چرا اسراييل دنبال افزايش سطح تنش با ايران است؟
محمد بیات
با گسترش دامنه جنگ و تشديد اقدامات تهاجمي اسراييل عليه اهداف وابسته به ايران و محور مقاومت، «معماي امنيت» در منطقه غرب آسيا وارد مرحله جديدي شده است. هدف قرار گرفتن 7 تن از فرماندهان عاليرتبه نيروی قدس سپاه پاسداران آن هم در ساختمان كنسولگري ايران در دمشق نشان‌دهنده اراده جدي «بي‌بي» براي وارد كردن تهران به بازي دو سر باخت است. در شرايط كنوني به نظر مي‌رسد جمع بندي سيستم آن است كه درگيري ميان رژيم صهيونيستي و گروه‌هاي مقاومت در جبهه‌هاي مختلف در نهايت به نفع جمهوري اسلامي ايران تمام خواهد شد. در سوي مقابل اما نتانياهو و متحدان او پس از عدم كسب دستاورد جدي در ميدان غزه در وضعيت بسيار پيچیده و دشواري جهت جلب نظر افكار عمومي قرار گرفتند. در چنين شرايط حذف فرمانده اصلي ايران در ميدان سوريه- لبنان و معاون ايشان نشان‌دهنده برنامه‌ريزي تل‌آويو براي آغاز فاز جديد درگيري نظامي با تهران است. علم روابط بين‌الملل به مانند ساير علوم تجربي يا عقلي گاهی از قواعد مشخصي پيروي نمي‌كند و ممكن است دولت‌ها به عنوان «بازيگر عاقل» دست به اقداماتي بزنند كه برخلاف مصلحت عقل و غيرقابل پيش‌بيني باشد. همين موضوع سبب مي‌شود تا كارشناسان اين حوزه همواره با در نظر گرفتن تمام متغيرها و احتمالات سعي كنند تا اظهارنظرهايي نزديك به واقعيت انجام داده و در صورت امكان بخش محدودي از رخدادهاي آينده را حدس بزنند. با در نظر گرفتن اين فرض ترور سردار محمدرضا زاهدي و همرزمان ايشان در امن‌ترين نقطه دمشق، يعني محل استقرار مراكز ديپلماتيك و كنسولي نشان‌دهنده شيفت اسراييل به وضعيت بازيگر غيرعاقل و غيرقابل پيش‌بيني است. در چنين صحنه‌اي با آنكه اسراييل به نوعي دولت تلقي مي‌شود اما سعي دارد تا مانند گروه‌هاي فرودولتي يا فرادولتي دست به اقداماتي بزند كه در شرايط از يك واحد سياسي انتظار نمي‌رود. به عبارت ديگر تل‌آويو با حمله روز دوشنبه به محل سفارت ايران وارد سطح جديد از درگيري با ايران شد. در نقشه و بازي «دو سر باخت» نتانياهو اگر ايران دست به هيچ گونه اقدام متقابل و بازدارنده در برابر اسراييل نزند و همچنان گزينه صبر راهبردي را انتخاب کند، جوخه‌های ترور صهيونيست‌ها بي‌پرواتر عمل كرده و ممكن است مقامات نظامي- امنيتي ارشد ايران را در تهران هدف قرار بدهند. در اين سناريو با آنكه ايران وارد جنگ مستقيم با اسراييل نمي‌شود اما طي مدت كوتاهي منافع ايران در داخل و خارج از مرزهاي جغرافيايي به‌شدت تهديد خواهد شد. در سناريوی دوم اگر مقامات تصميم‌گير در تهران به اين نتيجه برسند كه براي مهار تل‌آويو بايد به صورت مستقيم مراكز ديپلماتيك يا منافع راهبردي اسراييل را در عمق خاك سرزمين‌هاي اشغالي هدف قرار بدهند آنگاه خواسته اصلي نتانياهو مبني بر وارد شدن تهران به جنگ منطقه‌اي محقق خواهد شد. تحليلگران معتقدند نخست‌وزير كنوني اسراييل قصد دارد تا با وارد كردن ايران به اين جنگ فرسايشي علاوه بر وارد كردن ضربه جدي به پايگاه‌هاي منطقه‌اي ايران، شكاف به وجود آمده در روابط راهبردي با كشورهاي غربي را پر كرده و امريكا را مجبور به انتخاب ميان تهران و تل‌آويو كند. با توجه به دو احتمال فوق پيشنهاد مي‌شود كه ايران نه گزينه انفعال را انتخاب كرده و نه وارد درگيري مستقيم با اسراييل شود. در اين راه سوم تهران مي‌تواند براساس اصول «موازنه قوا» «ايجاد بازدارندگي» و «دفاع از خود» بانكي از اهداف مشروع براي گرفتن انتقام از رژيم صهيونيستي آماده كند. در ليست بايد نام مقامات بلندپايه نظامي- امنيتي، پادگان‌هاي نظامي و مراكز راهبردي داخل سرزمين‌هاي اشغالي ذكر شود. در مرحله اجرا لازم است تا به جاي نقش مستقيم ايران، متحدان منطقه‌اي تهران يعني حزب‌الله، انصارالله و ساير گروه‌هاي مقاومت فلسطيني در نقش بازوی عملياتي ظاهر شده و ضربات جدي به امنيت رژيم صهيونيستي وارد کند. علاوه بر اين، جمهوري اسلامي ايران اين فرصت را دارد تا با انتقال پيشرفته‌ترين فناوري‌هاي نظامي به لبنان، در صورت وقوع جنگ گسترده ميان حزب‌الله و اسراييل امكان وارد شدن ضربات جدي به اماكن كليدي رژيم را فراهم آورد. در اين طرح تهران علاوه بر آنكه پاسخ سختي به اقدامات تروريستي اسراييل خواهد داد، كمترين فشار ديپلماتيك را در فضای بين‌المللي تحمل خواهد كرد. فراموش نكنيم اگر نتوانيم به نوعي «بازدارندگي» پايدار در برابر اسراييل دست يابيم، تل‌آويو در مرحله بعد با استفاده از «وادارندگي» ايران سياست تغيير رفتار در منطقه را به وسيله ابزار سخت و نرم دنبال خواهد كرد. امروز اسراييل با توسل به استراتژي «بازي جوجه‌اي- Chicken Gmae» قصد دارد تا با اتخاذ رفتاري غيرعقلاني به اهداف عقلاني خود يا تغيير موازنه در برابر تهران دست يابد. براساس اين تئوري اسراييل و ايران به مانند دو خودرو تصور مي‌شوند كه با نهايت سرعت به سوي يكديگر در حركت هستند. در چنين كارزاري آن طرفي بازنده است كه رفتار عقلاني پيشه كرده و اصطلاحا كنار بكشد! برهمين اساس لازم است جمهوري اسلامي ايران فارغ از آنكه انگيزه واقعي نتانياهو بقا در قدرت يا ارسال سيگنال هشدار باشد، بايد ضمن حفظ محاسبات عقلاني در برابر تل‌آويو، ضربه بازدارنده و حساب شده به اسراييل وارد نمايد تا از اين طريق كابينه اضطرار ملي اسراييل بازي جوجه‌اي را متوقف كند! در اين مسير دشوار آنچه اهميت دارد سه عنصر «زمان‌سنجي نيروهاي مسلح»، «تاب آوري بازار داخلي» و «حمايت افكار عمومي» است.
کارشناس ارشد خاورمیانه