهد آورد.
نيروهاي اوكرايني مدت‌هاست كه بسياري از شهرك‌هاي اطراف را مستحكم كرده‌اند كه نيروهاي روسي نيز در تلاش براي تصرف آنها هستند و مواضع بعدي اوكراين در غرب و شمال آوديئيفكا احتمالا به همين ترتيب مستحكم شده‌اند. به نظر پودولياك، نزديك‌ترين شهرك‌هاي نسبتا بزرگ در اين منطقه حداقل در 30 كيلومتري غرب آوديئيفكا قرار دارند و نيروهاي روسي نشان نداده‌اند كه مي‌توانند حركت سريع مكانيزه رو به جلو را كه براي رسيدن به اين شهرك‌ها در كوتاه‌مدت يا حتي ميان‌مدت لازم است، انجام دهند.
پس‌لرزه‌هاي يك شكست
جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا روز شنبه انفعال كنگره اين كشور را مسوول سقوط آوديئيفكا در شرق اوكراين از سوي روسيه دانست، زيرا درگيري‌ها و اختلافات حزبي 60 ميليارد دلار كمك نظامي شديدا موردنياز را مسدود كرده است. براساس بيانيه كاخ سفيد، درحالي كه تداركات نيروهاي اوكرايني رو به اتمام است، بايدن روز شنبه با ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اين كشور تماس گرفت تا «بر تعهد ايالات‌متحده به ادامه حمايت از اوكراين تاكيد كند.» در اين بيانيه آمده است كه خروج قواي اوكرايني از آوديئيفكا «پس از آن صورت گرفت كه سربازان اوكرايني مجبور شدند مهمات را به دليل كاهش تداركات در نتيجه انفعال كنگره سهميه‌بندي كنند كه منجر به اولين دستاوردهاي قابل توجه روسيه در چند ماه گذشته شد.
بايدن «دوباره بر حمايت قوي دو حزبي در دولت ايالات‌متحده و در ميان مردم امريكا از حاكميت و تماميت ارضي اوكراين تاكيد كرد و از كنگره خواست فورا لايحه‌اي را براي هزينه‌ها ازجمله كمك به اوكراين تصويب كند.
اظهارات بايدن درحالي بيان شد كه كامالا هريس، معاون رييس‌جمهور و آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات‌متحده در تلاش بودند تا به متحدان غربي در كنفرانس امنيتي مونيخ اطمينان دهند كه حمايت واشنگتن از تلاش‌هاي جنگي كي‌يف عليه تهاجم روسيه ادامه خواهد داشت. بلينكن در ديدار با وزير خارجه چين، درباره حمايت چين از اقدامات روسيه در اوكراين، ازجمله حمايت از پايگاه نظامي-صنعتي روسيه، ابراز نگراني كرد.
با پايان يافتن بودجه فعلي ايالات‌متحده، متحدان دونالد ترامپ در مجلس نمايندگان ارايه كمك‌هاي مهم براي اوكراين را متوقف كرده‌اند.
ترامپ، نامزد احتمالي جمهوري‌خواهان در رقابت‌هاي انتخابات رياست‌جمهوري نوامبر، مخالف كمك به كي‌يف است و اخيرا از قدرت خود براي حذف لايحه اصلاحات مرزي ايالات‌متحده استفاده كرد كه كمك‌هاي اضافي به اوكراين را نيز مجاز مي‌كرد.
هريس كه اوايل روز شنبه در مونيخ در كنار زلنسكي صحبت مي‌كرد، گفت: «تا آنجايي كه به حمايت ما از اوكراين مربوط مي‌شود، بايد تزلزل‌ناپذير باشيم و نبايد تن به بازي‌هاي سياسي بدهيم.»
ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين نيز روز شنبه درحالي كه فرماندهان ارتش او اعلام كردند كه نيروهاي اوكرايني در حال خروج از شهر كليدي آوديئيفكا در شرق هستند و روس‌ها اولين پيروزي نظامي بزرگ خود را از ماه مه گذشته به دست آورده‌اند، دوباره درخواست از سر استيصال خود براي تسليحات تازه براي مقابله با قواي روسي را تكرار كرد.
زلنسكي در كنفرانس امنيتي مونيخ تاكيد كرد كه كند شدن عرضه تسليحات تاثير مستقيمي بر خط مقدم دارد و اوكراين را مجبور به واگذاري سرزمين‌ها مي‌كند.
او گفت: «نگه داشتن اوكراين در شرايط كمبود تسليحات، به ويژه در كمبود توپخانه و توانايي‌هاي دوربرد، به پوتين اجازه مي‌دهد تا خود را در جنگ موفق ببيند.»
قرباني شكاف‌ها
به گزارش اسكاي‌نيوز، جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات‌متحده روز سه‌شنبه از مجلس نمايندگان خواست تا از الگوي سنا پيروي كرده و مصوبه مرتبط با ميلياردها دلار كمك جنگي به اوكراين را تصويب كند، اما جمهوري‌خواهان راست‌گراي وفادار به دونالد ترامپ اعلام كردند كه اين لايحه را مسدود خواهند كرد.
ساعاتي پس از اينكه سنا درنهايت بودجه امنيتي براي اوكراين دموكراتيك و طرفدار غرب -و همچنين اولويت‌هاي راهبردي اصلي ايالات‌متحده در اسراييل و تايوان را تصويب كرد- بايدن مجلس نمايندگان را به چالش كشيد تا «با فوريت در اين مورد اقدام كند.» بايدن با بيان اينكه نيروهاي اوكرايني درحالي كه وارد سومين سال مقاومت در برابر حمله روسيه مي‌شوند، درگير كمبود مهمات هستند، گفت: «رهبري امريكا و متحد‌هاي ما» در خط مقدم هستند. «اگر ما در برابر ظالماني كه به دنبال تسخير يا شكستن قلمرو همسايگان خود هستند، بايستيم، عواقب آن براي امنيت ملي امريكا بسيار مهم خواهد بود. متحدان و دشمنان ما به طور يكسان توجه خواهند كرد.»
با اين حال، مايك جانسون، رييس جناح راست مجلس نمايندگان، اعلام كرده است كه به درخواست ترامپ، نامزد مورد انتظار جمهوري‌خواه در انتخابات رياست‌جمهوري توجه خواهد كرد و حتي اجازه نمي‌دهد لايحه سنا در مجلس پايين‌تر به راي‌گيري برسد.
بسته 95 ميليارد دلاري شامل بودجه براي ارتش اسراييل و تايوان است، اما سهم عمده، يعني 60 ميليارد دلار، به اوكراين كمك مي‌كند تا ذخاير مهمات، تسليحات و ساير نيازهاي حياتي ديگر را دوباره تامين كند. فعلا تعداد زيادي از جمهوري‌خواهان از مانورهاي پشت پرده ترامپ براي كمك‌ها به اوكراين حمايت مي‌كنند.
سناتور چاك شومر، رهبر سنا كه در آن دموكرات‌ها اكثريت شكننده‌اي دارند، گفت: «مسووليت اكنون برعهده جانسون است.»
به نظر مي‌رسد كه لايحه در مجلس نمايندگان تصويب نخواهد شد و اين امر پس از شكستن مقاومت اوكرايني‌ها براي حفظ آوديئيفكا، مي‌تواند ضربه سهمگيني بر پيكر قواي اوكرايني وارد كند، چراكه بدون توپخانه موثر روي زمين و برتري هوايي بعيد به نظر مي‌رسد اوكراين بتواند مقاومت موثري در مقابل نيروهاي روسي انجام دهد.