همزمان با تصويب قطعنامه برقراري آتشبس غزه در شوراي امنيت مطرح شد
ماموريت تازه آقاي ديپلمات
احسان پناهبر
طبق گزارش رسانهها، شوراي امنيت سازمان ملل متحد پيشنويس توافقنامه آتشبسي را با هدف توقف هشت ماه جنگ خونين و ويرانگر اسراييل در غزه تصويب كرد. پيشنويس اين قطعنامه كه جو بايدن، رييسجمهور امريكا آن را تاييد كرده بود، پس از تقريبا يك هفته مذاكره ميان اعضاي 15 عضو شورا، يكشنبه نهايي شد. به گزارش نيويوركتايمز، براي تصويب قطعنامه حداقل به 9 راي موافق و بدون وتوي كشورهاي داراي حق وتو، شامل پنج عضو دايم شوراي امنيت سازمان ملل نياز است. چين اين قطعنامه را وتو نكرد و روسيه به آن راي ممتنع داد. پس از تصويب اين قطعنامه، ليندا توماس گرينفيلد، فرستاده ايالات متحده در سازمان ملل گفت: امروز ما به صلح راي داديم. اين در حالي است كه در ماه مارس چين و روسيه قطعنامه مرتبط با برقراري آتشبس در غزه را كه توسط ايالات متحده ارايه شده بود، وتو كردند و گفتند كه اين قطعنامه به اسراييل براي حمله به شهر رفح چراغ سبز نشان ميدهد. پيش از اين نيز اين ايالات متحده بود كه سه پيشنويس قطعنامه را وتو كرد كه دو مورد از آنها خواستار آتشبس فوري بودند. به گزارش رويترز، بايدن در 31 مه اعلام كرد كه اسراييل طرحي سه قسمتي را پيشنهاد كرده است كه در نهايت منجر به آتشبس دايمي در غزه و همچنين آزادي تمامي گروگانهايي ميشود كه از 7 اكتبر در آنجا نگهداري ميشوند. نيت ايوانز، سخنگوي نمايندگي ايالات متحده در سازمان ملل، يكشنبه مدعي شد شوراي امنيت بايد حماس را تحت فشار قرار دهد تا با پيشنهادي كه اسراييل آن را پذيرفته است، موافقت كند. طبق ادعاي ايوانز، اسراييل اين پيشنهاد را پذيرفته است و شوراي امنيت اين فرصت را دارد كه يك صدا از حماس بخواهد كه همين كار را انجام دهد. با اين حال، رويترز گزارش ميدهد كه در حال حاضر نشانههايي وجود دارد كه نشان ميدهد اسراييل ممكن است با اين پيشنهاد موافقت نكند. در همين رابطه، يك مقام ارشد دولت بايدن روز يكشنبه به انبيسي نيوز گفت: آزادي چهار اسير اسراييلي در روز شنبه، عزم بنيامين نتانياهو، نخستوزير رژيم اسراييل را براي ادامه تهاجم به غزه به جاي موافقت با آتشبس تقويت كرده است. از سوي ديگر، به گزارش الجزيره، حماس در بخشي از بيانيهاي در رابطه با قطعنامه شوراي امنيت اعلام كرد كه از آنچه در قطعنامه شوراي امنيت در مورد آتشبس دايمي در غزه گنجانده شده ،حمايت ميكند. اتحاديه اروپا صدور قطعنامه را ستود و در بيانيهاي اعلام كرد: ما از هر دو طرف ميخواهيم پيشنهاد سه مرحلهاي را بپذيرند و اجرا كنند. مرحله اول قطعنامه، طبق گفته سازمان ملل، به دنبال آتشبس فوري و كامل، با آزادي اسراي زن، سالمند و مجروح و همچنين بقاياي برخي اسرايهاي كشته شده در ازاي آزادي برخي زندانيان فلسطيني در بند اسراييل است. همچنين در اين مرحله، قطعنامه خواستار عقبنشيني نيروهاي اسراييلي از «مناطق پرجمعيت» غزه، بازگشت فلسطينيان به خانههاي خود و توزيع «ايمن و موثر» كمكهاي بشردوستانه است. فاز دوم شامل پايان دايمي خصومتها در ازاي آزادي تمامي اسراي باقيمانده اسراييلي و خروج كامل نيروهاي اسراييلي از غزه است. مرحله سوم آغاز «طرح بازسازي چند ساله بزرگ غزه» است. در همين مرحله، بازگرداندن آخرين بقاياي اجساد همه اسراي اسراييلي قيد شده است. آتشبس تا زماني ادامه خواهد داشت كه مذاكرات ادامه داشته باشد و شوراي امنيت هرگونه تلاش براي تغيير جمعيتي يا ارضي در غزه را رد ميكند. در همين حال كه شوراي امنيت روز دوشنبه رايگيري پيشنويس قطعنامه آتشبس را آغاز كرده بود، آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا، وارد سرزمينهاي اشغالي شد تا با مقامات اسراييلي، از جمله بني گانتز مستعفي از كابينه جنگ نتانياهو ديدار كند. همزمان و آنگونه كه رسانههايي چون رويترز گزارش دادند، آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات متحده، روز دوشنبه در ديدار با مقامات اسراييلي، از آنها خواست كه طرحي را براي غزه پس از جنگ بپذيرند و اجرا كنند. او همچنين خواستار فشار بينالمللي بيشتر بر حماس براي موافقت با پيشنهاد آتشبس شد. بلينكن در آخرين و هشتمين ماموريت فوري خود در خاورميانه از زمان آغاز جنگ اسراييل و حماس در ماه اكتبر، پس از گفتوگو در قاهره با عبدالفتاح السيسي، رييسجمهور مصر، به تلآويو رفت و با بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسراييل و يوآو گالانت، وزير جنگ اين رژيم ديدار و گفتوگو كرد. پيشنهادي كه پس از عمليات آزادي چهار اسير اسراييلي در غزه، سرنوشت آتشبس را مبهم كرده است. اين امر باعث آشفتگي در كابينه نتانياهو شده و با خروج بني گانتز از كابينه، نتانياهو اكنون با فشار اعضاي افراطي كابينه براي ادامه جنگ مواجه است. طبق بيانيه وزارت خارجه امريكا، در اين ديدار، بلينكن به نتانياهو گفت كه ايالات متحده و ديگر رهبران جهان پشت طرح جامع ارايه شده از سوي بايدن خواهند ايستاد. اين طرح قرار است منجر به آتشبس فوري در غزه، آزادي همه اسراي اسراييلي و افزايش قابل توجه و پايدار كمكهاي بشردوستانه براي توزيع در سراسر غزه شود. پس از آنكه شوراي امنيت سازمان ملل قطعنامهاي را با حمايت ايالات متحده در تاييد پيشنهاد آتشبس به تصويب رساند، حماس اعلام كرد كه از اين اقدام استقبال ميكند و آماده همكاري با ميانجيها در مذاكرات غيرمستقيم با اسراييل براي اجراي آن است. اين بيانيه يكي از قويترين بيانيههاي حماس تا به امروز بوده است، اما تاكيد ميكند كه اين جنبش به مبارزه براي پايان دادن به اشغالگري اسراييل و كار روي تشكيل يك كشور فلسطيني «كاملا مستقل» ادامه خواهد داد. اگرچه توافق لفظي در بيانيه حماس با پيشنهاد توافق آتشبس به چشم ميخورد، به گزارش رويترز، حماس هنوز به پيشنهاد دريافتي در 10 روز پيش پاسخ رسمي نداده است. بلينكن بار ديگر از حماس خواست تا آن را بپذيرد و گفت كه از حمايت بينالمللي گستردهاي برخوردار است و اسراييل نيز آن را پذيرفته، هرچند نتانياهو در اين زمينه مردد است. بلينكن قبل از ترك قاهره به خبرنگاران گفت: ميدانم كه كساني هستند كه نسبت به چشمانداز اين موضوع بدبينند. اين امر قابل درك است حماس همچنان در اقدامات خود بدبيني فوقالعاده نشان ميدهد. قرار است بلينكن پس از سرزمينهاي اشغالي، راهي اردن و قطر شود. بهرغم خوشبينيها نسبت به پذيرش قطعنامه از سوي حماس و اسراييل، الجزيره گزارش داد بايدن، بلينكن و ديگر مقامات امريكايي از آزادي چهار اسير اسراييلي در روز شنبه استقبال كردهاند و همين امر باعث شده است ناظران به اين جمعبندي برسند كه اين عمليات و ستايش ايالات متحده از آن ممكن است باعث جسورتر شدن اسراييل براي تهاجم بيشتر به غزه و قوت گرفتن عزم حماس براي مقابله با آن شود. اين امر ميتواند فشارها به طرفين براي پذيرش آتشبس را افزايش دهد. بلينكن در گفتوگوهاي خود با السيسي در مورد طرحهايي براي حكومت پس از جنگ و بازسازي غزه نيز بحث و تبادل نظر كرد. نتانياهو و كابينهاش تاكنون در برابر درخواستها براي هرگونه طرح «روز پس از جنگ» كه اسراييل را از داشتن نوعي حضور امنيتي در اين سرزمين منع ميكند، مقاومت كردهاند. بلينكن گفت كه اسراييل را ترغيب ميكند كه جايگزينهاي قابل قبولي براي طرح پس از جنگ ارايه دهد. او مدعي شد: اگر اسراييل ايدههاي خود را در اين مورد مطرح كند، امري بسيار مثبت رقم خواهد خورد و من در اين مورد با كابينه نتانياهو صحبت كردهام. اما به هر شكلي، ما بايد برنامههايي مثبت براي آينده غزه داشته باشيم، بايد آنها را اجرا كنيم، اگر ميخواهيم از آتشبس استفاده كنيم، بايد آماده حركت به سمت آن باشيم. بلينكن پس از ديدار با عبدالفتاح السيسي، رييسجمهور مصر در قاهره، حماس را به دليل نپذيرفتن پيشنهاد آتشبس كه بايدن در 31 ماه مه اعلام كرد، سرزنش كرد. بلينكن قبل از ترك مصر به سمت سرزمينهاي اشغالي گفت: پيام من به دولتهاي سراسر منطقه و به مردم منطقه اين است كه اگر آتشبس ميخواهيد، حماس را براي ارايه «پاسخ مثبت» تحت فشار قرار دهيد. سفر مجدد و مكرر بلينكن به منطقه نشان ميدهد كه خاتمه جنگ در غزه تا چه حد براي ايالات متحده اهميت دارد. پايگاه ميدل ايستاي در گزارشي در همين رابطه مدعي است كه ايالات متحده در حال بررسي قراردادي براي آزادي اسراي امريكايي در غزه است، اما درست نميداند كه در قبال آن چه امتيازي ميتواند به حماس ارايه دهد. ميدل ايستاي به نقل از انبيسي نيوز مدعي است كه مقامات ايالات متحده در حال بررسي اين موضوع هستند كه آيا در صورت عدم دستيابي به آتشبس ميان اسراييل و حماس، معاملهاي يكجانبه با حماس براي آزادي پنج اسير امريكايي در غزه را پيش ببرند. در اين گزارش با استناد به دو مقام فعلي و دو مقام سابق امريكا آمده كه دولت بايدن در حال بررسي استفاده از قطر براي مذاكره با حماس در مذاكراتي است كه اسراييل را در بر نميگيرد. اين مذاكرات بيش از يك هفته پس از آن صورت ميگيرد كه جو بايدن پيشنهاد آتشبس سه مرحلهاي را اعلام كرد كه به گفته او به جنگ غزه پايان ميدهد و منجر به تبادل اسرا ميشود. اما طبق گزارشات غيررسمي از حماس، اين توافق يكجانبه ايالات متحده با حماس به بنبست خورده، چراكه حماس معتقد است آنچه بايدن مطرح كرده، تضميني براي پايان جنگ در غزه نيست. اسراييل نيز به نوبه خود مدعي است كه تا زماني كه تواناييهاي حكومتي و نظامي حماس غزه را از بين نبرد، به جنگ عليه غزه ادامه خواهد داد. انبيسي نيوز به نقل از يكي از مقامات سابق امريكايي اخيرا گزارش داد كه ايالات متحده در حال بررسي توافقي يكجانبه به عنوان راهي بالقوه براي تحت فشار قرار دادن بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسراييل براي دستيابي به توافق آتشبس است. اخيرا ايالات متحده مدعي شده بود اسراييل با پيشنهاد آتشبسي كه بايدن علنا مطرح كرد، موافقت كرده است. اما ميدل ايستاي در گزارشي ميگويد كه متن پيشنهادي كه حماس دريافت كرده است، توقف دايمي درگيريها را تضمين نميكند و همين امر ترديدها درباره اين توافق پيشنهادي را بيشتر كرده است. روز دوشنبه، دفتر نتانياهو بيانيهاي منتشر كرد و مدعي شد كه اسراييل درخواست حماس براي متعهد شدن به توقف جنگ بدون دستيابي به اهداف خود براي از بين بردن حماس را رد كرده است. طبق ادعاي مقامات اسراييلي، حماس حدود 120 اسير را در اختيار دارد و 43 نفر از آنها در اسارت كشته شدهاند. رژيم اسراييل روز شنبه چهار اسير خود را در يك عمليات مرگبار كه منجر به كشته شدن بيش از 270 فلسطيني و زخمي شدن نزديك به 800 نفر ديگر شد، آزاد كرد.