استقبال مشروط از اينستكس
محمد كاظمي
بالاخره پس از ماه‌ها لفاظي و وعده‌هاي اتحاديه اروپا اينستكس شروع به فعاليت كرد و اولين تراكنش مالي با ايران را انجام داد. اگر چه اين اقدام هنوز با انتظارات بحق ايران فاصله زيادي دارد ولي مي‌توان شروع مراودات مالي و اقتصادي مستقل اروپا با ايران را گامي به جلو دانست و از آن استقبال كرد. اروپاييان درجريان خروج يكجانبه امريكا از برجام نشان دادند كه از اراده و استقلال كافي براي دفاع از نقطه نظرات خود برخوردار نيستند و تا رسيدن به نقطه مطلوب فاصله زيادي دارند. در واقع روي كار آمدن ترامپ در امريكا ضعف‌هاي بنيادين قاره سبز را به نمايش گذاشت؛ ضعف‌هايي كه حتي هويت كشورهاي اروپايي را به چالش مي‌كشد و چاره‌يابي براي آنها را ضروري مي‌سازد. به عبارت ديگر موضوع هسته‌اي ايران و برجام محك بسيار خوبي براي سنجش توان و اراده و تدبير اروپايي است كه در صورت شكست در اتخاذ يك سياست مستقل از امريكا در ابعاد ديگر تداوم خواهد يافت و در ديگر زمينه‌ها هم دير يا زود آثار خود را به نمايش خواهد گذاشت و چه بسا روزي فرا برسد كه امريكا در مهم‌ترين و حياتي‌ترين مسائل راه خود را گيرد و زير پاي اروپا خالي شود. اما روشن است كه كشورهاي اروپايي تنها هنگامي به تعهدات خود در برجام مي‌نگرند و اقدامي مي‌كنند كه بيش از هرزمان ديگري امكان فروپاشي برنامه اقدام مشترك مي‌رفت و رفته رفته ايران هم دليلي براي ادامه پايبندي به تعهدات خود نمي‌ديد. چه بسا اگر جمهوري اسلامي كاهش تعهدات برجامي خود را عملا آغاز نمي‌كرد اروپا همچنان به لفاظي و حرافي مي‌پرداخت و ناجوانمردانه تحمل يكجانبه تعهدات ايران را خواستار مي‌شد. اكنون بايد مسوولان وزارت خارجه به دقت مشخص كنند كه آغاز اينستكس تا چه حد در بردارنده منافع كشورمان است و آيا اين اقدام ارزش آن را دارد كه...
تهران از ضرب‌الاجل اعلام شده مبني بربرداشتن گام دوم براي كاهش تعهدات خود صرف‌نظر كند؟ لازم به ذكر است كه مرجع قانوني و اصلي چنين استنتاجي دولت و وزارت خارجه و در نهايت مجلس شوراي اسلامي است و در چنين موضوع حساسي نمي‌شود به نظرات افراد حقيقي و حقوقي غير مسوول اتكا كرد.
واقعيت آن است كه متاسفانه پس از عهد‌شكني امريكا در موضوع برقراري دوباره تحريم‌هاي يكجانبه هم حساسيت شرايط بسيار بالا رفته است و هم تنش‌ها ميان امريكا و ايران رو به گسترش نهاده است. با چنين ميزان از حساسيت و التهاب شرايط هر آن احتمال بروز حادثه‌اي وجود دارد، حادثه‌اي كه ممكن است به درگيري بينجامد و ضرر همه را در بر داشته باشد.
اسراييل و عربستان وامارات كه رسما از تخاصم با ايران استقبال مي‌كنند و درگيري امريكا و ايران را براي خود نعمت مي‌دانند از هيچ خرابكاري پرهيز ندارند و در اين زمينه حاضرند پول‌هاي زيادي هزينه كنند. آنها قطعا از مراوده مالي ايران و اروپا ناخرسند خواهند بود و اگر امكاني براي جلو‌گيري از آن دارند حتما استفاده خواهند كرد.
لذا هم ايران وهم اروپا براي پيشبرد اهداف خود در اين زمينه بايد ثابت قدم باشند و مواظب اقدامات و خرابكاري‌ها و تشنج‌آفريني‌ها باشند. تندروها در امريكا براي ادامه فشار حداكثري عليه تهران بيكار ننشسته‌اند و افراطيون در داخل كشور هم كه در هر زمينه‌اي مايل به تقابل و رويا‌‌رويي هستند احتمالا روي خوشي به روابط مالي ايران و اروپا نشان نخواهند داد. بر اين اساس اروپا بايد اراده قوي‌تري از خود بروز دهد و با سرعت بيشتري تعهدات برجامي خويش را عملي سازد.
محدود كردن مراودات مالي به دارو و اقلام كشاورزي ميان ايران و اروپا هرگز پذيرفته نيست و به هيچ‌وجه با محدوديت‌هاي تهران در فعاليت‌هاي هسته‌اي برابري نمي‌كند.
مشكل آنجاست كه انگليس وفرانسه و آلمان در قبال امتيازي كه از ايران دريافت كرده‌اند نمي‌خواهند هزينه قابل ملاحظه‌اي پرداخت كنند ولي هنگامي كه اراده جدي تهران براي بازگشت به فعاليت‌هاي هسته‌اي را مشاهده كنند ناچار برتحركات مي‌افزايند. بايد به طرف‌هاي اروپايي اين نكته استراتژيك را ياد آور شد كه با عهدشكني‌هاي مكرر غربيان مردم ايران بيش از گذشته از اقدامات تلافي جويانه استقبال مي‌كنند و اگر چنين وضعي ادامه پيدا كند چه بسا همه ايرانيان يك صدا خواستار تسريع در فعاليت‌هاي
هسته‌اي شوند.