بازشدن كلاف پيچيده تيراژ به دست مردم

وزير ارشاد كتابخواني را يك ضرورت براي ارتقاي فرهنگ دانسته و يكي از راهكارهاي افزايش كتابخواني را استفاده از فضاي مجازي و كتاب‌هاي ديجيتال دانسته است

تيراژ كتاب در ايران پايين است و اين موضوع چيز تازه‌اي نيست. تا پيش از اين، وقتي از تيراژ دو هزارتايي كتاب‌ها صحبت مي‌شد، فرياد نويسندگان و ناشران به آسمان بلند مي‌شد و جمله‌اي تكراري نقل محافل بود: تيراژ كتاب پايين است. حالا علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي حرف تازه‌اي نزده است، او اين نگراني را تازه به زبان آورده است، نگراني‌اي كه سال‌ها اهالي نشر و نويسندگان با آن درگير بوده‌اند.
او كه اين حرف‌ها را در افتتاحيه نمايشگاه ياد مهربان گفته است، يكي از دلايل پايين بودن آمار سرانه مطالعه در كشور را كم بودن تيراژ كتاب دانسته است.
جنتي يكي از راه‌حل‌هاي كتابخوان كردن ايراني‌ها را استفاده از تمام ابزارها از جمله ظرفيت شبكه‌هاي مجازي براي فرهنگ‌سازي در اين زمينه دانسته و تاكيد كرده است: «نگاهي به آمار حضور افراد در كتابخانه‌هاي عمومي و شمارگان كتاب‌هاي چاپ شده در كشور به ضعف ما در اين مساله گواهي مي‌دهد. امسال نسبت به سال‌هاي گذشته اگرچه شاهد توسعه تعداد عناوين منتشر شده هستيم اما متاسفانه از حيث شمارگان شاهديم كه گاهي كتاب‌هاي ما با شمارگان ۷۰۰ نسخه منتشر مي‌شود.»

حسيني: تيراژ پايين كتاب كشف تازه‌اي نيست
محمد حسيني، دبير بخش داستان نشر ثالث درباره حرف‌هاي اخير وزير ارشاد مي‌گويد كه آقاي جنتي كشف تازه‌اي در اين زمينه نكرده است؛ تيراژ پايين كتاب در ايران سال‌ها وجود داشته است.
او يكي از دلايل اين موضوع را نداشتن دغدغه كتابخواني ايراني‌ها مي‌داند كه باعث كم شدن تقاضاي كتاب مي‌شود.
اين داستان‌نويس همچنين متذكر مي‌شود كه عموم كتاب‌ها در دو هزار نسخه چاپ مي‌شدند ولي الان تيراژ 500 تايي و حتي 300تايي هم ديده‌ام.
او مي‌گويد: «هزينه انبارداري زياد است و ناشر ترجيح مي‌دهد به جاي اينكه پنج هزار نسخه چاپ كند و در انبار بماند كه پنج سال ديگر قيمت آن عوض شده باشد، كتاب‌هايش را در تيراژهاي محدودتر چاپ كند و اگر خواست دوباره آن را تجديد چاپ كند.»
به گفته او عموم كتاب‌ها در بازار نشر ايران در تيراژ هزار تايي منتشر مي‌شوند. گرچه چاپخانه چاپ 5 هزار تا را مي‌گيرد و صحافي هم كمتر از هزار نسخه نيست اما با اين حال ناشر با توجه به تورم موجود ترجيح مي‌دهد در شمارگان كمتري كتاب‌ها را چاپ كند.
به گفته حسيني در 20 سال اخير روز به روز وضعيت شمارگان بدتر شده است، 15 سال قبل به ندرت زير 2200 تيراژ مي‌ديديم اما در 10 سال اخير حتي زير 1100 نسخه هم مي‌بينيم.

كتاب‌هاي ديجيتال ما استاندارد نيستند
وزير ارشاد كتابخواني را يك ضرورت براي ارتقاي فرهنگ دانسته است و يكي از راهكارهاي افزايش كتابخواني را استفاده از فضاي مجازي و كتاب‌هاي ديجيتال دانسته است. اما آيا با افزايش كتاب‌هاي ديجيتالي آمار سرانه ما بالا خواهد رفت؟ همين حالا هم بر طبق آمار، ايران يكي از كشورهايي است كه سالانه دستگاه‌هاي مجهز به كتابخوان بسياري به آن وارد مي‌شود، اما آيا ما با اين حجم دستگاه‌هاي مجهز به ريدر كتابخوان‌تر شده‌ايم؟ متاسفانه ما كمتر از اين ظرفيت براي كتابخواني استفاده مي‌كنيم؛ شايد يكي از دلايلش اين باشد كه بسياري از كتاب‌هاي ديجيتال ما استاندارد نيستند از طرف ديگر باز هم نمي‌توان تنها مشكل را به داده‌هاي غيراستاندارد مربوط دانست؛ شايد بتوان گفت كه اين مشكل به همان كتابخوان نبودن بسياري از ايراني‌ها برمي‌گردد.
سرانه كتابخواني در ايران بر طبق آمار 15 تا 17 دقيقه است؛ خواندن قرآن و ادعيه نيز در اين آمار محسوب شده‌اند. اين آمار در مقايسه با كشورهاي ديگر بسيار پايين است، در سال‌هاي گذشته مسوولان تلاش‌هاي بسياري كرده‌اند كه اين آمار را ارتقا دهند، حتي اضافه شدن يك دقيقه به اين عدد باعث فخر يك مسوول شده است، اما با اين وجود اين رقم هنوز بسيار پايين است. وزير ارشاد نيز اعتراف كرده است كه در سال‌هاي اخير شاهد كاهش امر كتابخواني در كشور بوديم. او اين موضوع را به استناد كساني كه به كتابخانه‌هاي عمومي كشور مراجعه مي‌كنند و همچنين تعداد شمارگان كتاب‌هاي منتشر شده مي‌گويد.
در هر صورت سر همه كلاف‌هاي بازار نشر ايران و چرخيدن چرخ اين صنعت همچنان به دست مردمي است كه بسيار كم كتاب مي‌خوانند؛ با افزايش سرانه مطالعه در كشور شمارگان كتاب نيز بالا خواهد رفت و بسياري از مشكلات نشر حل خواهد شد.