چرايي هم‌صدايي اتحاديه اروپا با ابوظبي ...
عبدالرضا فرجي‌راد
در بيانيه مشترك كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس و اتحاديه اروپا كه اخيرا صادر شده و اتفاقا برخلاف اسناد بين‌المللي رسمي در ارتباط با ايران است، از تهران خواسته شده تا به آنچه آنان در توصيفش از عبارت ادعايي «اشغال» جزاير سه‌گانه ايراني (تنب بزرگ، تنب كوچك و ابوموسي) استفاده كردند، پايان دهد! در بخشي از اين بيانيه با اتخاذ موضعي خصمانه عليه تهران و با ناديده گرفتن اسناد حقوق بين‌الملل در اين خصوص، مالكيت ايران بر جزاير مذكور نقض تماميت سرزميني امارات و اصول منشور سازمان ملل ادعا شده است! ذكر چند نكته درباره صدور اين بيانيه ضدايراني كه البته موضوع جديدي نيست، اهميت دارد:
اول اينكه اماراتي‌ها پيش از اين نيز در باب حاكميت ايران بر اين سه جزيره ايراني اشاراتي داشتند و با انتشار بيانيه‌هايي صادر شده مبني بر وجود اختلاف ميان ايران و اين كشور بر سر جزاير سه‌گانه بر ارسال اين پرونده به دادگاه لاهه گفتند. از همين رو ابوظبي تاكنون در ارتباط با مالكيت و حاكميت ايران بر جزاير سه‌گانه ايراني هم با كشورهاي حاشيه خليج‌فارس، هم با بازيگران فرامنطقه‌اي چون بلوك غرب و حتي چين و روسيه نيز هم‌صدا شده است. اينكه اين بيانيه‌ها در فاصله‌هاي كوتاه‌تري و با لحن تندتري صادر مي‌شود و بر تعلق جزاير سه‌گانه به امارات تاكيد دارد به اين موضوع بر مي‌گردد كه در وهله اول منطقه در شرايط ملتهبي به‌سر مي‌برد و كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس و به ويژه امارات و عربستان تصور مي‌كنند كه در اين شرايط ايران در موقعيتي نيست كه قصد داشته باشد در واكنش به تكرار اين ادعا برخورد ويژه‌اي داشته باشد. به عنوان مثال تهران به دنبال اين باشد كه دست به اقدام مخربي و منفي در اين زمينه بزند كه احيانا به زيان اين كشورها تمام خواهد شد. دوم اينكه حساسيت‌هاي اروپا اكنون به دليل مناسبات نظامي ايران و روسيه بيش از هر زمان ديگري تشديد شده است. بلوك غرب و به‌طور مشخص اروپا مدعي است كه ايران موشك‌هاي بالستيك كوتاه برد را دراختيار روسيه قرار داده است. از همين رو پيش از اين و طي روزهاي اخير انگليس و اتحاديه اروپا تحريم‌هايي را عليه ايران در خصوص شركت‌هاي هواپيمايي ايراني اعمال كردند كه البته خسارت‌هايي نيز به دنبال خواهد داشت. لذا هدف از صدور بيانيه مشترك ميان كشورهاي شوراي همكاري خليج‌فارس و اروپا نشان دادن چراغ قرمز اروپايي‌ها به ايران است. بدين معني كه كشورهاي غربي با چنين موضع‌گيري اين پيام را ارسال كردند كه فشارها بر تهران به واسطه همكاري‌اش با روسيه را افزايش خواهند داد. لذا شاهد هستيم كه در اين زمينه تحريم‌هاي جديد و مهمي را اعمال كرده و در منطقه نيز با رقباي جمهوري اسلامي ايران وارد همكاري شدند و تلاش دارند تا منافع ايران را در موقعيت ويژه‌اي كه اكنون خاورميانه درآن قرار دارد به خطر بيندازند. از همين رو مي‌توان پيش‌بيني كرد كه اروپايي‌ها با هدف تشديد فشارها به ايران دست به اقدامات ديگري نيز خواهند زد. از زاويه‌اي ديگر و براي واكاوي اين مساله كه بيانيه تكراري و ضدايراني مشترك اتحاديه اروپا و شوراي همكاري خليج چگونه مي‌تواند تنش‌هاي اخير حاكم بر منطقه را تحت تاثير قرار دهد ذكر اين نكته اهميت دارد كه نشست‌هاي اخير اروپايي‌ها با كشورهاي حوزه خليج‌فارس دايمي نيست و معمولا يك يا دو سال يك‌بار برگزار خواهد شد. بنابراين احتمالا تا يكي، دو سال آينده ديگر بيانيه مشتركي با اروپايي‌ها در اين زمينه صادر نخواهد شد. اما در رابطه با كشورهاي شوراي همكاري خليج‌فارس بايد گفت كه آنها قصد دارند از تنش‌هاي كنوني در منطقه نهايت استفاده را برده و زمينه را براي تحقق ادعاهاي خود بر جزاير سه‌گانه ايراني به خيال‌شان هموار سازند. كمااينكه اين گروه از بازيگران به دنبال برگزاري نشست مشترك با چيني‌ها و احتمالا در ادامه به دنبال صدور بيانيه هم‌صدا با پكن عليه جزاير سه‌گانه هستند. كشورهاي خليج‌فارس همچنان درصدد هستند تا با ساير كشورها در هر سطحي از تعامل، براي صدور اين بيانيه‌ها زمينه‌سازي كنند، چراكه اين كشورها به دنبال استفاده از شرايط و موقعيت كنوني ايران در منطقه هستند تا ادعاهاي خود درباره جزاير سه‌گانه ايراني را در قالب بيانيه مجددا تكرار كنند، اما آنچه كه در ارتباط با مواضع اروپايي‌ها در شرايط كنوني اهميت دارد اين است كه آنها به دنبال بالا بردن سطح تنش‌ها در مقابل ايران هستند و اين پيام را نيز مخابره مي‌كنند كه تا زماني كه مراودات نظامي ايران و روسيه ادامه داشته باشدآماده گفت‌وگو با ايران نيستيم يا حداقل نمي‌توانيم گفت‌وگوهاي سازنده‌اي داشته باشيم. اقدامات اخير اتحاديه اروپا نشان‌دهنده اين موضوع است كه همكاري‌هاي نظامي تهران و مسكو در شرايط كنوني به مراتب از مسائل مرتبط با برنامه هسته‌اي و همكاري تهران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اهميت بيشتري دارد. به واسطه آنكه رهبران اروپا معتقدند كه روسيه امنيت اين قاره و مسائل هويتي اروپا را به خطر انداخته و طبيعتا ايران نيز در اين تهديدي كه روسيه متوجه آنها كرده است همكاري دارد و اين كشور را همراهي مي‌كند. طبيعي است كه اتحاديه اروپا دست به اقدامات متقابلي خواهد زد كه احتمالا منافع ملي ايران را به خطر بيندازد؛ اين تعبيري است كه اروپايي‌ها از اقدامات هدفمند خود دارند، بنابراين اين قبيل موضع‌گيري‌هاي ادعايي اروپايي از جمله همراهي با شوراي همكاري خليج‌فارس عليه تماميت ارضي ايران در شرايط كنوني كه منطقه درگير تنش‌هاي بي‌سابقه‌اي هست نوعي فشار سياسي است عليه ايران به منظور مقابله با روسيه در اوكراين. هرچند كه ايران بارها نيز اعلام كرده است موشك‌هاي بالستيكي در اختيار روسيه قرار نداده است اما طرف‌هاي غربي مدعي هستند كه ما اسنادي در اين زمينه داريم و ادعا مي‌كنند كه ايران پيش‌تر پهپادهايي دراختيار مسكو به منظور مقابله با اوكراين قرار داده است و اين مناسبات نظامي بايد سريع‌تر پايان يابد. لذا به عبارتي ديگر اروپايي‌ها پايان همكاري نظامي تهران و مسكو و به ادعاي آنها پايان همراهي ايران با روسيه در جنگ اوكراين را به نوعي پيش‌شرط ازسرگيري گفت‌وگوهاي خود با ايران در نظر گرفته‌اند. استاد ژئوپليتيك