ابتكار ناتو براي جبران غيبت احتمالي امريكا
محمود فاضلي
اجلاس اخير وزراي دفاع اعضاي ناتو درحالي در بروكسل برگزار شد كه موضوعات مختلفي مورد بحث و بررسي اين سازمان نظامي قرار گرفت. يكي از اين موضوعات بررسي چگونگي تحويل يك ميليون پهپاد به اوكراين بود. همچنين 20 عضو ناتو بهمنظور نجات جان شهروندان اوكرايني، با تشكيل يك ائتلاف با هدف مين‌زدايي در خاك اين كشور موافقت كردند. بعضي از اعضاي ناتو ازجمله كانادا، فنلاند و نروژ از ارسال بسته‌هاي جديد كمكي خود به اوكراين خبر دادند. اين بسته‌هاي كمكي شامل قابليت‌هاي كليدي مانند تجهيزات و قطعات يدكي جنگنده‌هاي اف-۱۶ و تسليحات مورد‌نياز دفاع هوايي اوكراين مي‌شود. تاكنون بيش از ۹۹درصد از كل كمك‌هاي نظامي به اوكراين توسط اعضاي اين اتحاد نظامي فراهم شده است. تا به امروز از سوي اعضاي پيمان آتلانتيك شمالي بيش از يكصد ميليارد دلار كمك‌هاي نظامي، مالي و بشردوستانه به اوكراين ارسال شده و اين درحالي است كه ۷۵ ميليارد دلار از اين كمك‌ها را امريكا به تنهايي تامين كرده است.
به اعتقاد دبيركل ناتو، اعضاي اين سازمان نبايد توليد صنايع نظامي خود را همچنان به شيوه‌اي كه در زمان صلح داشتند، ادامه دهند بلكه بايد آن را در تطابق با شرايط جنگي افزايش دهند. استولتنبرگ همچنين با اشاره به اينكه تجهيز اوكراين با جنگنده‌هاي اف-۱۶ يك گام بزرگ در جهت ارتقاي توان نظامي اوكراين است، تاكيد كرد براساس توافق اعضاي ناتو، دانمارك و هلند وظيفه رهبري تلاش‌هايي را كه از سوي بسياري از اعضا در جهت تجهيز اوكراين به جنگنده‌هاي اف -۱۶ صورت مي‌گيرد برعهده دارند، بلژيك، نروژ و چند عضو ديگر هم متعهد به ارايه آموزش، تامين قطعات يدكي، كمك‌هاي فني و قابليت‌هاي تعمير و نگهداري اين جنگنده‌ها به اوكراين شده‌اند تا درنهايت شرايط استفاده مداوم و پايدار از جنگنده‌هاي اف-۱۶ در ميدان جنگ براي كي‌يف فراهم شود. وزراي دفاع ناتو همچنين تصميم گرفتند تا يك مركز آموزشي و تحليلي مشترك ناتو و اوكراين را در لهستان ايجاد كنند.
دبيركل سازمان ناتو در سخنراني در كنفرانس مونيخ اظهار داشت:«ما هم‌اكنون توجه زيادي را به موضوع افزايش توليد نظامي معطوف كرده‌ايم. كارخانه‌هاي جديدي در حال ساخت هستند و توليد رو به افزايش است اما لازم است كه فورا اقدامات بيشتري صورت بگيرد. او درحالي كه از وضعيت كنوني استقرار تسليحات هسته‌اي ناتو دفاع مي‌كرد مدعي شد: «هر گونه زير سوال بردن وضعيت كنوني تسليحات بازدارنده هسته‌اي ناتو تنها باعث تضعيف ناتو در زماني كه ما واقعا نيازمند بازدارندگي معتبر هستيم، مي‌شود. متحدان اروپايي بايد در ارتباط با بودجه نظامي اقدامات بيشتري صورت دهند. اگر شما حمايت از اوكراين را بررسي كنيد مي‌بينيد كه متحدان اروپايي و كانادا مجموعا بيشتر از امريكا به كي‌يف كمك كرده‌اند.»
دبيركل ناتو در جريان سخنراني خود پيش از نشست وزراي دفاع ناتو در بروكسل در مورد «تداوم خطر احتمالي حملات تركيبي» گفته بود: «ما هيچ تهديد نظامي فوري براي هيچ يك از كشورهاي متحد نمي‌بينيم. اما وجود خطر حملات تركيبي دايمي وجود دارد، از جمله حملات سايبري و ساير اقدامات با ماهيت تركيبي عليه متحدان. ناتو براي مقابله با اين تهديدات در حال حاضر تمرين‌هاي آموزشي، تبادل اطلاعات بين كشورها و همكاري با بخش مدني را انجام مي‌دهد. ما به نظارت بر اوضاع در مرزهاي كشورهاي اين ائتلاف با روسيه ادامه مي‌دهيم تا بتوانيم به هر چالشي ازسوي روسيه پاسخ دهيم.»
وزير دفاع يونان در حاشيه اجلاس وزراي دفاع ناتو در بروكسل، الحاق يونان همراه با تركيه و 19 كشور ديگر ناتويي به ابتكار آلمان سامانه پدافندي «سپر آسمان» (Sky Shield Initiative) را امضا كرد. در اين ابتكار 21 كشور ناتو از جمله آلمان، بلژيك، بلغارستان، جمهوري چك، استوني، فنلاند، مجارستان، لتوني، ليتواني، هلند، نروژ، اسلواكي، اسلووني، روماني، بريتانيا، دانمارك، سوئد، اتريش، سويیس و تركيه مشاركت دارند. با اين ابتكار كشورهاي شركت‌كننده هزينه پشتيباني از سامانه‌هاي ضد هوايي خود را كاهش داده و خريد مشترك سامانه‌هاي پيشرفته را در دستور كار قرار خواهند داد. ابتكار سپر آسمان اروپا (ESSI) به ايجاد هم‌افزايي سياسي، مالي و فناوري در زمينه دفاع يكپارچه هوايي و ضد موشكي مربوط مي‌شود. اين پيشنهاد در آگوست 2022 توسط صدر‌اعظم آلمان ارايه شد و نخستين تلاش اروپا براي ايجاد سامانه پدافند هوايي به منظور مقابله با تهديد موشكهاي بالستيك اسكندر-ام روسيه ارزيابي مي‌شود.
اين ابتكار در راستاي بر طرف شدن نگرانيهاي اتحاديه اروپا در صورت دور شدن امريكا از اقدامات براي دفاع و امنيت اروپا، در پي انتخاب احتمالي ترامپ در انتخابات آتي امريكا ميباشد. فرانسه ملاحظات جدي خود با ابتكار مذكور را ابراز نموده كه علت اصلي اين ملاحظات خريداري سامانه‌هاي غير اروپايي (اسراييلي و امريكايي) است. فرانسه نارضايتي خود از اينكه سامانه فرانسوي ايتاليايي SAMP-T از ابتكار سپر آسمان اروپا كنار زده شده را ابراز كرده است.
مركز فرماندهي ناتو در آلمان در حال تهيه طرحي براي استقرار نيروهاي مسلح اين اتئلاف نظامي در سراسر اروپاست تا ماموريت آموزشي اتحاديه اروپا را تكميل كند و به كي‌يف كمك كند تا به استانداردهاي اين ائتلاف نزديك شود. ابتكار جديد نه تنها با هدف تقويت آمادگي نظامي نظاميان اوكرايني، بلكه در زمينه مديريت استراتژي و مديريت دفاعي نيز آنها را آموزش خواهد داد. ناتو همچنين بهدنبال حمايت و تقويت نيروهاي مسلح خود براي درگيري احتمالي با روسيه است. اين ابتكار احتمالا در اجلاس سران ناتو در واشنگتن در ماه جولاي تاييد نهايي را دريافت ميكند. وزراي دفاع بايد تصميم بگيرند كه آيا مركز آينده از طريق حساب‌هاي عمومي ائتلاف يا بودجه تامين مي‌شود و اينكه آيا آموزش بايد شامل مربياني باشد كه در يك پايگاه جديد مستقر هستند يا پرسنلي كه توسط اعضاي ناتو براي دوره‌هاي زماني كوتاه‌تر فرستاده مي‌شوند.