اقتصاد و پايداري صلح
حسن اميدوار
بزرگداشت روز جهاني مبارزه با فقر فرصتي است براي معطوف داشتن توجه جامعه به اهميت شوك‌هاي خشن بحران‌هاي اقتصادي و سياسي كه چگونه با ايجاد فقر، صلح اجتماعي را به‌شدت تحت فشار قرار داده است، از آنجايي‌كه فقر به عنوان يك منبع مهم تعارض از موانع اصلي صلح اجتماعي محسوب مي‌شود، بحران‌هاي اقتصادي احتمالا تاثير شديدي بر نحوه عملكرد جوامع خواهند داشت. مهم‌ترين تاثيرات بحران‌هاي اقتصادي ممكن است اجتماعي و سياسي باشد، لذا اين تاثير مي‌تواند منجر به زوال صلح اجتماعي شود و خطر شيوع نا‌‌امني، خشونت و درگيري را افزايش دهد، تداوم سقوط صلح اجتماعي كه معمولا مقدم بر صلح است نگراني احتمال بروز نا آرامي‌هاي گسترده در آينده را مطرح مي‌سازد، از اين رو شرايط كشور، نيازمند تلاش مستمر براي كاهش و از بين بردن منابع اصلي پريشاني اقتصادي، اجتماعي و سياسي است. مطالعات متعدد نيز نشان مي‌دهد، فقر با ايجاد وضعيت فلاكت و نااميدي منبع مهمي براي عصيان و درگيري فراهم مي‌آورد، زيرا مشكلات اقتصادي منجر به زوال روابط اجتماعي و باعث كاهش پيوند‌هاي عاطفي مردم با جريان‌هاي سياستگذار مي‌شود و مشروعيت زدايي و بي‌اعتمادي بيشتر را به‌دنبال دارد. صلح نوعي فناوري اجتماعي است و ايجاد صلح اجتماعي پايدار نيز نيازمند مرمت شرايط اجتماعي، اقتصادي و سياسي است، تحقق اقتصاد سياسي انسان‌دوستانه با محوريت عدالت اجتماعي با هدف كاهش فقر، بهبود شرايط زندگي، تامين عزت نفس و امنيت انساني چار چوب ايده‌آلي براي ايجاد، تحكيم و تقويت صلح اجتماعي و از سياست‌هاي حفاظت اجتماعي است، هدف از تحكيم صلح اجتماعي، ايجاد يك نقطه اوج مثبت است چرخه‌هاي معيوبي كه يك جامعه را مبتلا مي‌كند را به چرخه‌هاي بافضيلتي تبديل كند كه آن جامعه را توانمند سازد و به اين ترتيب كل جامعه را قادر به غلبه بر بسياري از مشكلات اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي كند. جوامعي كه داراي سطح بالاتري از صلح اجتماعي هستند برخوردار از انعطاف‌پذيري بيشتري در جذب، باز‌يابي و سازگاري با شوك‌هاي ناشي از بحران‌هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي هستند.
روند منفي پويايي‌هاي بيروني اقتصادي (تحريم‌ها، كاهش ارزش پول ملي) و دروني اجتماعي (فساد گسترده، بي‌عدالتي و ناكارآمدي) به ابعاد فقر عمق بخشيده است كه مي‌تواند شكاف‌هاي صلح اجتماعي را افزايش دهد. خروج از فقر مي‌تواند دستاوردهاي اجتماعي مثبتي به همراه داشته باشد. تفكر جامعه‌شناسي به ساختار و سازماندهي جامعه و چگونگي ارتباط آن با مشكلات اجتماعي و زندگي فردي متمركز است، از اين رو بسياري از تئوري‌هاي جامعه‌شناسي براي درك تحولات اجتماعي است و ايده‌هاي ارزشمندي براي درك آن پديده‌ها ارايه مي‌دهد .
مدير گروه صلح انجمن جامعه‌شناسي ايران