نيوكالكشن، بلايي جذاب و زيبا
مرجان يشايايي
به نظر مي‌رسد انسان دارد به سوي استفاده‌هاي سريع و دور انداختن‌هاي سريع مي‌رود. دانشمندان مدام درباره انواع يك بارمصرف‌ها و تاثير زيانبار آنها بر طبيعت هشدار مي‌دهند، اما تا امروز گوش شنوايي وجود نداشته. حالا ديگر همه جا حتي در صنعت لباس هم مي‌توان رد پاي كربني (تاثيرات مخرب انسان بر محيط زيست كه باعث انتشارگازهاي گلخانه‌اي و درنتيجه تغييرات آب و هوايي مي‌شود) را مشاهده و اندازه‌گيري كرد. تا نزديك به دو دهه قبل، ماندگاري صفتي ارزنده براي پارچه‌هايي بود كه از آنها انواع تنپوش تهيه مي‌شد، اما چندي است صفت ماندگاري با كلمه جديدي جايگزين شده: نيوكالكشن.
نيوكالكشن يا همان مجموعه‌هاي جديد سري لباس‌ها، كفش‌ها، كاپشن‌ها و انواع ديگري از البسه هستند كه هر فصل عرضه و سپس كنار گذاشته مي‌شوند و جاي خود را به مجموعه‌هاي جديد مي‌دهند. ويژگي نيوكالكشن‌ها كه در مجموعه مفهومي با نام فست فشن (مد سريع) هم شناخته مي‌شوند، زيبايي و بي‌دوام بودن آنهاست. لباس‌هايي خوش‌برش با طرح‌ها و رنگ‌هاي فريبنده كه پارچه‌هاي آنها اغلب براي 10 بار شستشو با ماشين لباسشويي طراحي و توليد مي‌شوند و اكثر مواقع در پايان يك فصل بايد دور انداخته و با نيوكالكشن‌هاي جديد جايگزين شوند. مد سريع به مصرف‌كنندگان اجازه مي‌دهد ظاهري جديد با قيمتي مقرون به صرفه داشته باشد. مد سريع تركيبي است از روش‌هاي توليد و حمل و نقل ارزان‌تر، سريع‌تر، اشتهاي مصرف‌كننده براي سبك‌هاي به روز و افزايش قدرت خريد - به‌ويژه در ميان جوانان. تا اينجاي كار موضوعي است فريبنده و ارضاكننده حس زيباطلبي نوع انسان و درضمن مولد شغل و به كار‌گيري نيروي كار، اما فست فشن‌ها روي تاريكي هم دارند كه آلودگي بسيار بالاي آنهاست. فست‌فشن از شروع توليد پديده نامباركي است. منابع آبي كه براي توليد كالاهاي نيوكالكشن مصرف مي‌شود، حيرت‌انگيز و نگران‌كننده است. توليد اين نوع محصولات همراه با مصرف زياد سوخت‌هاي فسيلي انجام مي‌گيرد و به اين ترتيب، فست فشن يكي از منابع بزرگ انتشار گازهاي گلخانه‌اي و آلودگي هوا و آب در كره زمين شده است. به‌طوري كه دانشمندان عقيده دارند صنايع مد سريع بعد از صنايع نفت و گاز آلاينده‌ترين صنعت جهان هستند. پارچه‌هاي اين لباس‌ها اغلب از الياف مصنوعي تهيه مي‌شوند كه قابليت تجزيه در طبيعت را ندارند و وقتي راهي زمين‌هاي دفن زباله مي‌شوند تا دهه‌ها حتي چندصد سال بدون تغيير در طبيعت مي‌مانند و در نهايت به صورت ميكروپلاستيك‌ها به درياها و آب‌هاي جاري مي‌رسند. عملا تدبيري براي جلوگيري از اين تخريب انديشيده نشده. هرقدر هم بر بازيافت تاكيد كنيم، آمارها در سراسر جهان نشان مي‌دهند، بازيافت اين محصولات فاصله بسيار دوري ازميزان توليد بالاي آنها دارد و درصد بسيار كمي از الياف فست فشن به چرخه بازيافت مي‌رسند و اغلب بدون تغيير سر از زمين‌هاي دفن پسماند درمي‌آورند. مهم‌ترين كارخانه‌هاي فست فشن در جهان برند زارا و نايك هستند. اين برندها و ساير برندهاي مخرب محيط زيست چندي است زير فشار افكار عمومي وادار به توليد اقلام سازگار با محيط زيست شده‌اند كه البته معلوم نيست اين ادعا چقدر حقيقت داشته باشد. و حالا باز هم به اين اصل مهم رسيده‌ايم كه راه‌هاي ميانبر مثل بازيافت يا ايجاد صنايع مدرن‌تر و كمتر آلاينده براي توليد نمي‌توانند درنهايت دواي درد آلايندگي فست فشن‌ها باشند. هم در مورد فست فشن و هم در موارد مصرفي ديگر كليد اصلي همان مهار حرص تنوع‌طلبي انسان و مصرف كمتر با كالاهاي ماندگارتر و مصرف دوباره كالاهاي دست دوم در صورت امكان است. خيريه‌هايي در سراسر جهان و كشور ما ايجاد شده‌اند تا لباس‌هاي دست دوم قابل استفاده به دست مصرف‌كنندگان آن برسند و از سوي ديگر اين زمزمه دارد هم روز طنين بيشتري پبدا مي‌كند كه بي‌حساب و كتاب مصرف نكنيد!