گفت‌وگو مثل آب خوردن نيست، لوازمي دارد

روز گذشته برخي زندانيان هم‌بند حسين رونقي مانند مصطفي تاجزاده و محمدرضا جلايي‌پور از وخامت حال او خبر دادند. افراد زيادي را مي‌شناسم كه در اعتراضات پس از فاجعه مرگ مهسا اميني - دخ  تر ايران- بازداشت شده‌اند؛ زهرا و هدي توحيدي، عليرضا خوشبخت، بهاره هدايت، فائزه هاشمي و زنان و‌ مردان بسياري كه عمدتا جوان ‌و چه بسا گمنامند. پس از اين اعتراضات رييس قوه قضاييه و برخي مسوولان كشور از ضرورت گفت‌وگو در شرايط كنوني ايران سخن گفته‌اند. اين در حالي است كه برخي تريبون‌ها از اشد مجازات آنها مي‌گويند و همچنان از به كار بردن واژه اعتراض پرهيز كرده و مثل آب خوردن به هر معترض و منتقدي برچسب اغتشاشگر مي‌زنند و پس از آن هم به تعبير راه يافتگان مجلس يازدهم لابد بايد قوه قضاييه به همه آنها حكم محاربه بدهد! اين در حالي است كه لازمه اصلي هر گفت‌وگويي پذيرش اصل مهم دگر‌پذيري است. بالطبع قرار نيست آن ديگري كه قرار است ما با او به گفت‌وگو بنشينيم، مانند ما فكر كند، مانند ما تحليل كند و مانند ما نتيجه‌گيري و اقدام كند. ما با ديگري به گفت‌وگو مي‌نشينيم، چراكه باور داريم بدون اين گفت‌وگو هيچ تفاهمي نه بر سر تشريح و تبيين مساله، علل و دلايل به وجود آمدن آن شكل نخواهد گرفت. اگر اين اتفاق نيفتد، بدون ترديد هم در نتيجه‌گيري و هم در حل مساله توافقي شكل نخواهد گرفت. آن هم در موقعيتي كه روند رو به تزايد شكاف دولت ملت غير قابل انكار است و اعتراضات پس از مرگ مهسا اميني نيز نشان داد تا چه حد جامعه ايران ملتهب است و هر اتفاقي مانند مرگ او مي‌تواند اعتراض مردم را به خيابان بكشاند. 

از طرفي جريان‌سازي گفت‌وگو در شرايطي كه پس از هفته‌ها همچنان اعتراض‌ها ادامه دارد و بخشي از دليل تداوم آن بازداشت معترضان است. (به عنوان مثال بخشي از اعتراض دانشجويان به محروميت‌ها و محدوديت‌هايي برمي‌گردد كه براي دانشجويان معترض ايجاد شده است.) اولين گام براي شكل‌گيري گفت‌وگو‌ نه گفت‌وشنود، اين است كه با معترضاني كه بازداشت شده‌اند، رواداري پيشه شود و رويكرد غالب، تلاش براي آزادي آنها باشد. اصرار بر ادامه بازداشت و حبس‌هاي طولاني‌مدت و صدور احكام سنگين براي معترضان، نه تنها صورت مساله اعتراضات را پاك نمي‌كند، بلكه خود عاملي است براي به سخره گرفتن هر پيشنهاد گفت‌وگويي. شكل‌گيري گفت‌وگو الزامات ديگري هم دارد و در اين مقال، مجال پرداختن به همه آنها نيست. گفت‌وگو، گفت‌و‌شنود نيست.