تازه‌ترين گزارش از وضعيت نويسنده كتاب آيات شيطاني
سلمان رشدي
با دستگاه نفس مي كشد
زيبا جلالي |سلمان رشدي، نويسنده كتاب آيات شيطاني جمعه شب در نيويورك در حالي كه براي سخنراني در سالن شتاكوئا در نيويورك آماده مي‌شد، توسط يك جوان امريكايي ۲۴ ساله هدف حمله با چاقو قرار گرفت. سلمان رشدي ۷۵ ساله ۳۴ سال پيش با نوشتن كتابي با عنوان «آيات شيطاني» كه در آن به عقايد مسلمانان و پيامبر اسلام(ص) توهين شده‌بود، خشم مسلمانان جهان را برانگيخته بود. همان سال بنيانگذار انقلاب اسلامي، امام خميني(ره) فتواي ارتداد اين نويسنده هندي‌تبار مسلمان و تبعه بريتانيا را صادر كرد. فردي كه روز جمعه به سلمان رشدي حمله كرد، ۱۰ سال بعد از انتشار كتاب جنجالي وي و فتواي قتل او توسط بنيانگذار جمهوري اسلامي متولد شده است. پليس نيويورك گفته است كه هنوز نمي‌تواند در مورد انگيزه‌هاي متهم اين اقدام اظهارنظري كند. براساس گزارش‌ها، فردي كه روز جمعه در نيويورك سلمان رشدي را هدف حمله قرار داد، هادي مطر اهل نيوجرسي امريكا معرفي شده است. اين فرد قبلا بليت شركت در همايشي كه سلمان رشدي در آن سخنراني مي‌كرد تهيه كرده بود و در ميان جمعيت حضور داشت، زماني كه يكي از برگزاركنندگان همايش در حال معرفي برنامه بود، اين فرد روي صحنه مي‌پرد و به سلمان رشدي كه در حال آماده شدن براي سخنراني بود حمله مي‌كند. به گفته شاهدان عيني فرد مهاجم لباس سياه به تن داشته و ماسكي سياه روي صورتش كشيده بود، در طول نزديك به ۲۰ ثانيه از زماني كه فرد مهاجم به سلمان رشدي مي‌رسد تا زماني كه حاضران او را خلع سلاح مي‌كنند چندين ضربه چاقو به رشدي وارد مي‌كند. براساس گزارش‌ها ۱۰ تا ۱۵ ضربه چاقو از جمله به گردن سلمان رشدي باعث شده كه مقدار زيادي خون از دست دهد. او بلافاصله توسط هلي‌كوپتر از محل سخنراني به بيمارستان منتقل شد. اندرو وايل، مدير برنامه‌هاي سلمان رشدي به رسانه‌ها گفته است كه او زير دستگاه تنفس مصنوعي قرار دارد، احتمالا يك چشمش را از دست مي‌دهد، اعصاب دستش قطع شده‌اند و به كبدش آسيب وارد شده است. به نوشته رويترز، سلمان رشدي چند هفته پيش از اين اتفاق در گفت‌وگويي با نشريه استرن در آلمان گفته بود كه بعد از مدت‌ها زندگي در خفا اكنون «زندگي نسبتا نرمال» دارد. اين گفت‌وگو كه چند هفته پيش انجام شده است قرار بود در شماره سه‌شنبه نشريه استرن منتشر شود. سلمان رشدي كه از سال ۲۰۰۰ به امريكا مهاجرت كرده است، سال ۲۰۱۶ تابعيت امريكا را دريافت كرد و در شهر نيويورك زندگي مي‌كرد. برخلاف دوران زندگي در بريتانيا كه اين نويسنده عمدتا در اختفا زندگي مي‌كرد و در انظار عمومي ظاهر نمي‌شد، به نظر مي‌رسد كه در طول ساليان اخير محافظت چنداني از سوي دولت امريكا براي او انجام نمي‌شد. به نوشته رسانه‌ها روز جمعه يك نيروي پليس ايالتي و يك معاون كلانتر محلي مسوول حفاظت از سلمان رشدي بودند.
قربانيان آيات سلمان رشدي
در طول دهه‌هاي گذشته علاوه بر كشته‌شدن دست‌كم ۴۵ مسلمان معترض به نشر اين كتاب در كشورهاي مختلف از جمله هندوستان و پاكستان، برخي مترجمان كتاب «آيات شيطاني» در كشورهاي مختلف هدف حملات مسلماناني قرار گرفته‌اند كه نشر اين كتاب را توهين به عقايد خود مي‌دانند. سال ۱۹۹۱ هيتوشي ايگاراشي، مترجم ژاپني كتاب يك سال و نيم بعد از انتشار اين كتاب در ژاپن با ضربات چاقو توسط فردي ناشناس به قتل رسيد و جسد او مدتي بعد از مرگ در دانشگاه سوكوبا پيدا شد؛ تا پانزده سال پس از اين قتل كه پرونده دچار مرور زمان شد، هيچ مظنوني در اين خصوص بازداشت نشد. اتوره كاپريولو، مترجم كتاب به زبان ايتاليايي نيز سال ۱۹۹۱ در خانه‌اش با چاقو مورد حمله قرار گرفت و به‌شدت مجروح شد؛ وي مي‌گويد فردي با او تماس گرفته و خود را از سفارت ايران در ايتاليا معرفي كرده است و از او مي‌خواهد تا كتابي اسلامي را به زبان ايتاليايي ترجمه كند. به گفته كاپريولو بعد از آنكه اين فرد به خانه او مراجعه و اندكي در مورد سلمان رشدي از او پرس‌وجو كرد، او را به‌شدت با چاقو مجروح مي‌كند. سفارت ايران در ايتاليا همان زمان هرگونه ارتباط با اين قضيه را رد كرده است؛ درخصوص اين حمله فردي در ايتاليا متهم نشد. ۱۹۹۳ ويليام نيگارد ناشر نروژي كتاب جلوي منزلش هدف سه گلوله قرار گرفت؛ به‌رغم شدت جراحات وارده نيگارد زنده ماند؛ ۲۵ سال بعد دستگاه قضايي نروژ، درست در آستانه منقضي شدن پرونده، افرادي را به ظن مشاركت در اين حمله متهم كرد و سه سال بعد سال ۲۰۲۱ مشخص شد كه اين افراد يك تبعه لبناني به نام خالد موسوي و يك ديپلمات پيشين بدون نام ايراني هستند. خالد موسوي در گفت‌وگو با پايگاه خبري ان‌آر‌كي نروژ اين اتهام را رد كرده است و سفارت ايران در نروژ هم اتهام وارد شده به يك ديپلمات ايراني كه در زمان سوءقصد به جان نيگارد در نروژ خدمت مي‌كرد را رد كرده است. حمله ناكام مسلمانان خشمگين به هتلي در سيواس تركيه كه ميزبان عزيز نسين، مترجم كتاب به زبان تركي بود، باعث كشته شدن ۳۷ نفر در آتش شد، هر چند عزيز نسين توانسته بود از دست مهاجمان بگريزد.
اتهام‌زني‌ها به ايران
مانند همه حملات مشابه در دهه‌هاي گذشته، اين حمله به سلمان رشدي هم بار ديگر از سوي برخي رسانه‌ها و كاربران شبكه‌هاي اجتماعي به ايران نسبت داده‌شده است. روزنامه تندروي نيويورك پست در گزارشي درخصوص اين حمله با اشاره به برخي اقدامات ادعايي در خاك امريكا، اين حمله را تلويحا به ايران نسبت داده است. اين رسانه امريكايي با تكرار ادعاهاي واهي ضدايراني مي‌نويسد: «اين حمله در پي تعدادي از نقشه‌هاي ترور برملا شده ايراني در خاك امريكا رخ مي‌دهد كه شامل برنامه‌ريزي عليه جان بولتون، مشاور پيشين امنيت ملي و يك تلاش واضح عليه جان يك روزنامه‌نگار ايراني- امريكايي در بروكلين مي‌شد.» نيويورك پست در گزارشي ديگر مدعي شده است كه هادي مطر، فرد مهاجم در شبكه‌هاي اجتماعي از سپاه پاسداران انقلاب اسلامي دفاع كرده است. نيويورك پست به نقل از «منابعي در ضابطين قضايي» نوشته است: «تحقيقات مقدماتي نشان مي‌دهد كه مطر پست‌هايي در حمايت از ايران و سپاه پاسداران و در مجموع در حمايت از تشيع افراطي [!] منتشر كرده است.» شبكه خبري ان‌بي‌سي هم به نقل از فردي مطلع از روند تحقيقات اتهام‌هاي مشابهي را مطرح كرده است. ان‌بي‌سي مي‌نويسد كه هادي مطر ۲۴ ساله در ايالت كاليفرنياي امريكا متولد شده است، اما به تازگي به نيوجرسي نقل مكان كرده است. اين رسانه امريكايي مدعي شده است هر چند هيچ شاهدي مبتني بر ارتباط مستقيم ميان اين فرد و سپاه پاسداران پيدا نشده است اما «او علايقي نسبت به اين سازمان» داشته است. با اين حال مقام‌هاي رسمي ايالات متحده امريكا اعلام كرده‌اند كه انگيزه‌هاي اين فرد همچنان نامشخص است. سرگرد يوجين جي استانيسزوسكي از پليس ايالتي نيويورك به رسانه‌ها گفته است: «در حال حاضر هيچ شاهدي در مورد انگيزه اين فرد در دست نداريم.»
تقارن «عجيب» با احياي برجام
نسبت دادن اين حمله به ايران با واكنش يكي از مقام‌هاي منتسب به تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي ايران مواجه شده است كه وقوع اين حمله را همزمان با نزديك شدن به احياي برجام «عجيب» توصيف مي‌كرد. سيدمحمد مرندي، استاد دانشگاه كه برخي رسانه‌ها از او با عنوان مشاور رسانه‌اي تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي ايران ياد مي‌كنند در حساب كاربري خود در شبكه اجتماعي توييتر نوشته است: «من براي نويسنده‌اي كه نفرت و توهين بي‌پاياني را عليه اسلام و مسلمانان دامن زد قطره‌اي اشك نمي‌ريزم. بازيچه امپراتوري كه خود را به عنوان يك رمان‌نويس پسااستعماري جا مي‌زد. اما عجيب نيست كه با نزديك شدن به توافق احتمالي هسته‌اي، ايالات متحده امريكا ادعاهايي در مورد هدف قرار دادن بولتون مطرح مي‌كند و بعد اين اتفاق رخ مي‌دهد؟» عباس عبدي، تحليلگر مسائل سياسي هم در پيامي در شبكه اجتماعي توييتر مي‌نويسد: «اهل نظريه توطئه نيستم ولي تصادفي بودن همزمانِ خبر برنامه‌ريزي براي ترور بولتون و ترور سلمان رشدي، با نهايي شدن گفت‌وگوهاي احياي برجام براي من غيرقابل باور است.»
علي قاسم تحفه، يكي از مقامات محلي منطقه يارون در جنوب لبنان، بعدازظهر شنبه، در گفت‌وگو با پايگاه خبري النشره در لبنان گفت كه هادي مطر، ضارب سلمان رشدي، اصالتي لبناني دارد. به گزارش فارس، علي قاسم تحفه در اين باره گفت: «پدر و مادر هادي مطر جوان كه ديروز، سلمان رشدي را با چاقو زد، اهل منطقه يارون هستند اما هادي در امريكا به دنيا آمده و در آنجا زندگي كرده و اصلا به لبنان نيامده است.» شهردار يارون اضافه كرد: «اهالي آن منطقه اخبار را از طريق رسانه‌ها دنبال مي‌كنند و هيچ كدام از آنها هادي مطر جوان را نمي‌شناسند.»