ميثم سليماني
نشست سالانه گروه 20 روز جمعه در اوزاكاي ژاپن آغاز شد و در عصر روز شنبه به پايان رسيد. نشستي كه حواشي آن مهم‌تر از متن بود. چرا كه اگر سري به خبرگزاري‌هاي جهان بزنيد متوجه مي‌شويد ديدارهاي دوجانبه و اقدامات دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور بيش از هر چيزي مورد توجه قرار گرفت. شايد ديگر كمتر كسي به اين موضوع توجه كرد كه امريكا بار ديگر سعي كرد خود را از بندهايي در بيانيه پاياني مستثني كند. بيانيه‌اي كه بر اجراي توافق آب و هوايي پاريس تاكيد داشت و امريكا بار ديگر آن را نديده گرفت و حتي گفته مي‌شود تلاش كرده تا تعدادي ديگر از كشورها را با خود در اين زمينه همراه كند اما در جريان اين اقدام ناموفق بوده و در نهايت بيانيه پاياني با موافقت 19 كشور به تصويب رسيده است. حالا ديگر اين سازهاي مخالف امريكا پس از گذشت حدود 3 سال از رياست‌جمهوري دونالد ترامپ به موضوعي عادي تبديل شده است. شايد تا يك سال پيش همه اين موضوعات مهم بود اما ديگر رفتارهاي دونالد ترامپ به مانند سابق افراد را شگفت‌زده نمي‌كند. واقعيت آن است در اين نشست بسياري منتظر بودند تا ببينند در ديدارهاي دو جانبه ترامپ چه اتفاقاتي رخ مي‌دهد در غير اين صورت همه مي‌دانستند بنا نيست اتفاق دندانگيري در داخل نشست گروه 20 رخ دهد و در نهايت عربستان سعودي ميزبان دور بعدي نشست سران شد كه طبق برنامه در روزهاي 21 و 22 نوامبر در رياض برگزار مي‌شود و تا آن زمان مشخص خواهد شد كه آيا دونالد ترامپ در آخرين نشست گروه 20 خود شركت مي‌كند يا او را بايد 4 دوره ديگر در اين نشست ببينيم.
ديدار زير سايه انتخابات 2016
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده و ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه براي اولين بار پس از نشست هلسينكي كه سال گذشته برگزار شد يكديگر را در روز جمعه ملاقات كردند. اين ديدار بنا بود در نشست گروه 20 در بوينس‌آيرس برگزار شود اما دونالد ترامپ اين نشست را لغو كرد. اما در نهايت دو طرف در نشست اوزاكا يكديگر را ملاقات كردند. در ابتداي اين نشست به‌شدت دونالد ترامپ از سوي خبرنگاران در خصوص عدم دخالت روسيه در انتخابات امريكا تحت فشار قرار گرفت و يكي از خبرنگاران خطاب به ترامپ گفت آيا شما به آقاي پوتين مي‌گوييد در انتخابات ما دخالت نكنند؟ دونالد ترامپ نيز بسيار آرام و بدون اينكه به پوتين نگاه كند گفت در انتخابات ما دخالت نكنيد. موضوعي كه با خنده پوتين روبه‌رو شد و واكنشي از سمت او در خصوص اين موضوع نشان داده نشد و بسياري لحن ترامپ را تمسخرآميز دانستند. ترامپ در جمع خبرنگاران گفت كه بحث فوق‌العاده‌اي با رهبر روسيه داشته و به او در نشست دو بار تاكيد كرده كه در انتخابات امريكا دخالت نكند.
اكنون روابط امريكا و روسيه به شدت تحت تاثير بحث دخالت روسيه در انتخابات سال 2016 قرار گرفته و عملا هيچ اتفاق جدي در روابط ميان دو كشور رخ نداده است و اكنون اين نگراني وجود دارد كه روسيه بار ديگر تلاش كند كه در انتخابات سال 2020 نيز مداخله كند. در طول هفت ماهي كه از ملاقات پيشين دو رييس‌جمهور مي‌گذرد روس‌ها يك نفر را به جرم جاسوسي براي امريكا دستگير كردند و بازپرس مولر گزارشي ارايه داد كه رسما نشان مي‌داد كه روسيه به شكل سيستماتيك در انتخابات 2016 دخالت كرده است. منتقدان ترامپ به طور معمول نگران جلسات دوجانبه ترامپ با پوتين هستند چرا كه در برخي موارد عنوان مي‌شود كه تنها يك مترجم از سمت روسيه براي ديدارهاي دوجانبه ميان طرفين وجود دارد. به تازگي نيز جيمي كارتر، رييس‌جمهور اسبق امريكا در سخناني عنوان كرد كه تحقيقات نشان مي‌دهد دونالد ترامپ رسما انتخابات را از دست داده بود و دخالت روسيه باعث پيروزي او شد و كارتر تلويحا ترامپ را رييس‌جمهور نامشروع ايالات متحده دانست. چرا كه او نيز به اين نتيجه رسيده دخالت روسيه باعث شكست هيلاري كلينتون در انتخابات شده است. از طرفي ديگر واقعيت آن است كه دونالد ترامپ در بدو حضور در اوزاكا سعي كرد هيچ انتقادي را متوجه روس‌ها نكند و از همان ابتدا نسبت به سياست‌هاي ژاپن، هند و آلمان در حوزه تجارت و مسائل دفاعي و هزينه‌هاي نظامي انتقاد كرد و هيچ يك از انتقادها متوجه روسيه يا شخص پوتين نبود.
توافق بر سر آغاز دوباره
اما يكي از مهم‌ترين ديدارهايي كه بسياري منتظر نتيجه آن بودند، ديدار دو رهبر چين و امريكا بود. به نوشته نيويورك تايمز دونالد ترامپ پس از اين نشست دوجانبه كه روز گذشته برگزار شد پس از آن در جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت كه ما در مسير درستي در جهت مذاكرات تجاري قرار داريم. او گفت ايالات متحده و چين در اين نشست موافقت كرده‌اند تا مذاكرات تجاري را از سر بگيرند. او گفت كه تعرفه‌هاي جديدي براي صادرات چين در نظر نخواهد گرفت زيرا دو طرف توافق كرده‌اند تا مذاكرات از سر گرفته شود. ترامپ همچنين گفت كه چيني‌ها موافقت كرده‌اند تا خريد كالاها و محصولات كشاورزي امريكايي را از سر بگيرند. از طرفي ديگر به نظر مي‌رسد دونالد ترامپ تا حدودي از تحريم كمپاني هوآوي عقب‌نشيني كرده است و به نظر مي‌رسد دولت قصد دارد به شركت‌هايي كه تجهيزات به چيني‌ها مي‌فروشند، مجوزهايي ارايه كند. در ماه مه گذشته وزارت بازرگاني امريكا شركت‌هاي امريكايي را از تجارت با كمپاني هوآوي منع كرد. اين حركت ضربه بزرگي به هوآوي زد چرا كه براي تامين بخشي از چيپ‌ها و نرم افزارها و تجهيزات خود به ايالات متحده متكي بود. با اين حال ترامپ تاكيد كرد كه حل جامع بسياري از مسائل مربوط به روابط چين و امريكا از جمله بحث هوآوي تا زماني كه مسائل دوجانبه ديگر حل نشود، حل مسائل ديگر امكان پذير نخواهد بود. اما به نظر مي‌رسد كه ايالات متحده و چين پيشرفت‌هايي نيز داشته‌اند. چين در حالي خريد كالاها و محصولات كشاورزي امريكا را از سرمي‌گيرد كه دولت ترامپ كماكان تعرفه 25 درصدي كه پيش‌تر بر بخشي از كالاهاي چيني اعمال كرده بود را حفظ مي‌كند. دونالد ترامپ در جمع خبرنگاران گفت كه ما در مورد مباحث زيادي صحبت كرديم و در مسير درست قرار داريم. گفتني است دونالد ترامپ در حال آماده‌سازي اعمال تعرفه بر 300 ميليارد دلار ديگر از محصولات چيني بود كه اين موضوع علاوه بر 25 درصد گذشته بود. دولت ترامپ قبلا بر 250 ميليارد دلار كالاهاي وارداتي چين تعرفه اعمال كرده بود. حالا مرحله دوم اين اعمال تعرفه پس از مذاكرات دوجانبه بار ديگر به تعويق افتاده است.
ستايش پوچ
دونالد ترامپ صبح روز شنبه و پيش از ديدار با رييس‌جمهور چين صبحانه را با محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي خورد. او در اين نشست از نقش بن سلمان در هدايت عربستان ستايش كرد و در صحبت‌هاي خود هيچ اشاره‌اي به قتل جمال خاشقجي نكرد. در حال حاضر محمدبن سلمان متهم اصلي قتل جمال خاشقجي روزنامه‌نگار سعودي است كه در ماه اكتبر گذشته در كنسولگري اين كشور در استانبول به قتل رسيد. اما ترامپ تا حد زيادي شواهد مربوط به نقش محمدبن سلمان را ناديده گرفته و نمي‌خواهد باور كند يا بپذيرد شاهزاده سعودي در اين قتل دست داشته است. به نوشته پوليتيكو، هنگامي كه دونالد ترامپ پيش از ديدار در جمع خبرنگاران قرار گرفت عملا دو سوال در خصوص جمال خاشقجي را ناديده گرفت. در ابتدا اين سوال مطرح شد كه آيا در خصوص خاشقجي با شاهزاده بحث مي‌كنيد؟ او اما اين سوال را ناديده گرفت و ترجيح داد در خصوص ديدار احتمالي با كيم جونگ اون صحبت كند. اما بار ديگر خبرنگاران در اين خصوص از ترامپ سوال كردند اما باز هم ترامپ سوال را ناديده گرفت و گفت كه بناست در ديدار با آقاي شي در خصوص هوآوي صحبت كند و بخشي از مذاكرات دو طرف خواهد بود. ترامپ در صحبت‌هاي اوليه پيش از ديدار نيز هيچ اشاره‌اي به قتل خاشقجي نكرد. اما ترامپ در ديدار خود به جاي صحبت از خاشقجي، محمد بن سلمان را مورد تحسين قرار داد. او گفت خيلي مفتخرم كه با وليعهد عربستان سعودي، يكي از دوستانم كه طي 5 سال گذشته كارهاي خوبي در كشور انجام داده ملاقات مي‌كنم. ترامپ در ادامه عنوان كرد: من فكر مي‌كنم كارهايي كه به ويژه شما براي زنان انجام داديد يك اتفاق خيلي مثبت است. ترامپ همچنين در ادامه مدعي شد كه مي‌خواهم از طرف بسياري از مردم از شما تشكر كنم و مي‌خواهم به شما تبريك بگويم چرا كه شما يك كار خارق‌العاده انجام داده‌ايد.
در اين ميان مشخص نيست منظور از صحبت‌هاي ترامپ از يك كار خارق‌العاده چيست؟ چرا كه مشخص نيست قتل خاشقجي خارق‌العاده بوده يا كشتار مردم يمن كه چهار سال است به صورت روزانه ادامه دارد. از آنجايي كه عربستان ميزبان اجلاس بعدي گروه 20 خواهد بود در عكس‌هاي دست جمعي بن سلمان در مركز قرار داشت و از جايگاهي برجسته برخوردار بود. اما نكته اينجا بود هنگامي كه سران رو به دوربين در حال دست تكان دادن بودند ترامپ و بن سلمان مشغول خوش و بش و دست دادن بودند كه اين موضوع براي بسياري از دوربين‌هاي خبري تا حد زيادي جالب توجه بود و هر دو با وجود اينكه ساير رهبران مشغول ژست براي عكس بودند به خوش و بش خود ادامه دادند. براي دونالد ترامپ روابط شخصي با رهبران از اهميت بسيار بالايي برخوردار است تا جايي كه او رسما وليعهد عربستان را در يك نشست خبري در جمع خبرنگاران با اسم كوچك محمد خطاب كرد و گفت ما دوست‌هاي بسيار بسيار خوبي هستيم.
ديدار براي عكس يادگاري
دونالد ترامپ كه پس از اوزاكا قصد داشت به كره جنوبي سفر كند، پيش از پرواز به سئول از رهبر كره شمالي دعوت كرد تا او را در منطقه غيرنظامي DMZ واقع در مرز ميان دو كره ملاقات كند. او اين پيشنهاد خود را در توييتر مطرح كرد. كره شمالي نيز بلافاصله اين پيشنهاد را بسيار جالب توصيف كرد اما تاكيد كرد الزامي براي اجرا‌سازي آن نمي‌بيند.
دونالد ترامپ طبق برنامه قصد داشت پس از اوزاكا به سئول سفر كند تا در خصوص مذاكرات خلع سلاح پيونگ يانگ با مقامات كره جنوبي نيز مذاكره كند. به گزارش بي‌بي‌سي اگر ترامپ و كيم يكديگر را در DMZ ملاقات كنند اين سومين ديدار آنها خواهد بود.
ترامپ عنوان كرد كه اين ديدار مي‌تواند تنها براي مدت زمان كوتاهي باشد كه بسياري اكنون اين ديدار را به عنوان يك تئاتر بي‌معني از سمت ترامپ مي‌بينند. معاون وزيرخارجه كره شمالي اما پس از پيشنهاد ترامپ طي بيانيه‌اي گفت: ما اين را به عنوان يك پيشنهاد بسيار جالب مي‌بينيم اما ما در اين زمينه پيشنهاد رسمي دريافت نكرده‌ايم. او افزود: چنين جلسه‌اي مي‌تواند در راستاي تقويت روابط شخصي ميان دو رهبر و همچنين پيشرفت روابط دو جانبه باشد. تا اين لحظه مشخص نشده كه آيا پيشنهاد رسمي براي ملاقات ارايه شده است يا اينكه چنين اتفاق رخ مي‌دهد يا خير؟ اما هفته گذشته يكي از مقام‌هاي كره جنوبي عنوان كرده بود كه ترامپ در حال بررسي انجام يك سفر به DMZ است. از همين رو براي بسياري اين حدس و گمان مطرح است كه در اين سفر به احتمال زياد ديدار با رهبر كره شمالي نيز صورت گيرد. لغو سفر ترامپ به منطقه DMZ در نوامبر 2017 با انتقادات فراواني همراه بود چرا كه اولين رييس‌جمهور طي سال‌هاي اخير بود كه به اين منطقه سفر نكرده بود.
لورا بيكر، تحليلگر بي‌بي‌سي در سئول در خصوص احتمال ديدار كيم و ترامپ مي‌نويسد: اين واقعيت سياست دونالد ترامپ است كه به ناگاه در يك توييت از رهبر كره شمالي دعوت مي‌كند تا يكديگر را در DMZ ملاقات كنند. بيكر مي‌گويد پس از نشست ويتنام هيچ نشستي در سطح كارشناسي ميان پيونگ يانگ و واشنگتن وجود نداشته و دقيقا مشخص نيست بناست در اين ديدار چه اتفاقي رخ دهد و احتمالا چيزي به جز يك سلام و خوش و بش و عكس يادگاري چيز ديگري نخواهد داشت. اگر خوشبينانه به اين موضوع نگاه كنيم اين ديدار مي‌تواند راه ايجاد بحث‌هاي عميق‌تر در آينده را باز كند، در غير اين صورت هيچ دستاوردي نخواهد داشت.