برگزاري ديدار تاريخي كيم جونگ اون و مون جائه اين در منطقه غيرنظامي دو كره
صلح سرد
شهاب شهسواري
65 سال بعد از ترك مخاصمه امريكا، چين و كره شمالي در جنگ كره، براي اولين‌بار يك رهبر كره شمالي با عبور از منطقه غيرنظامي بين دوكره، پا بر خاك كره جنوبي گذاشت تا بعد از 11 سال بار ديگر جهان شاهد گفت‌وگوي رهبران دو كره باشد. گفت‌وگو ميان رهبر كره شمالي و رييس‌جمهور كره جنوبي، بي‌سابقه نيست. اين اتفاق تا پيش از ديدار روز جمعه، دو بار ديگر نيز رخ داده‌بود، اما ديدار روز جمعه در پي نزديك به يك سال تنش و بگومگوهاي تند غيرمستقيم ميان رهبر كره شمالي و رييس‌جمهور امريكا رخ مي‌داد؛ در شرايطي كه دورنماي يك پيمان صلح احتمالي و كنار گذاشتن برنامه هسته‌اي كره شمالي، انتظارها از اين ديدار را بسيار بالا برده‌بود. رهبران دو كره هم اين نمايش ديپلماتيك كم سابقه را كم نقص اجرا كردند تا مخاطبان شبكه‌هاي خبري تحت تاثير لبخندها، صميميت و آداب ديپلماتيك آنها قرار بگيرند. در اولين لحظات ديدار بعد از آنكه كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي از خط مرزي عبور كرد تا در كنار رييس‌جمهور كره جنوبي، مون جائه اين در برابر دوربين‌ها دست در دست يكديگر لبخند بزنند، رويدادي برنامه‌ريزي نشده رخ داد. كيم از مون دعوت كرد تا يك گام به آن سوي مرز بگذارد تا دو نفري از كره شمالي هم بازديد كنند. روزنامه گاردين مي‌نويسد كه در همان لحظات اول مون از كيم پرسيده‌بود «چه زماني نوبت من مي‌شود تا از كره شمالي بازديد كنم؟» و كيم بلافاصله خواسته همتاي جنوبي‌اش را برآورده‌كرد.
كيم جونگ اون در اين ديدار براي سئول خبرهاي خوبي به همراه داشت، در ديدار صبح دو طرف رهبر كره شمالي با اشاره تلويحي به آزمايش‌هاي موشك‌هاي قاره پيماي كره شمالي كه همواره در ساعات بامداد انجام مي‌شد خبر داد: «شنيده‌ام كه شما به خاطر شركت در جلسات شوراي امنيت ملي همواره مجبور بوديد در ساعات اوليه صبح بيدار شويد و بامداد از خواب پريدن براي شما عادت شده است، ديگر قرار نيست خواب صبح شما را مختل كنيم.» مون جائه اين هم در پاسخ به شوخي گفت: «ديگر از اين به بعد در صلح مي‌خوابم.» كيم در بدو ورودش به ساختمان صلح، در منطقه امنيتي بين دو كره در دفترچه يادگاري ساختمان نوشت: «يك فصل جديد در تاريخ آغاز شد، در لحظه تاريخي براي آغاز عصر صلح.» بعد از آن بود كه وي در برابر خبرنگاران حاضر گفت كه علاقه‌مند است «گفت‌وگوهايي صميمانه، جدي و صادقانه» داشته‌باشد و اميدوار است «نتايج خوبي» از اين نشست به دست بيايد. دو رهبر مسير ميان مرز تا محل گفت‌وگوها را پياده و در محاصره گروه موسيقي نظامي طي كردند كه موسيقي محلي كره‌اي مي‌نواخت. كيم در محل نشست تاكيد كرد: «يازده سال طول كشيد تا اين اتفاق تاريخي عملي شود، در مسيري كه پياده مي‌آمدم فكر مي‌كردم كه چرا اينقدر طول كشيد. در طول گفت‌وگوهاي امروز اميدوارم كه دوباره به جاي اول باز نگرديم و عدم تعهد به آنچه توافق مي‌كنيم رخ ندهد. اميدوارم به انتظارات مردم جواب درخور بدهيم.»
در اتاقي كه در ساختمان صلح براي اين ديدار تاريخي تزيين شده است، دو صندلي با فاصله 2018 ميليمتر از يكديگر براي نشستن رهبران دو كره قرار داده‌شده‌بود. رييس‌جمهور ليبرال كره جنوبي كه از ابتداي انتخابش به اين مقام وعده تلاش براي صلح با همسايه شمالي داده است، تاكيد كرد كه همه جهان منتظر «بهاري» هستند كه قرار است شبه‌جزيره كره را فرا بگيرد. او نشست رهبران دو كره را «يك فرصت و يك وظيفه» توصيف كرد. مون در ابتداي ديدار خطاب به رهبر كره شمالي گفت: «مردم در سراسر جهان اميدواري‌هاي زيادي پيدا كرده‌اند، ديدار شما باعث شد تا خط تقسيم نظامي دو كره به جاي نماد جدايي به نماد صلح بدل شود. من از شجاعت شما سپاسگزارم. گفت‌وگوهاي امروز ما بسيار صادقانه خواهد بود و عاقبت مي‌توانيم حرف‌هايي را با يكديگر در ميان بگذاريم كه يك دهه از گفتن آن ناتوان بوديم.»
ذوق‌زدگي توييتري ترامپ
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا از جمله مقام‌هاي بين‌المللي است كه مشتاقانه روند تحولات در شبه‌جزيره كره را دنبال مي‌كند. رييس‌جمهور امريكا تحولات اخير را نتيجه عملكرد يك سال و نيمه خود در كاخ سفيد مي‌داند. هر چند اولين واكنش توييتري رييس‌جمهور امريكا به اين ديدار محتاطانه بود و نوشت: «اتفاقات خوبي در حال روي دادن است، اما فقط زمان معلوم مي‌كند!» اما چند دقيقه بعد با حروف بزرگي كه نشان از ذوق‌زدگي داشت نوشت: «جنگ كره به زودي تمام مي‌شود!» او اضافه كرد همه مردم امريكا بايد نسبت به آنچه در شبه جزيره كره رخ مي‌دهد «افتخار كنند. » او همچنين از رييس‌جمهور چين، شي جين‌پينگ نيز به خاطر همكاري‌اش در اين فرآيند تشكر كرد. وزير خارجه چين هم در بيانيه‌اي ضمن تقدير از «شجاعت» دو رهبر تاكيد كرد: «يك مسير جديد در روند صلح شبه‌جزيره كره گشوده شده است.»
12 تنومند دونده
در ميان تصاوير ديدار صبح جمعه رهبران دو كره كه توسط دوربين‌هاي تلويزيوني از رسانه‌هاي سراسر جهان ضبط مي‌شد، حلقه باديگاردهاي كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي، توجه بسياري را به خود جلب كرد. چه زماني كه كيم براي ورود به خاك كره جنوبي پياده از پله‌هاي ساختمان نزديك مرز پايين مي‌آمد و چه زماني كه بعد از پايان بخش اول ديدار، براي استراحتي كوتاه به كره شمالي باز مي‌گشت. زماني كه ظهر جمعه كيم جونگ اون سوار مرسدس بنز ليموزين كلاس اس خود شد تا براي استراحت و آماده شدن براي مذاكرات بعدازظهر به خاك كره شمالي بازگردد، 12 باديگارد تنومند و خوش‌پوش در مسيري طولاني پاي پياده به شكل حلقه‌اي حفاظتي دور خودروي او را گرفته‌بودند و همراه آن مي‌دويدند. به گزارش رويترز پيش از ورود كيم به هر مكان در ديدار روز جمعه، تيم محافظتي او كل محل را براي كشف مواد منفجره جست‌وجو مي‌كرد و همه محل‌هايي را كه قرار بود كيم آنها را لمس كند با استفاده از اسپري‌هاي مخصوص پاكسازي مي‌شد، حتي دفترچه يادگاري در ساختمان صلح كه كيم متن يادبودي در آن نوشت. محافظاني با لباس‌هاي هم‌شكل، كراوات‌هاي آبي و سفيد مشابه، سنجاق سينه‌هاي قرمز رنگ و گوشي‌هاي سفيد رنگ مشابه محافظان امريكايي، از بهترين نظاميان كره شمالي هستند كه براي محافظت از شخص رهبر كره شمالي در فرماندهي عالي گارد جمهوري خلق كره استخدام شده‌اند. داستان‌ها و روايت‌هاي زيادي در مورد حلقه‌هاي حفاظتي رهبري كره شمالي وجود دارد. ري يونگ گوك، يكي از محافظان رهبر پيشين كره شمالي كه از اين كشور فرار كرده است، سال 2013 در كتاب خاطرات خود، محافظان رهبر كره شمالي را يكي از قوي‌ترين و دقيق‌ترين گاردهاي جهان معرفي مي‌كند. اين محافظ پيشين مي‌نويسد: «گارد محافظت رهبر كره شمالي 6 حلقه دارد كه يكي از تنگ‌ترين حلقه‌هاي محافظتي جهان محسوب مي‌شود و حتي يك پشه هم به سختي مي‌تواند از ميان آن عبور كند. » ده‌ها عضو دستچين فرماندهي عالي گارد، به مدت دو سال تعليم مي‌بينند. به گفته تحليلگران كره شمالي، حلقه حفاظتي كيم جونگ اون حتي نسبت به پدرش نيز قوي‌تر شده است، در رژه نظامي ماه فوريه به مناسبت هفتادمين سال تشكيل ارتش، دست كم سه يگان نظامي مجزا كه مسوول حفاظت از جان رهبر كره شمالي و خانواده‌اش هستند مقابل جايگاه او رژه رفتند.
بدبيني به اهداف كيم
اما همه تحليلگران و ناظران از انجام ديدار ميان رييس‌جمهور كره جنوبي و رهبر كره شمالي راضي نيستند. محافظه‌كاران در كره جنوبي، مخالفان فراري دولت كره شمالي، دولت ژاپن، مخالفان ترامپ در امريكا و بخشي از تحليلگران آشنا با تاريخ كره پس از جنگ با ديدگاه منفي به تحولات اخير در شبه جزيره كره نگاه مي‌كنند. براي اين ناظران، هيچ يك از تحولات جاري در شبه‌جزيره كره، تازه به حساب نمي‌آيد. از نظر برخي ناظران ملاقات بين رهبر كره شمالي و رييس‌جمهور كره جنوبي يك اتفاق تكراري است، امضا كردن تفاهم‌نامه‌هايي براي يك صلح دايم، تعهد به غيرهسته‌اي‌سازي شبه جزيره كره و توافق براي آشتي، همه در گذشته بارها تكرار شده است. نيكولاس ابرستاد، مدير كميته حقوق بشر در كره شمالي، در يادداشتي براي نيويورك تايمز مي‌نويسد: «سال 1992 توافقنامه آشتي، عدم تجاوز، همكاري و تعاون ميان دو كره امضا و بيانيه مشترك غيرهسته‌اي‌سازي شبه‌جزيره كره توسط مقام‌هاي دو كشور منتشر شد. سال 2000، در اولين ديدار تاريخي ميان رهبر كره شمالي و رييس‌جمهور كره جنوبي، بار ديگر بيانيه مشتركي صادر شد كه همين مضامين در آن آمده‌بود، كيم دائه جونگ، رييس‌جمهور وقت كره جنوبي بعد از اين بيانيه گفت كه ديگر خبري از جنگ نخواهد بود و كره شمالي براي وحدت دو كره از طريق زور تلاش نخواهد كرد و ما نيز ديگر هيچ آسيبي به شمال نخواهيم رساند. 8 سال بعد در دومين ديدار كيم جونگ ايل، رهبر وقت كره شمالي با روه مو هيون، رييس‌جمهور وقت كره جنوبي، بيانيه مشهور صلح با يك نقشه راه 8 مرحله‌اي امضا شد كه در آن آمده‌بود كره جنوبي و كره شمالي هر دو لزوم پايان دادن به نظام ترك مخاصمه كنوني و ايجاد يك پيمان صلح دايمي را به رسميت مي‌شناسند. اما همه اين توافق‌ها به سطل آشغال انداخته شدند.» برخي تحليلگران اقدامات كيم جونگ اون را رفتاري تاكتيكي ارزيابي مي‌كنند كه تنها هدف آن كاهش فشارها و تحريم‌هاي بين‌المللي بر پيونگ‌يانگ است، آنها به جز اشاره به توان فريبكاري ديپلماتيك كيم، خبرها مبني بر غيرقابل استفاده بودن سايت آزمايش هسته‌اي كه هفته پيش توسط كيم تعطيل اعلام شد را نيز به عنوان شاهدي بر مدعاي خود عرضه مي‌كنند.
از سوي ديگر كره‌شمالي درحالي از مذاكره و خلع‌سلاح هسته‌اي سخن مي‌گويد كه اين كشور در چند سال اخير عضو هيچ معاهده كنترل كننده هسته‌اي نبوده و چه امريكا و ديگر قدرت‌‌هاي هسته‌اي بخواهند و چه اين حقيقت را رد كنند به كلوپ كشورهاي دارنده اين سلاح پا گذاشته است.
بيانيه صلح
كيم جونگ اون و مون جائه اين، بعد از پايان ديدار بعد از ظهر خود با امضاي يك بيانيه مشترك، خواستار غيرهسته‌اي شدن شبه جزيره كره و آغاز مذاكرات براي صلح دايمي ميان دو كره شدند. بر اساس بيانيه پاياني اين نشست: «كره جنوبي و شمالي بر هدف مشترك به رسميت شناختن يك شبه جزيره كره بدون سلاح هسته‌اي از طريق غيرهسته‌اي‌سازي كامل تاكيد مي‌كنند. كره جنوبي و شمالي توافق كردند كه به شكل فعال از همكاري‌ها و حمايت جامعه بين‌الملل براي غيرهسته‌اي‌سازي شبه‌جزيره كره استفاده كنند.» همچنين رييس‌جمهور كره جنوبي موافقت كرد كه در پاييز از پيونگ‌يانگ، پايتخت همسايه شمالي ديدار كند. در بيانيه پاياني اين نشست همچنين آمده است كه طي يك سال آينده يك نشست سه‌جانبه بين دو كره و ايالات متحده امريكا و يك نشست چهارجانبه با حضور چين برگزار شود تا مذاكرات براي پيمان صلح دايمي در شبه‌جزيره كره به سرانجام برسد. سال 1953 بعد از سه سال جنگ بين‌المللي در شبه‌جزيره كره، پيمان ترك مخاصمه ميان كره شمالي، چين و امريكا امضا شده است و كره جنوبي طرف مذاكرات ترك‌مخاصمه محسوب نمي‌شد، حال براي تبديل نظام ترك مخاصمه به پيمان صلح دايمي نياز است كه امريكا و چين نيز به عنوان طرف‌هاي مذاكره در نشست‌ها حضور داشته‌باشند.
در اختيار داشتن تكنولوژي و ابزار توليد بمب هسته‌اي امتيازي است كه كيم جونگ اون در مذاكره با امريكا در اختيار دارد و بايد ديد در ميدان عمل داده و ستانده‌هاي دو طرف تا چه اندازه با شعارها منطبق است.
هديه پمپئو براي ترامپ
يازده روز از زماني كه روزنامه واشنگتن پست افشا كرد مايك پمپئو رييس پيشين سيا در سفري محرمانه به پيونگ‌يانگ پايتخت كره شمالي رفت و در آنجا با كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي ديدار كرده است، مي‌گذرد، اين ديدار نزديك به يك ماه پيش انجام شد و احتمالا عملي شدن آن يكي از دلايلي بود كه روز پنجشنبه مايك پمپئو را به بالاترين مقام ديپلماتيك ايالات متحده امريكا رساند، دست كم دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا كاملا از عملكرد پمپئو براي انجام اين ديدار رضايت دارد. در تماس تلفني پنجشنبه ترامپ با برنامه صبحگاهي شبكه تلويزيوني فاكس نيوز، او مايك پمپئو را به عنوان يك ديپلمات چيره‌دست معرفي كرد و در قياس با او، وزير خارجه اسبق ايالات متحده امريكا، جان كري را يك ديپلمات بي‌عرضه توصيف كرد. ترامپ در اين تماس تلفني جزييات تازه‌اي از ديدار رييس سيا با رهبر كره شمالي فاش كرد. به گفته ترامپ ديدار با كيم بخشي از برنامه سفر محرمانه پمپئو نبوده است ولي پمپئو در زماني كه براي «عرض سلام» در محل دفتر رياست‌جمهوري بوده، پيشنهاد گفت‌وگو را دريافت مي‌كند و نزديك به يك ساعت با رهبر كره شمالي ديدار مي‌كند. ترامپ در گفت‌وگوي تلفني خود خبر داد كه عكس‌هاي بسيار خوبي از اين ديدار وجود دارد كه او خيلي دوست دارد آنها را منتشر كند، اما بايد ببيند انتشار آنها امكان‌پذير است يا نه. ساعاتي بعد از اين مصاحبه ترامپ بود كه سارا سندرز، سخنگوي كاخ سفيد در يك پيام توييتري دو عكس از ملاقات مايك پمپئو با رهبر كره شمالي منتشر كرد. سخنگوي كاخ سفيد در توضيح اين تصاوير نوشته است: «پمپئو عملكرد بسيار عالي در كمك به رييس‌جمهور براي رسيدن به هدف غيرهسته‌اي‌سازي شبه جزيره كره انجام داد.»