نفس نوزادان اهوازي
به شماره افتاده
تنها در 6 ماه نخست امسال بيش از ۲۲ هزار نفر
با عارضه تنفسي راهي بيمارستان‌هاي اهواز شدند
نادره وائلي زاده
وزارت بهداشت در حالي از فروكش كردن «موج آنفلوآنزا» در كشور خبر داده كه خوزستان همچنان با طغيان بيماري‌هاي تنفسي و آنفلوآنزا درگير است. اين‌بار كودكان، به خصوص نوزادان و شيرخوارها قرباني بحران تنفسي شده‌اند.
در ميان نگراني‌ها از آغاز پيك هشتم كرونا، ظرفيت بيمارستان ابوذر؛ تنها مركز تخصصي اطفال خوزستان، بيش از ۲ هفته است كه تكميل شده و همه بيمارستان‌هاي زيرنظر دانشگاه علوم پزشكي اهواز به حالت آماده باش درآمده‌اند.
آنطور كه «ندا فضل‌علي‌زاده» مدير مركز آموزشي پژوهشي و درماني ابوذر اهواز مي‌گويد: «از زمان آغاز پيك بيماري‌هاي تنفسي در مهر‌ماه تا ۶ دي‌ماه بيش از ۲۰ هزار كودك با مشكلات تنفسي به اين بيمارستان مراجعه كرده‌اند كه حدود سه هزار نفر آنها بستري شده‌اند كه بيشترين تعداد آنها در يك‌ماهه اخير بوده است.» دانشگاه علوم پزشكي جندي‌شاپور اهواز در گزارش اخير خود از ورود به پيك آنفلوآنزا و بحران تنگي نفس در اطفال و نوزادان خبر داده و اعلام كرده: مراجعه نوزادان و اطفال با علايم تنگي‌نفس و آنفلوآنزا به مراكز درماني افزايش چشمگيري داشته به‌طوري كه از تاريخ ۱۵ تا ۲۶ آذرماه هفت هزار كودك زير ۱۲ سال به مراكز درماني زيرنظر اين دانشگاه مراجعه كردند كه از اين تعداد، هزار و ۱۰۰ نفر بستري شدند.
فضل‌علي‌زاده نيز در گفت‌وگو با «اعتماد»، نسبت به ادامه پيك بيماري‌هاي تنفسي كودكان در خوزستان هشدار مي‌دهد و مي‌گويد: «آمار بيماران هنوز به همان صورت و بسيار زياد است. امسال بار مراجعات بيماري‌هاي تنفسي بسيار بيشتر از سال‌هاي قبل بوده و در مقايسه با دوره پيك بيماري‌هاي تنفسي در سال گذشته حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد افزايش نشان مي‌دهد.»
پاييز هميشه با طغيان بيماري‌هاي فصلي اطفال و افزايش مراجعه به مراكز درماني همراه است. پيك بيماري‌هاي تنفسي و فصلي اطفال معمولا از نيمه مهر آغاز مي‌شود و گاهي تا اسفند‌ماه نيز طول مي‌كشد.
فضل‌علي‌زاده درباره پيك تنفسي امسال، توضيح مي‌دهد: «بازگشايي مدارس بعد از دو، سه سال دوران كرونا، تاخير در بارش‌هاي پاييزي و افزايش رطوبت هوا و كمرنگ شدن رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي كرونا، عوامل فعال شدن بيشتر ويروس‌ها هستند كه تيپ غالب آن ويروس‌هاي آنفلوآنزا و RSV است كه مجاري تنفسي را مبتلا مي‌كند. تفاوت پيك جديد در اين است كه بيشتر كودكان با سنين پايين‌تر را درگير كرده و اكثر مراجعان، كودكان كمتر از يك تا دو سال و به‌طور كلي زير سن دبستان هستند. در اين دوره با افزايش تعداد مراجعات و سرايت بيشتر اين بيماري مواجه هستيم كه تقريبا تمام جامعه را درگير كرده است.»
او همچنين احتمال كرونا در اين كودكان را رد مي‌كند: «الگو و علايم اين بيماري نشان مي‌دهد كه به هيچ عنوان كرونا نيست و تست‌هايي كه از بيماران اخذ شده نيز همه منفي بوده است.»
ظرفيت بيمارستان و 65 تخت اضافه شده
تكميل است
ساختمان جديد بيمارستان كودكان ابوذر اهواز چهار سال پيش با ظرفيت ۲۴۰ تخت افتتاح شد. اين بيمارستان زمستان پارسال هم در پيك ششم كرونا دوران سختي را گذراند. حالا مدير اين مركز درماني از تكميل ظرفيت بيمارستان خبر داده است. فضل‌علي‌زاده مي‌گويد: «با شروع پيك بيماري‌هاي تنفسي اطفال، ظرفيت بيمارستان را افزايش داديم و ۶۵ تخت اضافه كرديم. يك بخش پشتيبان اورژانس نيز فعال و در بخش‌هاي ديگر نيز تخت اضافه شده. همه فضاهاي غيرفعالي كه داشتيم تجهيز و فعال شدند. در اين مركز با كمبود دارو مواجه نبوديم و به خاطر پيش‌بيني‌ها و همكاري دانشگاه همه نيازها به ميزان كافي تامين شده است، ولي بار مراجعان بسيار زياد و بيش از ظرفيت، توان و نيروي بيمارستان است. به همين دليل دانشگاه علوم پزشكي، بيمارستان‌هاي ديگر را نيز فعال كرد و ما روزانه بيمار ارجاعي، اعزامي و انتقالي به ساير بيمارستان‌هاي اهواز داريم.» او ادامه مي‌دهد: «به نظر مي‌آيد تغيير شرايط جامعه در دو، سه سال گذشته باعث كاهش ايمني بدن اطفال شده. آنچه ايمني بدن كودكان زير ۲ سال را بالا مي‌برد تغذيه با شير مادر است كه متاسفانه تعدادشان كمتر شده و اين مي‌طلبد كه به خانواده‌ها آگاهي داده شود. توصيه ما رعايت بهداشت و ادامه استفاده از ماسك به ويژه در مكان‌هاي شلوغ است. با آلودگي هواي كلان‌شهرها نيز مواجهيم كه گاهي مدارس را به تعطيلي كشانده؛ بنابراين والدين بايد حتي‌المقدور اطفال را به فضاهاي باز و آلوده نبرند.»
بحران‌هاي تنفسي از بهار تا پاييز
تخت‌هاي سفيد و صورتي بيمارستان ابوذر، حالا پر از كودكاني است كه نفس‌شان به سختي بالا مي‌آيد. اورژانس بيمارستان هم كيپ تا كيپ پر است؛ تخت‌هاي سيار تا راهرو و كنار ايستگاه پرستاري چيده شده‌اند. مادرها با چشمان نگران روي صندلي‌ها يا روي تخت‌ها نشسته‌اند. بعضي‌ها چند روزي مي‌شود كه در اورژانس مانده‌اند و هنوز جاي خالي در بخش براي‌شان پيدا نشده است. «هدي» مادر جوان اهل اهواز كه پسر ۲ ماهه‌اش «ايليا» را سه روز پيش به خاطر تنگي نفس به بيمارستان آورده، مي‌گويد: «تشخيص پزشك اين بوده كه ريه نوزاد درگير است.»
«قاسم» سه سال دارد و در تخت كناري، روي زانوي مادرش نشسته. نفسش تنگ است و سرفه‌هايش بند نمي‌آيد. مادر كه براي درمان او از شهرستان كرخه به اهواز آمده، مي‌گويد كه پنج دختر دارد و قاسم را خدا با نذر و نياز به آنها داده است.
هواي دي‌ماه اهواز سرد و مه‌آلود است و ذرات آلاينده و سياه، روزهاي متمادي، آسمان را تيره و سنگين كرده. مادربزرگ «مصطفي»، كنار او روي تخت كوچكش، مچاله شده تا مادر كه براي حمام و تعويض لباس به شهرشان شيبان (در شمال اهواز) رفته، بازگردد. مصطفي يك‌ماهه است و با ناراحتي قلبي متولد شده. مادربزرگ مي‌گويد: «چند روزي است كه مصطفي نمي‌تواند خوب نفس بكشد، گاهي هم دچار حالت خفگي و صورتش كبود مي‌شود. سعي كرديم با داروي گياهي درمانش كنيم اما خوب نشد و حالا روز سوم است كه در بيمارستانيم.»
«نور» هشت ماهه است و از چهار روز پيش با مادرش از هويزه آمده است. مادر مي‌گويد ريه‌هاي نور درگير است و سرفه‌هاي سختي دارد. اين پيك را شايد بشود چهارمين بحران تنفسي خوزستان از ابتداي امسال دانست. در بهار و تابستان گذشته، ابتدا گرد و غبار نفس خوزستاني‌ها را تنگ كرد. طبق آمار دانشگاه علوم پزشكي اهواز در نيمه نخست امسال بيش از ۲۲ هزار و ۶۰۰ نفر با عارضه قلبي و تنفسي به بيمارستان‌هاي اين دانشگاه مراجعه كردند. بعد از آن در پاييز، نخستين‌بارندگي‌هاي فصلي نيز با تنگي‌نفس براي برخي خوزستاني‌ها همراه بود به‌طوري كه در آبان ماه امسال ۴۰۰ نفر به مراكز درماني مراجعه كردند. از سوي ديگر، اهواز و برخي شهرهاي صنعتي خوزستان در ۲ ماه گذشته با آلودگي هوا درگير بودند و مدارس هم سه نوبت غيرحضوري شدند. حالا چهارمين بحران بيماري‌هاي تنفسي، كودكان و نوزادان را هدف قرار داده است.
آژير قرمز براي نوزادان
براي كودكان اما شرايط به شيوه سخت‌تري در جريان است؛ «مهسا بهروزيان» متخصص بيماري‌هاي اطفال و معاون درمان بيمارستان ابوذر در همين رابطه به «اعتماد» مي‌گويد: «از اوايل مهر‌ماه با افزايش مراجعات بيماران تنفسي مواجه بوديم. در مرحله اوليه كودكاني با علايم شبيه آنفلوآنزا، ضعف، بي‌حالي و تب بالا مراجعه مي‌كردند اما هر چه پيش رفتيم تظاهرات متفاوت شد، به‌طوري كه حدود ۸۰ درصد مراجعات را شيرخواره‌هاي زير ۶ ماه تشكيل مي‌دهند. معضل كنوني ما اين است كه بسياري از بيماران نوزادان يك‌ماهه يا ۱۰ تا ۲۰ روزه هستند كه با توجه به تظاهراتي كه دارند به نظر مي‌آيد با شكل تشديديافته عفونت‌هاي ويروسي در كودكان با سنين كمتر مواجه هستيم.»
او با بيان اينكه در حال حاضر تقريبا همه استان درگير است و مراجعاتي از سراسر خوزستان داريم، ادامه مي‌دهد: «روزانه حدود ۳۵۰ نفر به بيمارستان ابوذر مراجعه مي‌كنند كه حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد آنها دچار مشكلات تنفسي هستند. تظاهرات به شكل سرفه‌هاي شديد است كه منجر به سياه شدن كودك مي‌شود. اختلال در تنفس پيدا مي‌كند و دچار خس‌خس شديد سينه مي‌شود به‌طوري كه نيازمند اكسيژن مي‌شود. خيلي وقت‌ها ممكن است علاوه بر اين علايم، عفونت‌هاي ثانويه هم بروز كند كه شرايط را بدتر و دوره درمان را طولاني‌تر و ماندگاري در بيمارستان را بيشتر كند كه همين باعث كاهش ترخيص و افزايش بار بيماران شده و تجمع بيماران را در اورژانس به دنبال داشته است. اكنون بار مراجعات به قدري زياد است كه كادر درمان خسته شده‌اند.»
بهروزيان همچنين نسبت به احتمال مرگ و مير در نوزادان با بيماري‌هاي زمينه‌اي هشدار مي‌دهد: «اگر چه خوشبختانه مورد فوتي در اين بيماران نداشتيم اما در كودكاني كه دچار بيماري‌هاي زمينه‌اي همچون بيماري قلبي، نورولوژيك و نقايص سيستم ايمني بودند مواردي از مرگ و مير اتفاق افتاده كه مي‌تواند براي گروه‌هاي خطر هشداردهنده باشد؛ البته تعداد فوتي‌ها تغييري نداشته و افزايشي نبوده است. برخي از بيماران تنفسي با مشكلات گوارشي و اسهال مراجعه مي‌كنند. متاسفانه در هفته گذشته ۲ نوزاد ۹ و ۱۱ماهه با تظاهرات اسهال (علاوه بر تظاهرات تنفسي) مراجعه كردند كه به دليل كم آبي شديد بدن به مرحله شوك رفته و جان خود را از دست دادند. بنابراين خانواده‌ها بايد توجه داشته باشند كه در صورت افزايش موارد دفع بلافاصله به پزشك مراجعه كنند چون نوزادان خيلي زود دچار كم آبي شده و وارد مرحله شوك مي‌شوند كه بهبود آن دشوار است.»
اين متخصص اطفال مي‌گويد: «با توجه به شيوع ويروس‌هاي تنفسي و RSV به نظر مي‌آيد عامل اصلي همين ويروس باشد چون تظاهرات آن بسيار شبيه است ولي با توجه به افزايش بار مراجعات بايد بررسي‌هاي بيشتري صورت گيرد. درخواست كيت‌هاي تشخيصي داديم كه مي‌تواند در شناخت علت اين بيماري و افزايش مراجعات به ما كمك كند ولي به دليل محدوديت اين كيت‌ها در كشور مشكلاتي در تامين آن وجود دارد. در حال حاضر با توجه به شرايط خاص بيمارستان، تعداد خيلي محدودي به ما داده شده كه آن هم با تاييد افراد خاص بوده و تنها در اختيار بخش‌هاي ويژه (ICU و NICU) قرار گرفته است. قرار است اين كيت‌ها را در روزهاي آينده در اختيارمان قرار دهند.»
بهروزيان درباره ارتباط اين پيك با آلودگي هوا نيز مي‌گويد: «هر سال همزمان با تغييرات جو و آلودگي هوا بيماراني با سابقه آلرژي تنفسي داريم كه با تشديد علايم مراجعه مي‌كنند ولي اين افراد زمينه و سابقه بيماري دارند. اگر چه آلودگي هوا مي‌تواند تشديد‌كننده باشد اما به نظر مي‌آيد كه عامل اصلي سرايت فرد به فرد از طريق ويروس است. اكثر اين بيماران بر اثر مواجهه و تماس با بچه‌هاي سنين مدرسه مبتلا شده‌اند و اغلب خانواده‌هايي هستند كه كودكان مدرسه‌اي دارند كه قبلا بيماري تنفسي با درگيري ساده‌تر و دوره بهبودي كوتاه‌تر داشته اما در اين نوزادان منجر به بستري و درمان طولاني‌تر مي‌شود.»
ادامه آنفلوآنزا، آغاز كرونا
سيد كريم حسيني نماينده اهواز، كارون، باوي و حميديه در مجلس همچنين به «اعتماد» مي‌گويد كه هنوز گزارشي از پيك تنفسي اطفال در خوزستان دريافت نكرده است. او وعده مي‌دهد كه بازديدي از وضعيت بيماران داشته و براي تامين امكانات و كيت‌هاي تشخيصي تلاش كند.
پيك بيماري‌هاي تنفسي كودكان در حالي در خوزستان ادامه دارد كه وزارت بهداشت ورود به پيك هشتم كرونا را اعلام كرده است كه مي‌تواند شرايط را براي كودكان و نوزادان نگران‌كننده‌تر كند.