اسرار مگوي پاييز 98

مهدي بيك اوغلي

بسياري معتقدند «پاييز 98» را مي‌توان يكي از حساس‌ترين برهه‌هاي تاريخ معاصر ايران در نظر گرفت.هنگامه‌اي كه در آن 1سال پس از خروج ترامپ از برجام و بازگشت تحريم‌هاي دامنه‌دار اقتصادي از يك طرف تلاش براي ديدار «روحاني با ترامپ»در مجمع عمومي سازمان ملل با هماهنگي رهبران جهاني (آلمان، فرانسه، انگليس و...) برنامه‌ريزي شد و از سوي ديگر، يك تصميم دولت براي جبران كسري بودجه در آبان ماه 98، منجر به بروز يكي از شديدترين اعتراضات عمومي كشور شد. ضمن اينكه مدتي بعد و پس از ردصلاحيت گسترده چهره‌هاي ميانه‌رو و اصلاح‌طلب، مجلس ايران در يكي از كم‌مشاركت‌ترين دوره‌هاي خود، در اختيار طيف اصولگرا قرار گرفت. 

حدود 3سال پس از آن روزها در يكي از همان جمعه‌هاي خبرساز (11شهريور) و در كشاكش اخباري كه در خصوص توافق يا عدم توافق منتشر مي‌شود، روايت‌هاي تازه‌اي از حسن روحاني منتشر شد بلافاصله بازخوردهاي وسيعي در رسانه‌ها و فضاي مجازي پيدا كرد. روايتي برآمده از كتاب «جنگ بدون آتش و دود» به قلم سه نويسنده (بهراد مهرجو، ولي خليلي و آرش پورابراهيمي) كه يكي از آنها در جلسه مذكور حضور داشت. روايتي برآمده از خاطرات شفاهي حسن روحاني كه در يكي از نشست‌هاي اختصاصي‌اش بيان شده است. روحاني در اظهاراتش، روايتي از ماجراي اعتراضات آبان 98 و همچنين تلاش قدرت‌هاي جهاني براي شكل دهي به ديدار ترامپ-روحاني ارايه مي‌كند كه از طريق كنار هم قرار دادن آنها مي‌توان تصويري از چرايي وقوع حوادث به دست آورد. اما در بطن تحليل‌هاي مرتبط با اين حوادث نقطه پنهاني وجود دارد كه رمزگشايي از آنها كمك شايان‌توجهي به درك كلي موضوع مي‌كند.مقطع زماني برنامه‌ريزي براي ديدار روحاني با ترامپ «مهرماه 98 »است؛ موعدي كه روحاني براي حضور در مجمع عمومي سازمان ملل، راهي نيويورك مي‌شود. در داخل، اما شنيدن زمزمه‌هايي در خصوص احتمال ديدار روحاني و رييس‌جمهوري امريكا، سر و صداي زيادي به پا كرده است.گروه‌هاي مخالف دولت با اشاره به اينكه دولت به دنبال احياي روابط با امريكاست از هر فرصتي براي نواختن دولت و شخص رييس‌جمهوري استفاده مي‌كنند. انتقاداتي كه ردپاي آن بعد از پايان سفر روحاني به نيويورك، نيز ادامه دارد. 1ماه پس از پايان سفر روحاني به امريكاست كه مشخص مي‌شود ايران براي مواجهه با تحريم‌هاي داخلي، ناچار است بر ظرفيت‌هاي داخلي‌اش تكيه كند. يكي از مهم‌ترين مسيرها براي جبران كسري بودجه 98، افزايش قيمت بنزين از 1500 به 3هزار تومان است. هرچند اين تصميم ضروري است، اما نه مجلس دهم و نه هيچكدام از ارگان‌هاي ديگر موافق اين تصميم نيستند. اينجاست كه ظرفيت شوراي هماهنگي سران قوا به كار گرفته مي‌شود تا اين برنامه عملياتي شود. گراني بنزين اما فرصت ويژه‌اي را در اختيار منتقدان دولت قرار مي‌دهد تا فشار را بر دولت افزايش دهند. روحاني اثرگذاري اين افراد و جريانات را در روز نخست افزايش قيمت بنزين آن‌گونه شرح مي‌دهد: «غروب جمعه عده‌اي تصميم گرفتند، دولت را زمين بزنند. بعدها افراد اصلي دستگير شدند. بازجويي‌هاي آنها موجود است كه مي‌گويند از چه كساني دستور گرفته بودند.» عبارتي كه هرچند كاملا روشن بيان نشده است، اما مرزگشايي از آنها مشخص مي‌كند كدام جريانات به دنبال زمين زدن دولت به بهانه قيمت بنزين بوده‌اند. بايد ديد، قسمت‌هاي بعدي روايت‌هاي رييس دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم از مقاطع خاص كشور چه اسرار مگوي ديگري را فاش مي‌كند. اسراري كه آگاهي از آنها به افكار عمومي كمك مي‌كند تا دوستان ملت را از دشمنان ملت تشخيص دهند. «اعتماد» به بهانه اين خاطرات گفت‌وگويي را با حشمت‌الله فلاحيت‌پيشه نماينده دوره‌هاي هشتم، نهم و دهم مجلس ترتيب داده تا در خصوص ابعاد گوناگون رخدادهاي پاييز 98 گفت‌وگويي ترتيب دهد. فلاحت‌پيشه در پاييز سال98 در شمايل يكي از اعضاي هيات رييسه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي انجام وظيفه مي‌كرد؛ شرحي از آنچه در آن ايام بر كشور رفته است، ارايه مي‌كند. او با تاكيد بر اينكه تصميم گراني بنزين در قالب سران قوا با حضور روحاني، رييسي و لاريجاني اتخاد شده مي‌گويد: «پس از مشخص شدن واكنش منفي مردم روساي قواي قضايي و تقنيني نقش خود را در اين تصميم انكار كردند.»رفتاري كه روحاني آن را با عباراتي چون «در كاسه دولت گذاشتن» توصيف مي‌كند. در جريان گفت‌وگوي «اعتماد» با حشمت‌الله فلاحت پيشه در خصوص اين دوران بحث و تبادل و نظر شده است.