مارتا كجاست

«سرد است عشق. عشق سرد است. ولي در قبر مي‌سوزيم، ذوب و به طلا تبديل مي‌شويم... لوادسكي منتظر جاري شدن اشك‌هايش شد. ولي اشكي نيامد. با وجود اين، صورتش را پاك كرد. چه چندش‌آور! همين چند لحظه قبل تلفن را بهت‌زده قطع كرده بود. اگر آنچه از صداي نفس كشيدن پزشك خانوادگي‌اش احساس مي‌شد بي‌قراري نبود، پس چه بود؟» مارتا كيست؟ دومين رمان ماريانا گاپوننك، شاعر و نويسنده اوكرايني به قلم حسن تهراني در انتشارات ققنوس منتشر شده است. اين رمان در سال ٢٠١٢ منتشر شد كه با استقبال بسيار زيادي مواجه شد و به چندين زبان ترجمه‌اش كردند. نويسنده دو جايزه ادبي معتبر آدِلبرت فون شاميسو و آلفا را از آن خود كرد. زبان اين رمان با تصاوير باشكوه و مقايسه‌هاي طنزآلود دقيق قرن را پشت سر مي‌گذارد و خواننده را با خاطرات و ميل به زندگي پيرمرد يهودي نود و شش ساله‌اي شريك مي‌كند؛ پيرمرد پرنده‌شناس بازنشسته كه به سرطان مبتلاست تن به روند دشوار شيمي‌درماني نمي‌دهد و از طرفي به علت كهولت و نزديك شدن به سال‌هاي پاياني عمرش سفت و سخت به زندگي چسبيده و انگار ارزش زندگي برايش چند برابر مي‌شود و يك‌بار ديگر مي‌خواهد، خاطراتش را مرور كند. تصميم مي‌گيرد به جاي آنكه خود را عذاب دهد كه چند روز بيشتر زنده بماند به نوعي اتانازي تن مي‌دهد كه به مرگ طبيعي بميرد و رنج تن را بيشتر نكند. مي‌خواهد آخرين روزهاي عمرش را در يكي از مجلل‌ترين هتل‌هاي دنيا سپري كند. گاپوننكو آلماني كه اصليت اوكرايني دارد، رمان را به زبان آلماني نوشته است. ماريانا متولد 6 سپتامبر 1981 است و در اودساي اوكراين به دنيا آمده است. جايزه ادبي آلفا كه كتابخانه‌هاي شهر وين راه‌اندازي كرده‌اند در چهارمين سال تاسيس به ماريانا رسيد. زبان نويسنده در اين رمان طنزآميز زبان استعاره و كنايه است، هم سياسي است هم غيرسياسي، هم از تاريخ مي‌گويد هم از عشق و زيستن، اما نمي‌گذارد خواننده از لحظه خارج شود و تاريخ و سياست بر داستان سوار شود. داستان مرگ و زندگي و مقاومت. درست است كه داستان ويژگي‌هاي رمان‌هاي آلماني زبان را دارد، اما فضاي شوخ و طنز تلخ ادبيات روسيه و شوروي در آن كاملا مشهود است. حسن تهراني با ترجمه خوبي كه از اين رمان ارايه داده خواننده را به هزارتوهاي مدنظر نويسنده جوان كشانده و تصويري زنده از آنچه در دور و اطراف‌مان مي‌گذرد به خورد خواننده مي‌دهد. طنز گاپوننكو يادآور طنز پيچيده و مغلق ميخاييل زوشچنكو نويسنده و طنزپرداز نامدار شوروي است.